تاریخ ۲۸ دی ۱۳۹۸
لیزر درمانی یا نور درمانی یک روش درمانی است که در آن از انواع خاصی از نور برای تعامل با بافت استفاده می‌شود.
از لیزر درمانی برای از بین بردن درد و تسریع روند بهبودی پس انواع عارضه‌های پزشکی استفاده می‌شود. لیزر درمانی یک روش درمانی مؤثر برای طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و آسیب‌دیدگی‌ها از جمله بافت نرم و آسیب‌های آرتروزی ناشی از فعالیت‌های ورزشی، صدمات مکرر بر اثر استرس و فشار، بهبود زخم و انواع مشکلات مربوط به سلامت عمومی بیماران است.
انواع لیزر درمانی
عمدتا دو نوع لیزر مختلف وجود دارد که در درمان بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرند، لیزر کلاس ۳ و کلاس ۴. لیزرها با توجه به قابلیت‌هایی که در ایجاد آسیب شبکیه چشم دارند طبقه‌بندی می‌شوند بنابراین استفاده از عینک محافظ مناسب هنگام کار با این لیزرها الزامی است. لیزرهای کلاس ۳ قدرت ۵ تا ۵۰۰ مگاوات ساطع می‌کنند اما لیزرهای کلاس ۴ قدرت بیشتری از۵۰۰ مگاوات ساطع می‌کنند.
لیزرهای کلاس ۳ لیزرهای سطح پایین، با شدت کم و سرد هستند زیرا در هنگام استفاده هیچ اثر حرارتی در بافت سطحی ایجاد نمی‌کنند. از طرفی دیگر، لیزرهای کلاس ۴ از قدرت بالایی برخوردار هستند و جزء لیزرهای گرم محسوب می‌شوند زیرا اگر بافت بیش از حد در معرض نور آنها قرار گیرید شاهد افزایش دما و حرارت در بافت سطحی خواهید شد.
اگر لیزرهای کلاس ۴ تحت پروتکل‌های درمانی مناسب و عادی مورد استفاده قرار گیرند می‌توانند بدون افزایش قابل توجه در دمای بافت در مدت زمان کوتاه‌تری از لیزرهای کلاس ۳ انرژی فوتونی بیشتری از خود منتشر می‌کنند و قادر خواهند بود تا بافتهای عمیق‌تری مانند رباط‌ها، ماهیچه‌های بدن، تاندون‌ها و غضروف را درمان کنند.
نحوه‌ی کارکرد لیزر به چه شکلی می‌کند؟
لیزر درمانی شامل تحریک فرآیندهای التیام‌بخشی طبیعی موجود در بدن به کمک انرژی کم نور است.در لیزر تراپی از نور قرمز و مادون قرمز در طول موج و شدت خاصی که از ۳۰ سال پیش شناخته شده است، برای تسریع روند بازسازی سلولی استفاده می‌شود. فیزیوتراپیست‌ها برای درمان و توانبخشی از نور درمانی با شدت کم (LILT) استفاده می‌کنند که نباید آن را با لیزر با شدت بالا که در جراحی لیزر جهت ابلاسیون (حذف) بافت مورد استفاده قرار می‌گیرد اشتباه گرفته شود.
نور لیزر با طول موج و مدت زمان متفاوت به بافت نرم نفوذ می‌کند تا از این طریق انرژی مستقیماً به سلول‌های بافت آسیب دیده منتقل شود. این اثر برای پوست، عضله، رباط‌ها، تاندون‌ها، اعصاب، غضروف و استخوان‌های آسیب دیده مفید است. حدود ۱۰ درصد آنها جزء “واکنش‌دهنده‌های سریع” هستند و متوجه بهبود سریع روند کاهش درد و تورم می‌شوند. خود لیزر درمانی دردناک نیست. بعضی از بیماران هنگام درمان با لیزرهای دارای نور قرمز احساس گرما می‌کنند. نور لیزر از طریق “سرهای درمانی” به همراه “پروب” لیزری متمرکز دارای قدرت نفوذ عمیق جهت دسترسی به بافتهای آسیب دیده عمیق‌تر منتقل می‌شود.
