تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۲
اگر شما دچار درد در ناحیه گردن هستید و قبلا چنین دردی را تجربه نکردید این امر میتواند نشان دهنده فتق دیسک گردن باشد. اگرچه این وضعیت میتواند باعث نگرانی شما شود جالب است بدانید که با بالا رفتن سن به یک مشکل شایع تبدیل خواهد شد. حتی ممکن است دچار دیسک گردن باشید اما هیچ گونه نشانه و علامتی نداشته باشید. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری را در خصوص فتق دیسک گردن، علت بروز آن، علائم و نشانه‌هایی که دارد و نحوه درمان آن در اختیار شما قرار دهیم.
فتق دیسک چیست؟
فتق دیسک یک اختلال شایع و ناتوان‌کننده است که با درد همراه میشود. در این حالت، دیسک فشاری می‌یابد و خارج شده، که به آن لرزش یا بیرون‌زدگی دیسک نیز گفته میشود. این ممکن است باعث درد، ضعف در دست و پا، یا بی‌حسی شود. فتق دیسک معمولاً مرحله اولیه تحلیل رفتگی دیسک است. با این حال، ممکن است شما هیچگونه دردی تجربه نکنید، به خصوص اگر هیچکدام از اعصاب شما تحت فشار قرار نگیرد. این وضعیت به شرایط خاص شما و شدت بیماری گردن شما بستگی دارد.
دیسک گردن چگونه رخ میدهد؟
در صورت ابتلا به دیسک گردن، بافت نرم محافظ بین مهره‌های ستون فقرات از محل خود خارج و به سمت بیرون منحرف میشود. در صورتی که اعصاب ستون فقرات توسط دیسک فتق یافته تحت فشار قرار نگیرند، دیسک گردن معمولاً به عنوان یک مشکل جدی در نظر گرفته نمی‌شود. دیسک ستون فقرات نوعی بالشتک نرم است که بین مهره‌های ستون فقرات قرار می‌گیرد. با پیشرفت سن، این دیسک شروع به سفت شدن میکند. در افراد جوان، دیسک بین مهره‌ها نرم و انعطاف‌پذیر است، اما همانند سایر ساختارهای بدن، از میزان انعطاف‌پذیری آن کاسته میشود. این کاهش انعطاف‌پذیری میتواند به خطر آسیب دیدگی دیسک افزوده شود. با کاهش انعطاف‌پذیری دیسک بین مهره‌ها، احتمال پارگی آن افزایش می‌یابد و ممکن است یک بخش از دیسک از محدوده خود خارج شده و لغزش پیدا کند. در این حالت، دیسک فتق یافته از محل خود خارج شده و فشاری بر روی طناب نخاعی و اعصاب ستون فقرات ایجاد میکند. اغلب در اطراف اعصاب و طناب نخاعی یک فضای بسیار کوچک وجود دارد که برای دیسک فتق یافته کافی نیست و باعث فشار و فشار وارد شدن به این ساختارها میشود.
شایع ترین علل بروز دیسک گردن چیست؟
دیسک گردن دلایل بسیار زیادی دارد ولی دیسک گردن به فتق، بیرون زدگی، لغزش و پارگی دیسکی گفته میشود که بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارد. در این شرایط فضای کمی برای دیسک وجود دارد و اعصاب تحت فشار قرار می‌گیرند و شما دچار درد زیادی خواهید شد. برخی از علل شایع فتق دیسک به شرح زیر می‌باشند:
- فتق دیسک و درد حاصل از آن اغلب به تحلیل رفتگی ستون فقرات ناشی از انجام فعالیت‌های روزمره ارتباط دارد. وظیفه دیسک بین مهره‌ها این است که به جذب ضربه‌های ناشی از برخی حرکات مانند چرخش، راه رفتن و خم شدن بپردازد. از آنجایی که دیسک بین مهره‌ها به سختی کار میکند تا به شما برای حرکت کردن بهتر کمک نماید با گذر زمان دچار آسیب دیدگی خواهد شد. رشته‌های فیبروزی که لایه سخت خارجی دیسک را تشکیل می‌دهند ضعیف میشوند و باعث میشوند ماده ژله مانند درون دیسک بیرون بیاید و این وضعیت باعث فتق دیسک خواهد شد.
