تاریخ ۱۰ تیر ۱۳۹۸
آرتروز به التهاب یا ورم یک یا چندین مفصل می‌گویند. این نام به بیش از ۱۰۰ عارضه مرتبط با مفاصل، بافت پیرامون آنها و سایر بافت‌های همبند اطلاق می‌شود. علائم بسته به نوع آرتروز متفاوت است ولی معمولاً در تمام انواع آرتروز، درد و خشکی مفصل دیده می‌شود.
انواع التهاب مفاصل
آرتروز استخوان
آرتروز استخوان شایع‌ترین نوع التهاب مفاصل (آرتروز) است. در برخی منابع به این بیماری تحلیل رونده مفصل یا آرتروز در اثر فرسودگی نیز می‌گویند. این عارضه بیشتر در دست‌ها، لگن و زانوها دیده می‌شود. در بیماری آرتروز استخوان معمولاً مفاصل آسیب دیده و استخوان‌های درگیر در مفصل نیز تغییر می‌کنند. این تغییرات به آرامی رخ داده و به مرور زمان بدتر می‌شوند.
علل آرتروز استخوان
آرتروز استخوان در اثر آسیب دیدن و از بین رفتن غضروف مفصل اتفاق می‌افتد.
علائم و نشانه‌های آرتروز استخوان
- درد
- خشکی
- کاهش دامنه حرکتی (انعطاف پذیری)
- ورم
ریسک فاکتورهای آرتروز استخوان
- مصدومیت یا کار کشیدن بیش از حد از مفصل – مصدومیت یا کار کشیدن بیش از حد از مفصل مثل خم کردن زانو و فشار تکراری بر مفصل، میتواند ریسک ابتلا به آرتروز استخوان را در آن مفصل افزایش دهد.
- سن – خطر ابتلا به آرتروز استخوان با افزایش سن بالا می‌رود.
- جنسیت – زنان بیشتر از مردان در معرض خطر آرتروز استخوان هستند، بخصوص بعد از سن ۵۰ سالگی.
- چاقی مفرط – وزن زیاد فشار بیشتری بر مفاصل می‌آرود، بخصوص مفاصلی که وزن بدن را حمل می‌کنند مثل لگن و زانوها. این فشار خطر ابتلای این مفاصل به آرتروز استخوان را افزایش می‌دهد. بعلاوه چاقی با تأثیرات متابولیک خطر ابتلا به آرتروز استخوان بیش از پیش افزایش می‌دهد.
- ژنتیک – کسانی که یکی از اعضای خانواده آنها به آرتروز استخوان مبتلاست بیش از سایرین مستعد ابتلا به آرتروز استخوان هستند. آن دسته از بیمارانی که به آرتروز استخوان دست مبتلا هستند بیش از سایرین مستعد ابتلا به آرتروز استخوان زانو هستند.
- نژاد – برخی نژادهای آسیایی کمتر از دیگر نژادها زمینه ابتلا به این بیماری را دارند.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یا RA یک بیماری خود ایمنی و التهابی است، به عبارت دیگر سیستم ایمنی بدن اشتباهاً به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند که باعث التهاب (ورم دردناک) در بخش‌هایی از بدن خواهد شد. روماتیسم مفصلی مفاصل را درگیر کرده و معمولاً یک دفعه به چندین مفصل حمله می‌کند. این بیماری مفاصل دست‌ها، مچ‌ها و زانوها را مبتلا می‌کند. در مفصل مبتلا به روماتیسم مفصلی، بافت مفصل ملتهب شده و در نتیجه به بافت مفصل آسیب وارد می‌شود. این آسیب بافتی باعث درد مزمن و طولانی مدت، عدم تعادل و بدشکلی مفصل خواهد شد.
علل روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی در اثر پاسخ سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند. علل خاص روماتیسم مفصلی همچنان ناشناخته است ولی برخی عوامل میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
علائم و نشانه‌های روماتیسم مفصلی
- درد در بیش از یک مفصل
- خشکی در بیش از یک مفصل
- حساس شدن و ورم در بیش از یک مفصل
- علائم مشابه در هر دو طرف بدن (همچون هر دو دست‌ها یا زانوها)
- کاهش وزن
- تب
- خستگی
- ضعف
ریسک فاکتورهای روماتیسم مفصلی
- سن. روماتیسم مفصلی میتواند در هر سنی بروز کند، ولی احتمال ابتلا به آن با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بیشترین میزان آغاز بیماری در بزرگسالان در ۶۰ سالگی است.