لیزر تراپی باعث کاهش درد و تورم در مفاصل آسیب دیده می‌شود و به بیماران سالخورده‌ی مبتلا به آرتریت مزمن و ورزشکاران جوان مبتلا به کشیدگی مفاصل یا عضلات حاد کمک می‌کند. معمولا پس از تشخیص، پزشک یک دوره ۵ تا ۸ جلسه‌ای برای بیمار تجویز می‌کند. غالباً بیمار بعد از ۳ تا ۴ جلسه متوجه تغییر جزئی می‌شود و در نتیجه ۸۰ تا ۸۵ درصد بیماران تحت درمان شاهد پیشرفت اساسی در روند بهبودی خود می‌شوند. حتی تعداد اندکی از بیماران پس از تنها ۲ الی ۳ جلسه درمان با لیزر شاهد تغییراتی چشمگیری در روند بهبودی خود می‌شوند.
مزایای لیزر درمانی
مزایای فوری و بلند مدت
لیزر درمانی مزایا و نتایج قابل توجهی برای بیماران به همراه دارد. بزرگترین مزیت لیزر درمانی تسکین فوری درد است. بیمارانی که تحت لیزر درمانی قرار می‌گیرند احتمالاً ۵۰ تا ۶۰ درصد سریعتر از سایر بیماران بهبود می‌یابند. علاوه بر این، بیمارانی که از لیزر درمانی استفاده می‌کنند شاهد بهبود در دامنه تحرک، قدرت و حرکات عملکردی خود می‌شوند. اگرچه به هنگام استفاده از لیزر درمانی، دستگاه لیزر با پوست شما تماس پیدا می‌کند اما این روش کاملا بدون درد و غیرتهاجمی است. در واقع، هیچگونه احساس لرزش و گرمایی نخواهید کرد. هر جلسه درمانی با لیزر تراپی تنها چند دقیقه طول می‌کشد.
التیام سریع زخم
فوتون‌های نور حاصل از لیزرها عمیقاً به درون بافت نفوذ پیدا کرده و تولید مثل و رشد سلولی را تسریع می‌بخشند. بر اثر قرار گرفتن در معرض نور لیزر، سلول‌های تاندون، رباط‌ها، اعصاب و عضلات سریعتر ترمیم می‌شوند. لیزر درمانی روی زخم های باز نیز مؤثر است.
درد و ناراحتی
لیزر با کاهش ماده شیمیایی ایجاد کننده درد به نام برادی کینین، حساسیت عصبی را کاهش می‌دهد. همچنین لیزر باعث عادی شدن کانال‌های یونی شده و باعث آزادسازی اندورفین‌ها (مسکن‌های طبیعی بدن) و آنکفالین‌ها [ماده‌ای مشابه اندورفین‌ها] که اثر ضد درد دارند، می‌شود. گذشته از همه این‌ها، لیزر دارای خاصیت مسدود کنندگی درد بر روی الیاف‌های عصبی خاص است.
لیزر دارای خاصیت ضد التهابی است
لیزر آدنوزین تری فسفات (ATP) که انرژی ذخیره شده است را افزایش می‌دهد. این افزایش انرژی باعث تسریع در روند ترمیم سلول‌های بدن می‌شود. لیزر همچنین باعث گشاد شدن شریان‌ها و رگ‌های اطراف اندام آسیب‌دیده می‌گردد و از این طریق به از بین بردن بقایای سلولی آسیب دیده و افزایش مواد مغذی و اکسیژن در بدن کمک می‌کند. به کمک لیزر درمانی می‌توان گلبول‌های سفید بدن را افزایش داده و منجر به تسریع روند بهبودی شد. همچنین، می‌توان به کمک لیزر درمانی برخی از مولکول‌هایی که منجر به افزایش التهاب بدن می‌شود را کاهش داده و در عوض آنتی اکسیدان‌های مفید مانند سوپراکسید دیسموتاز را افزایش داد.
کاهش تشکیل سازه بافتهای فیبری
لیزر درمانی احتمال تشکیل بافت اسکار ناشی از آسیب‌دیدگی بافت بر اثر صدمات حرکتی مکرر، بریدگی، خراش، سوختگی یا جراحی می‌شود. همچنین نور لیزر باعث افزایش فعالیت عروقی بدن می‌شود. علاوه بر همه این‌ها، لیزر درمانی سبب تشکیل مویرگ‌های جدید در بافت آسیب دیده می‌شود و روند بهبودی را سرعت بخشیده و به سرعت دهانه‌ی زخم‌ها را می‌بندد.