- آسیب دیدگی گردن در تصادفات خودروی میتواند باعث فتق دیسک شود. انجام دادن حرکات ناگهانی گردن باعث میشود که فشار زیادی به دیسک وارد شود و باعث لغزش آن شود.
- تحلیل رفتگی دیسک باعث ضعیف شدن دیسک بین مهره میشود و در صورتی که گردن ضربه ببیند شما دچار فتق دیسک خواهید شد یا ممکن است دیسک آنقدر ضعیف شود که حتی یک ضربه تروماتیک چندان شدید نیز باعث بروز دیسک گردن شود. شاید باورتان نشود ولی سرفه کردن یا عطسه کردن نیز در بروز این وضعیت نقش دارند زیرا دیسک انسجام خود را از دست داده و با کوچکترین حرکتی دچار آسیب دیدگی میشود.
- اگر شما اضافه وزن دارید باید بدانید که دیسک گردن در شما بسیار بالا است زیرا دیسک باید وزن اضافی بدن را نیز تحمل کند. چاقی و اضافه وزن به ویژه در قسمت میانی بدن به قسمت پایین کمر فشار وارد میکند. نداشتن فعالیت جسمانی و ضعیف شدن عضلات در بروز این اختلال نقش دارد.
- انجام دادن برخی حرکات خاص میتواند باعث فتق دیسک شود. هنگامی که شما به طور ناگهانی می‌چرخید یا می‌خواهید یک شی را بردارید دیسک میتواند دچار لغزش شود. برداشتن اجسام بزرگ و سنگین به کمر و گردن فشار وارد میکند و باعث میشود که فتق دیسک به وجود می‌آید. اگر شما به واسطه شغلی که دارید مجبور هستید به برداشتن اجسام سنگین پردازید یا فعالیت جسمانی زیادی داشته باشید ریسک بروز فتق دیسک گردن در شما افزایش خواهد یافت.
- استعمال دخانیات و نیکوتین باعث میشود که میزان گردش خون در دیسک بین مهره‌ها کاهش پیدا کند و این امر باعث تحلیل رفتگی شدید دیسک شود و فرآیند بهبود آن را کند نماید. در این شرایط دیسک تحلیل رفته نمی‌تواند مانند گذشته به ترمیم خود بپردازد و بیشتر دچار پارگی خواهد شد. این وضعیت ریسک بروز فتق دیسک را افزایش خواهد داد.
- تحلیل رفتگی دیسک و تحلیل دیسک به علت اختلالات ارثی ریسک بروز دیسک گردن را افزایش میدهد. در تحقیقی که در رابطه انجام شده است محققان متوجه شدند که اگر در خانواده سابقه فتق دیسک وجود داشته باشد احتمال آن که سایر اعضای خانواده نیز درگیر شوند وجود دارد.
- نشستن به مدت طولانی در صندلی ماشین در کنار تکان‌های حاصل از حرکت کردن ماشین باعث میشود فشار زیادی به دیسک و ستون فقرات وارد شود.
- ورزش کردن به طور منظم یک عامل ضروری در جلوگیری از بروز مشکلات مربوط به سلامت از قبیل دیسک گردن است. افرادی که فعالیت جسمانی کمی دارند بیشتر دچار دیسک گردن خواهند شد.