- جنسیت. نسبت به مردان، موارد جدید روماتیسم مفصلی دو الی سه برابر بیشتر در زنان دیده می‌شود.
- ژنتیک/ عوامل وراثتی. آن دسته از افرادی که ژن‌های خاصی را حمل می‌کند بیشتر مستعد ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند. این ژن‌ها می‌توانند باعث وخامت عارضه نیز شوند. بیشترین میزان خطر این بیماری هنگامی است که افراد دارای این ژن‌های خاص سایر عوامل محیطی مثل سیگار کشیدن یا چاقی مفرط را نیز داشته باشند.
- سیگار کشیدن. مطالعات مختلفی نشان داده است که سیگار کشیدن ریسک ابتلا به روماتیسم مفصلی را در افراد افزایش داده و میتواند باعث وخامت این بیماری شود.
- سابقه زایمان موفق. زنانی که هیچگاه زایمان نکرده‌اند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند.
- عواملی در دوران کودکی. قرار گرفتن در معرض برخی عوامل در دوران کودکی احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهد. برای مثال، محققین در یک مطالعه پی برده‌اند کودکانی که مادران سیگاری دارند در بزرگسالی دو برابر بیشتر از سایر بزرگسالان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. کودکانی که در خانواده‌های با درآمد پایین به دنیا می‌آیند نیز در بزرگسالی بیشتر از سایرین در معرض روماتیسم مفصلی هستند.
- چاقی مفرط. چاقی مفرط خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. مطالعاتی که بر بررسی نقش چاقی بر آرتروز استخوان انجام گرفته نشان می‌دهد که هرچه وزن شخص بیشتر، خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی بیشتر خواهد بود.
مواردی که میتواند ریسک ابتلا را کاهش دهد
بر خلاف ریسک فاکتورهایی که در بالا به آن اشاره شد، حداقل یک مورد وجود دارد که میتواند ریسک ابتلا به بیماری را کاهش دهد.
- شیردهی. زنانی که به نوزادان خود شیر می‌دهند، در معرض خطر کمتری قرار دارند.
آرتروز کودکان
به آرتروز در کودکان، آرتروز جوانان نیز می‌گویند. شایع‌ترین نوع آرتروز در کودکان آرتروز ایدیوپاتیک جوانان است. آرتروز کودکان میتواند باعث آسیب جسمی دائمی به مفاصل شود. این آسیب دیدگی فعالیت‌های روزمره همچون راه رفتن یا لباس پوشیدن را برای کودک دشوار کرده و باعث از کار افتادگی شخص خواهد شد.
علل آرتروز کودکان
علت دقیق آرتروزکودکان مشخص نیست. در آرتروز کودکان احتمالاً سیستم ایمنی به درستی کار نمی‌کند که باعث التهاب در مفاصل و سایر سیستم‌های بدن می‌شود.
علائم و نشانه‌های آرتروز در کودکی
علائم این بیماری در طول زمان از بین رفته و دوباره وخیم می‌شود. به زمان‌هایی که این بیماری تشدید می‌شود، عود کردن و به زمان‌هایی که علائم بیماری بهبود می‌یابد، رمیسیون یا تسکین موقتی علائم می‌گویند. علائم و نشانهها عبارتند از:
- درد مفصل
- ورم
- تب
- خشکی
- بثورات جلدی
- خستگی
- از دست دادن اشتها
- التهاب چشم
- دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره مثل راه رفتن، لباس پوشیدن و بازی کردن
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا عارضه‌ای پزشکی است که باعث احساس درد در سرتاسر بدن، مشکلات خواب، خستگی و گاهی اوقات پریشانی احساسی و روانی می‌شود. در قیاس با سایرین، افراد مبتلا به فیبرومیالژیا نسبت به محرک‌های احساس درد واکنش شدیدتری نشان می‌دهد. به این عارضه پردازش غیر طبیعی ادراک درد می‌گویند. دو درصد از جمعیت بزرگسالان به فیبرومیالژیا مبتلا هستند. علت فیبرومیالژیا معلوم نیست ولی می‌توان این بیماری را به طرز موثری درمان و کنترل کرد.