لیزر درمانی روشی ایمن، مؤثر و غیرتهاجمی است
به طور کلی لیزر درمانی روشی بی‌خطر، موثر و غیرتهاجمی است. لیزر درمانی در کاهش و از بین بردن بسیاری از شرایط دردناک از اهمیت زیادی برخوردار است. لیزرهای سرد، برخلاف لیزرهای جراحی، باعث گرم شدن بافتهای بدن نمی‌شوند. بسته به توان مصرفی دستگاه، طول موج‌های مورد استفاده و اندازه منطقه موردنظر برای درمان می‌توان به راحتی از این لیزرها برای درمان بیماران استفاده کرد. طول زمان درمان در لیزر درمانی نسبتاً کم است. از آنجا که اگر مستقیماً به لیزر نگاه کنید ممکن است به چشم شما آسیب برساند لذا از شما خواسته می‌شود که در حین درمان از عینک محافظ استفاده کنید. با این همه، تاکنون هیچ اثر جانبی دائمی یا جدی بر اثر لیزر درمانی به ثبت نرسیده است.
لیزر درمانی چگونه به درمان ما کمک می‌کند؟
- لیزر درمانی تولید آدنوزین تری فسفات (ATP) را تحریک می‌کند. آدنوزین تری فسفات مولکول حامل انرژی است. سلول‌ها از این انرژی برای ایجاد مواد مغذی و از بین بردن مواد زاید استفاده می‌کنند. در واقع، لیزر منجر به بهبود سریعتر تمام ساختارهای بدن از جمله عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها و غیره خواهد شد.
- لیزر باعث تشکیل کلاژن در بدن می‌شود. کلاژن پروتئینی است که در کل بدن ما یافت می‌شود و برای جایگزینی بافتهای قدیمی یا ترمیم آسیب‌های بافتی ضروری است. با تولید سریعتر کلاژن احتمال تشکیل اسکار یا جای زخم نیز کمتر می‌شود.
- نور لیزر باعث کاهش درد می‌شود. نور لیزر تأثیر بسیار مفیدی بر روی سلول‌های عصبی ما دارد و دردهای منتقل شده از جانب عضلات ملتهب، تاندون‌ها و رباط‌ها به مغز را مسدود می‌کند.
- لیزر درمانی فعالیت سیستم لنفاوی را سرعت می‌بخشد. سیستم لنفاوی سیستمی است که مایعات بدن ما را فیلتر می‌کند. با آسیب دیدگی بدن، رگ‌های لنفاوی دچار پارگی شده و منجر به ایجاد تورم می‌شوند. نور لیزر این رگ‌های پاره شده را ترمیم می‌کند و به سرعت تورم را کاهش می‌دهد.
- لیزر تشکیل رگ‌های خونی را افزایش می‌دهد. رگ‌های میکروسکوپی بر اثر آسیب‌دیدگی پاره شده و منجر به تورم و کبودی می‌شوند. نور لیزر باعث ترمیم این عروق می‌شود که برای بازیابی خون طبیعی برای ساختارهای آسیب‌دیده ضروری است.
- لیزر درمانی میزان گردش خون سروتونین و اندورفین در خون را افزایش می‌دهد. سروتونین یک انتقال دهنده عصبی قدرتمند در مغز است. به هنگام افسردگی میزان سروتونین بدن کم می‌شود. اندروفین‌ها ماده شیمیایی طبیعی “مانند مورفین” مغز هستند و هنگام فعال شدن درد را کاهش می‌دهند.
کارآیی لیزر چگونه است؟
فوتون‌های انرژی نور بصورت انتخابی توسط سلول‌های آسیب دیده جذب می‌شوند و در میتوکندری که “نیروگاه” در تمام سلول‌ها هستند به انرژی بیوشیمیایی تبدیل می‌شوند. انرژی تبدیل شده باعث تولید پروتئین‌های جدید مورد نیاز برای ترمیم سلولی تاندون، عضله، رگ‌های خونی و اعصاب آسیب دیده می‌شود. به همان اندازه که گیاهان برای رشد و ترمیم نور را جذب خود می‌کنند بدن انسان نیز چنین است.
چرا باید از لیزر درمانی استفاده کرد؟
نور لیزر بهبودی ناشی از آسیب‌دیدگی و درد را تا ۵۰ درصد سرعت می‌بخشد. در واقع، لیزر روند ترمیم طبیعی بدن را به طرز باور نکردنی تسریع می‌بخشد.