علائم و نشانه‌های دیسک گردن چیست؟
هنگامی که دیسک دچار فتق میشود، پاره میشود و از جای خود خارج می‌گردد در نتیجه به اعصاب فشار وارد خواهد شد. احتمال آنکه شما پس از تصادف یا ضربه دچار دیسک گردن شوید بسیار زیاد است یا حتی کشیدگی مداوم ستون فقرات میتواند باعث بروز این اختلال شود. تعداد زیادی از افرادی که دچار فتق دیسک هستند به تنگی کانال نخاعی نیز مبتلا خواهند شد. تنگی کانال نخاعی اختلالی است که باعث میشود فضای بسیار کمی برای اعصاب و طناب نخاعی باقی بماند. هنگامی که یک دیسک دچار لغزش یا بیرون زدگی میشود فضایی که برای اعصاب وجود دارد از بین خواهد رفت و این امر باعث بروز التهاب عصب خواهد شد. هنگامی که اعصاب نخاعی و طناب نخاعی تحت فشار قرار بگیرند این اعصاب نمی‌توانند فعالیت خود را به طور صحیح انجام دهند و شروع به ارسال امواج غیر طبیعی به مغز و از مغز می‌کنند یا اصلاً سیگنال را ارسال نمایند. برخی از علائم و نشانه‌های شایع فتق دیسک گردن به شرح زیر می‌باشد:
- احساس درد به صورت شوک الکتریکی زمانی احساس میشود که یک عصب تحت فشار قرار بگیرد و چنین حسی را به وجود بیاورد. هنگامی که شما در ناحیه گردن دچار چنین مشکلی شوید شوک به دست‌ها نیز انتشار پیدا میکند و در صورتی که این اختلال در ناحیه پایین کمر به وجود بیاید پاها را درگیر خواهد کرد.
- دیسک گردن باعث بروز احساسات مختلفی از قبیل بی حسی و سوزن سوزن شدن خواهد شد. شما این موارد را در همان قسمت که شوک الکتریکی را احساس می‌‌کنید تجربه خواهید کرد.
- التهاب عصب اغلب باعث بروز اختلال در امواج مغزی شده و منجر به ضعف عضلانی خواهد شد. پزشک میتواند با بررسی رفلکس شما به ارزیابی التهاب عصب بپردازد.
- بروز مشکل در عملکرد روده یا مثانه اختلالی است که میتواند نشان دهنده آسیب دیدگی اعصاب مربوطه باشد. از این وضعیت عنوان یک شرایط اورژانسی یاد میشود و اگر شما در اطراف واژن دچار بی حسی هستید یا برای دفع ادرار و مدفوع به مشکل برخوردید باید فوراً به پزشک مراجعه نمایید.
همه این علائم و نشانه‌ها به علت التهاب عصب ناشی از فتق دیسک به وجود می‌آیند. دیسک فتق یافته باعث میشود که به اعصاب شما فشار وارد شود که این امر باعث بروز اختلال در مسیر ارسال سیگنال‌های عصبی خواهد شد و مغز این سیگنال‌ها را به دست و پا ارسال میکند و پیام آنها را دریافت می‌نماید
دیسک گردن چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر شما دچار علائم و نشانه‌های بالا هستید باید برای تشخیص دیسک گردن به پزشک مراجعه کنید. پزشک از شما درباره علائم و نشانه‌هایی که دارید سوال می‌پرسد و سابقه پزشکی شما را بررسی میکند سپس به انجام معاینه جسمانی میپردازد که شامل موارد زیر است:
تست بالا آوردن پا به طور مستقیم
تست بالا آوردن پا به طور مستقیم شاخص مناسب برای تشخیص فتق دیسک در افراد زیر ۳۵ سال محسوب میشود. برای انجام این تست پزشک از شما می‌خواهد که به پشت دراز بکشید سپس پای آسیب دیده شما را با دقت بالا می‌آورد. زانوی شما به صورت صاف باقی می‌ماند. اگر شما دچار درد زیر زانو و زیر پا شدید به احتمال زیاد فتق دیسک گردن در شما تایید میشود.