علائم و نشانه‌های فیبرومیالژیا
علائم شایع فیبرومیالژیا عبارتند از:
- درد و خشکی در تمام بدن
- خستگی
- افسردگی و اضطراب
- مشکلات خواب
- مشکلات در فکر کردن، حافظه و تمرکز
- سردرد از جمله میگرن
سایر علائم عبارتند از:
- سوزش یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها
- درد در صورت یا فک، از جمله اختلالات فک که به آن سندروم مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) می‌گویند.
- مشکلات در هضم، از جمله درد شکمی، نفخ، یبوست و حتی سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
ریسک فاکتورهای فیبرومالژیا
- سن. فیبرومیالژیا میتواند در تمام گروه‌های سنی دیده شود، از جمله کودکان. اگرچه اکثر افراد در سنین میانسالی به این بیماری مبتلا می‌شوند و بالا رفتن سن احتمال ابتلای فرد به فیبرومیالژیا را افزایش می‌دهد.
- لوپوس یا روماتیسم مفصلی. افراد مبتلا به لوپوس یا روماتیسم مفصلی مبتلا بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به فیبرومیالژیا هستند.
- جنسیت. احتمال ابتلا به این بیماری در زنان دو برابر مردان است.
- حوادث استرس‌زا یا تروماتیک، همچون تصادفات رانندگی و اختلال استرسی پس از حادثه (PTSD).
- مصدومیت‌های مکرر. مصدومیت ناشی از فشار مکرر بر مفصل، همچون خم کردن مکرر زانو.
- بیماری (مثل عفونت ویروسی).
- سابقه خانوادگی:
- چاقی مفرط.
نقرس
نقرس یکی از شایع‌ترین انواع آرتروز التهابی و بسیار دردناک است. این بیماری معمولاً هر بار یک مفصل را درگیر می‌کند (غالباً مفصل انگشت بزرگ پا). به زمان‌هایی که این بیماری تشدید می‌شود، عود کردن و به زمان‌هایی که علائم بیماری بهبود می‌یابد، رمیسیون یا تسکین موقتی علائم می‌گویند. حملات مکرر نقرس میتواند منجر به آرتروز نقرسی شود که نوع حادی از آرتروز است. هیچ درمانی برای نقرس وجود ندارد ولی می‌توان با دارو و راهکارهای خود مدیریتی به طرز موثری این بیماری را کنترل کرد.
علل نقرس
نقرس بعلت هایپراوریسمی (بالا بودن اسید اوره در خون) رخ می‌دهد. بدن پورین‌ها را به اسید اوره تجزیه می‌کند، پورین در بدن و در غذاهایی که می‌خوریم یافت می‌شود. هنگامی که اسید اوره زیادی در بدن وجود داشته باشد، کریستال‌های اسید اوره (مونو سدیم اورات) در مفاصل، مایعات و بافت‌های بدن تجمع می‌کند. همیشه هایپراوریسمی به نقرس منجر نمی‌شود، علائم هایپراوریسمی تا وقتی که به نقرس تبدیل نشده باشد، نیازی به درمان ندارد.
علائم و نشانه‌های نقرس
عود کردن نقرس معمولاً ناگهانی شروع شده و تا چند روز الی هفته طول می‌کشد. پس از این حمله دوره طولانی تسکین علائم شروع می‌شود – هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها – بدون علائم بالینی، سپس حمله بعدی شروع خواهد شد. نقرس معمولاً هر بار یک مفصل را درگیر می‌کند. این بیماری غالباً در انگشت شست پا دیده می‌شود. علاوه بر انگشت شست پا، مفاصلی که بیشتر درگیر نقرس می‌شوند مفاصل دیگر انگشتان پا، قوزک و زانوست.