لیزر مفید و بی‌خطر است. لیزر درمانی در بیماران سالخورده و دارای سال‌ها زخم زانو و مفاصل بسیار موثر است و می‌تواند تحرک بدن را بدون بکارگیری درمان‌های دردناک بهبود بخشد. بسیاری از بیماران مبتلا به درد مزمن می‌توانند مصرف داروهای ضد درد (مسکن‌ها) را با فیزیوتراپی با لیزر کاهش دهند. این به این معناست که فرد سریعتر می‌تواند به فعالیت یا ورزش مورد علاقه خود بازگردد و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.
لیزر تراپی تأثیر مداوم بر روی روند بهبودی دارد و در اکثر بیماران پس از پایان دوره درمان، درد عود پیدا نمی‌کند. تسکین علائم با لیزر درمانی موقتی نیست بلکه نور لیزر باعث بهبودی دائمی بافت‌ها می‌شود.
به کمک لیزر درمانی می‌توان آسیب دیدگی‌های عضلانی-اسکلتی زیر را درمان کرد:
- تاندونیت (مثلا: روتاتور کاف شانه، آرنج تنیس باز، مچ دست گلف باز)
- کشیدگی رباط، عضله یا تاندون
- بورسیت
- کمردرد (درد گردن و کمر، فتق دیسک)
- آرتریت (استئو آرتریت و روماتوئید)
- سندرم تونل کارپال
- صدمات مکرر کشیدگی (به عنوان مثال: مچ یا کف دست)
- فاسئیت پلانتار (مثلا: پا / پاشنه)
- فیبرومیالژیا
- کنتوزیون / هماتوم
- تحریک عصب.
- سندروم تی ام جی (درد فک و صورت)
آیا لیزر درمانی دردناک است؟
با توجه به کالیبراسیون شدت کم در دستگاه‌های لیزر سرد درمان با آنها دردناک نیست. یکی از اثرات دستگاه لیزر کم توان کاهش درد است. هر چند ممکن است که بر اثر لیزر درمانی احساساتی مانند حرارت اندک یا سوزن سوزن شدن به فرد دست دهد اما این موارد زودگذر هستند و خیلی زود برطرف می‌شوند.
چه مدت طول می‌کشد تا نتایج لیزر درمانی خود را نشان دهد؟
گاهی ممکن است که پس از اولین جلسه لیزر درمانی شاهد کاهش درد باشید. لازم به ذکر است که معمولا ترمیم بافت مدت زمان بیشتری طول می‌کشد اما در کل، لیزر درمانی روند بهبودی فرد را سرعت می‌بخشد. اگر لیزر درمانی به طور مرتب مورد استفاده قرار گیرد، تقریباً ۳ بار در هفته، معمولا نتایج مثبت آن پس از طی ۲ الی ۳ هفته نمایان می‌شود.
آیا لیزر درمانی عوارض جانبی به همراه دارد ؟
تا به امروز هیچ گونه عوارض جانبی برای لیزر درمانی به ثبت نرسیده است. نکته مهم این است که بیمارانی که از داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی مصرف می‌کنند یا دارای دستگاه ضربان ساز قلب و یا سایر ایمپلنت‌های الکترونیکی هستند نباید از لیزر درمانی استفاده کنند. علاوه بر این، در مواردی همچون استفاده از از آن بر روی غده تیروئید، خونریزی، دوران حاملگی، تومورهای بدخیم و سرطانی و دور چشم نیز نمی‌توان از لیزر درمانی استفاده کرد.
آیا می‌توان ترکیبی از لیزر درمانی با سایر روش‌های درمانی را با هم انجام داد؟
بله، لیزر درمانی می‌تواند در کنار سایر انواع روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی، طب سوزنی و ماساژ درمانی و غیره مورد استفاده قرار بگیرد.
چند جلسه لیزر درمانی لازم است؟
تعداد جلسات لیزر درمانی متفاوت است و کاملاً بستگی به این دارد که بیمار با چه مشکلی روبرو است. در صورت حاد بودن مشکل ممکن است برای کاهش درد حداقل یک تا شش جلسه درمان لازم باشد. اما اگر مشکل فرد یک مشکل مزمن باشد در این صورت ممکن است به ده تا پانزده جلسه درمان نیاز باشد.