تست نورولوژیکی
اگر شما دچار ضعف عضله هستید یا آنکه حس در برخی از نقاط بدن خود را از دست داده باشید پزشک به انجام تست نورولوژیکی خواهد پرداخت. در این روش پزشک موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- مشخص کردن از دست دادن حس در اندام‌ها با بررسی حس کردن انگشت پزشک روی پا و ساق پا
- بررسی قدرت عضلات ساق پا با ارزیابی نحوه راه رفتن شما روی پاشنه و انگشتان. ممکن است پزشک به ارزیابی سایر نقاط بدن نیز بپردازد.
- بررسی واکنش زانو و مچ پا که این تست به پزشک برای تشخیص تحت فشار بودن ریشه اعصاب نخاعی کمک خواهد کرد.
اسکن ام آر آی
اسکن ام آر آی یک نوع روش عکس برداری است که تصاویر دقیقی را از بافت‌های نرم داخل بدن از قبیل دیسک بین مهره‌ها و مشکلات مربوط به آنها در اختیار پزشک قرار میدهد. پزشک از اسکن ام آر آی برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص آن دسته از اعصاب ستون فقرات استفاده میکند که تحت فشار قرار دارند تا بتواند یک تشخیص قطعی برسد. در صورتی که شما نتوانید اسکن ام آر آی را انجام دهید پزشک درخواست انجام سی تی اسکن یا سی تی میلوگرام را خواهد داد.
دیسک گردن چگونه درمان میشود؟
شادباش! در اکثر موارد، برای درمان دیسک گردن، عمل جراحی لازم نیست. با این حال، تعداد کمی از بیماران با فتق دیسک ممکن است علائم و نشانه‌های شدید و درد شدید در پایین کمر تجربه کنند که ممکن است باعث اختلال در زندگی روزمره آنها شود.
روش‌های درمانی مراقبتی
اولین مرحله در درمان دیسک گردن استفاده از روش‌های غیر جراحی و مراقبتی است که در بخش زیر به آنها اشاره خواهیم کرد.
محدود کردن فعالیت جسمانی
پزشک از شما می‌خواهد که از برداشتن اجسام سنگین و انجام دادن آن پس از کارهایی که باعث بدتر شدن وضعیت دیسک فتق یافته میشود خودداری کنید.
استراحت کردن
پزشک از شما می‌خواهد که به مدت دو روز در منزل استراحت کنید تا از میزان درد شما کاسته شود. از استراحت کردن بیش از دو روز خودداری کنید زیرا باعث میشود که عضلات شما ضعیف تر شوند و مشکلات شما بدتر گردد.
دارو درمانی برای بهبود دیسک گردن
همان طور که در قسمت بالا نیز اشاره کردیم پزشک در ابتدا برای درمان دیسک گردن از روش غیر جراحی استفاده میکند و مصرف داروهای زیر را پیشنهاد خواهد داد تا شما شرایط بهتری را تجربه کنید:
- داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن اولین داروهایی هستند که توسط پزشک تجویز میشوند.
- سپس در مرحله بعدی پزشک و تجویز داروهای استروئیدی خوراکی از قبیل پردنیزولون میپردازد. در صورتی که فتق دیسک باعث التهاب شدید در اعصاب شده باشد به نحوی که انجام دادن فعالیت‌های روزمره برای شما دشوار باشد پزشک یک دوره کوتاه داروهای استروئیدی خوراکی را تجویز میکند که به سرعت باعث کاهش التهاب و تسکین علایم و نشانه‌های شما شود.
- پزشک دوره کوتاه استفاده از داروهای شل کننده عضلانی را برای درمان اسپاسم عضلات تجویز خواهد کرد.
- در مرحله سوم پزشک به تزریق اپی دورال به طور مستقیم به درون فضای اطراف دیسک آسیب دیده میپردازد تا از شدت درد شما کاسته شود. اغلب در این روش از داروهای استروئیدی و گاهی اوقات بی حسی موضعی استفاده میشود.
استفاده از بریس گردن
معمولاً درمان دیسک گردن شامل استفاده از بریس گردن برای محافظت بیشتر از این ناحیه است که البته فقط باید با تجویز پزشک استفاده شود.