- درد معمولاً شدید
- ورم
- قرمزی
- حرارت
چه عواملی خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد؟
- مرد بودن
- چاقی مفرط
- ابتلا به عارضه‌های خاص، از جمله:
- نارسایی احتقانی قلب
- فشار خون بالا
- مقاومت انسولین
- سندروم متابولیک
- دیابت
- کارکرد ضعیف کلیه
- مصرف برخی داروهای خاص از جمله داروهای مدر (ادرار آور)
- مصرف الکل خطر نقرس با افزایش مصرف الکل افزایش می‌یابد.
- مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که فروکتوز (نوعی شکر) بالایی دارند
- رژیم غذایی سرشار از پورین، که در بدن به اسید اوره تجزیه می‌شود.
آرتروز پسوریاتیک
آرتروز پسوریاتیک یک بیماری خود ایمنی، که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. آرتروز پسوریاتیک میتواند هر نقطه‌ای از بدن را مبتلا کند، از جمله نوک انگشتان و ستون فقرات، شدت بیماری از نسبتاً خفیف تا شدید متغیر است. عود بیماری در بیماران مبتلا به آرتروز پسوریاتیک معمولاً غیر قابل پیش بینی است و معمولاً پس از آن علائم بیماری تسکین می‌یابد.
علائم و نشانه‌های آرتروز پسوریاتیک
بیماران مبتلا به این بیماری، ورم، خشکی و درد در مفاصل و بافت‌های پیرامونی آن احساس می‌کنند و همچنین تغییرات در شکل ناخن و خستگی بیش از حد از دیگر نشانه‌های آن است.
یکی از علائم این بیماری لکه‌های پوستی قرمز و خشک با پوسته‌های نقره‌ای یا سفید و همچنین درد و خشکی مفصل همراه با انواع بیماری‌های آرتروز خودایمنی است.
لوپوس
لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب در نقاط مختلف بدن می‌شود. در بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سالم حمله می‌کند. علائم این بیماری انواع گوناگونی دارد که گاهی اوقات تشخیص بیماری را دشوار می‌کنند. علائم لوپوس از خفیف تا مرگبار متغیر است، به همین خاطر تشخیص و درمان سریع این بیماری بسیار مهم است.
علائم و نشانه‌های لوپوس
افراد مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک (لوپوس منتشر) علائم مختلفی دارند، از جمله:
- خستگی یا احساس فرسودگی بسیار زیاد که با خوابیدن برطرف نشود.
- درد و ورم مفصل
- بثورات جلدی (بخصوص بثورات جلدی پروانه‌ای شکل روی گونه‌ها و بینی).
- ریزش مو.
- آفت مکرر دهان.
علائم یا بیماری‌های دیگر عبارتند از:
- حساسیت به نور آقتاب.
- مشکلات ریوی.
- درد قفسه سینه در هنگام نفسه عمیق.
- آبی یا سفید رنگ شدن یا بی‌حس شدن انگشتان دست و پا
- مشکلات قلبی
- مشکلات کلیوی
- روان پریشی (افکار مقطع درباره واقعی بودن یا نبودن چیزهایی که می‌بینید).
- ناهنجاری‌های گلبول‌های خونی و سیستم ایمنی.
اسپوندیلیت آنکلیوزان
اسپوندیلیت آنکیلوزان یک بیماری التهابی است که اگر درمان نشود منجر به جوش خوردن چند مهره از ستون فقرات به دیگر مهره‌ها خواهد شد. هنگامی که مهره‌ها به هم جوش بخورند، ستون فقرات انعطاف خود را از دست داده و درد، التهاب، وضعیت نامناسب بدن، دشواری در تنفس و کاهش کیفیت زندگی را در پی خواهد داشت. اسپوندیلیت آنکیلوزن بیشتر مردان را مبتلا می‌کند و در اوایل دوران بلوغ بروز می‌نماید. اگرچه اسپوندیلیت آنکیلوزان غالباً ستون فقرات را درگیر می‌کند ولی التهاب در سایر نقاط بدن، بخصوص چشم‌ها، دیده می‌شود.