استفاده از کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس سرد و گرم باعث تسکین درد و ناراحتی در ناحیه گردن خواهد شد. برای استفاده از کمپرس سرد می‌توانید مقداری یخ را درون کیسه پلاستیکی بریزید و سپس آن را درون یک تکه پارچه قرار دهید و روی گردن خود بگذارید تا به تدریج از میزان درد شما کاسته شود.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی باعث میشود که اسپاسم عضلات کاهش پیدا کند که معمولاً یکی از مشکلاتی است که با دیسک گردن همراه میشود. از پزشک خود در خصوص روش‌های ایمن برای ماساژ دادن گردن دردناک خود سوال کنید.
فیزیوتراپی
پزشک انجام جلسات فیزیوتراپی برای بهبود مشکلات مرتبط با دیسک گردن را توصیه خواهد کرد. متخصص فیزیوتراپی به ارزیابی دقیق گردن میپردازد و با تکیه بر تشخیص پزشک و بر اساس شرایطی که دارید یک برنامه درمانی را برای شما طراحی خواهد کرد. فیزیوتراپی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- گرما درمانی
- سرما درمانی
- اولتراسوند تراپی
- تمرینات کششی
- ماساژ ملایم گردن
- تحریک الکتریکی عضله
شما می‌توانید در کنار فیزیوتراپی از مزایای استفاده از شل کننده‌های عضلانی نیز بهره مند شوید.
تراکشن
در تعداد کمی از افرادی که دچار دیسک گردن هستند برای درمان فتق دیسک در ناحیه گردن یا پایین کمر از تراکشن استفاده میشود که عبارت است از کاربرد تعدادی وزنه برای کشش ستون فقرات و رفع فشار از روی مهره‌ها.
روش‌های درمانی کم تهاجمی
روشی دیگر برای درمان فتق دیسک، جراحی دیسککتومی اندوسکوپیک نامیده میشود. این روش کم تهاجمی میتواند به عنوان یک راه حل برای کاهش درد ناشی از دیسک گردن مورد استفاده قرار گیرد. جراحی اندوسکوپیک، روشی بسیار کم تهاجمی است که پزشک میتواند از آن برای برداشتن بخش‌های فتق یافته دیسک استفاده کند. این روش در مقایسه با روش‌های سنتی، با ریسک و عوارض کمتری همراه است و مدت زمان بهبودی کوتاه‌تری دارد به طوری که شما می‌توانید در عرض دو تا سه هفته به محل کار خود بازگردید. در جراحی اندوسکوپیک، هیچ استخوانی خارج نمی‌شود، هیچ عضله‌ای جدا نمی‌شود و نیازی به برش بزرگی نیست. به این ترتیب، خطر عفونت، تشکیل بافت اسکار، لخته خون یا سایر عوارض جانبی به علت بی‌حسی به حداقل می‌رسد. در این روش، یک برش کوچک در عضلات کمر ایجاد میشود و پزشک میتواند به کار خود ادامه دهد. مدت زمان بهبودی در این روش بسیار کوتاه است و شما با عوارض و ریسک کمتری مواجه خواهید شد. برخی از اختلالاتی که می‌توان با استفاده از این روش جراحی درمان کرد عبارتند از:
- فتق دیسک
- بیماری تحلیل برنده دیسک
- تنگی کانال نخاعی یا فرامن
- سندروم شکست عمل جراحی کمر
- درد سیاتیک
- درد رادیکولر
- اسپوندیلولیستزیس
- زائده‌های استخوانی
- آرتریت مفاصل فاست یا بدنه مهره‌ها
روش‌های درمانی جراحی
در صورتی که روش‌های درمانی غیر جراحی از قبیل دارو درمانی و فیزیوتراپی به کاهش درد یا رفع آن کمک نکرده باشد پزشک انجام عمل جراحی دیسک گردن را پیشنهاد خواهد داد. او با شما در خصوص انواع مختلف جراحی ستون فقرات صحبت میکند و بهترین روش را بر اساس شرایط شما پیشنهاد میکند. در جراحی دیسک گردن همانند همه عمل‌های جراحی عوامل مختلفی از قبیل سطح عمومی سلامت شما، سن و سایر مسائل مرتبط در نظر گرفته خواهد شد. پزشک شما در خصوص مزایا و خطرات هریک از روش‌های جراحی صحبت خواهد کرد. اگر چه تعداد زیادی از افرادی که دچار فتق دیسک هستند ادعا می‌کنند که پس از عمل از شدت درد آنها کاسته شده یا درد آنها بهبود پیدا کرده است هیچ ضمانتی وجود ندارد که نشان دهد این مسئله در خصوص همه افراد صدق خواهد کرد. انواع عمل جراحی برای درمان دیسک گردن به شرح زیر می‌باشند:
- جراحی دیسککتومی روشی است که در آن پزشک دیسک بین مهره‌ها را به طور کامل یا جزئی خارج میکند.
- استفاده از دیسک مصنوعی روشی است که پزشک از یک دیسک مصنوعی به جای دیسک اصلی و آسیب دیده استفاده خواهد کرد.
- فیوژن ستون فقرات روش است که در آن جراح یک استخوان را به ستون فقرات پیوند میدهد تا بتواند یک ارتباط محکم را بین دو یا چند مهره به وجود بیاورد. ممکن است پزشک برای محافظت بیشتر از ستون فقرات از قطعات فلزی استفاده نماید.
در صورتیکه شرایط زیر در خصوص شما صدق میکند می‌توانید متقاضی مناسبی برای جراحی ستون فقرات باشید:
- در صورتی که دچار مشکلات پیشرونده نورولوژیکی از قبیل ضعف و یا بی حسی پا هستید.
- در صورتی که درد باعث شده که کیفیت زندگی شما کاهش پیدا کند و یا باعث محدود شدن فعالیت‌های روزمره شما شده است.
- در صورتی که ایستادن یا راه رفتن برای شما دشوار شده است.
- در صورتی که در عملکرد روده و مثانه شما اختلال ایجاد شده است.
- در صورتی که دارو درمانی و فیزیوتراپی باعث تسکین درد شما نشده است.
- در صورتی که در سطح خوبی از سلامت عمومی قرار دارید.
چگونه از بروز مجدد دیسک گردن جلوگیری کنیم؟
پس از آنکه شما دوران بهبود پس از جراحی را سپری کردید و به طور کامل بهبود پیدا کردید با پزشک خود در خصوص انجام دادن تمرینات ورزشی سبک مخصوص دیسک گردن ثابت کنید تا شما را راهنمایی کند. در بخش زیر به چند نکته برای جلوگیری از بروز مجدد دیسک گردن اشاره می‌‌کنیم که می‌توانند کمک کننده باشند:
- به انجام حرکت کرانچ و سایر تمرینات تقویت کننده عضلات شکم و عضلات مرکزی بدن بپردازید تا ستون فقرات شما پایداری بهتری داشته باشد. استفاده از دوچرخه ثابت، پیاده روی و شنا از جمله تمرینات ورزشی ایروبیک مناسبی هستند که به ستون فقرات شما فشار وارد نمی‌‌کنند.
- در هنگام ایستادن و نشستن حالت صحیح بدن خود را حفظ کنید.
- از روش‌های صحیح برای حرکت کردن و برداشتن اجسام سنگین استفاده کنید. از خم شدن و برداشتن اشیا خودداری کنید. در صورتی که جسم مورد نظر شما خیلی سنگین است یا برداشتن آن به تنهایی امکان پذیر نیست از دیگران تقاضای کمک کنید.
- در صورت امکان از قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس آور خودداری کنید زیرا استرس باعث گرفتگی عضلات میشود.
- از استعمال دخانیات خودداری کنید زیرا سیگار کشیدن یک فاکتور خطر در تصلب شرایین محسوب میشود که باعث بروز اختلالات مربوط به تحلیل رفتگی دیسک خواهد شد.
