در مورد بیماری دیسک کمر، به طور کلی منظور از آن، بروز بیرون زدگی و فتق هسته مرکزی دیسک است. این وضعیت همراه با پارگی‌های کوچکی است که در اطراف هسته دیسک به شکل شیارهای باریکی شکل می‌گیرند. بیرون زدگی و فتق دیسک فشاری بر ریشه‌های عصبی در ناحیه پشتی دیسک ایجاد می‌کند و باعث بروز درد کمر و علائم دیگر مرتبط می‌شود.
بیماری دیسک کمر یکی از بیماری‌های ناتوان کننده‌ای است که متاسفانه امروزه شیوع بالایی پیدا کرده است و بسیاری افراد از ابتلا به آن رنج می‌برند. بی‌توجهی به آن و پیشرفت بیماری می‌تواند عواقب ناخوشایندی به دنبال داشته است که یکی از عواقب آن بیماری سیاتیک است. با گسترش وسیع علم پزشکی، روش‌های تشخیص پارگی دیسک کمر و درمانی جدید و موثری برای آن پیدا شده است که ما با استفاده از جدیدترین درمانهای غیرجراحی طب فیزیکی درصدد درمان دیسک کمر برآمده‌ایم. جهت اطلاع دقیق از روش‌های درمانی می‌توانید با شماره‌های ۳۲۳۶۷۴۶۵ — ۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل نمایید.
عوامل ابتلا به دیسک کمر
بیماری دیسک کمر به وجود می‌آید به دلیل عوامل زمینه‌ای مانند عوامل ژنتیکی، اما به طور کلی بیرون زدگی دیسک کمر ناشی از استفاده نادرست از مهره‌ها و رفتار نامناسب افراد با بدن خود است. در حیوانات چهارپا، مفهوم پارگی دیسک کمر وجود ندارد و این بیماری به عنوان یک هزینه برای راست ایستادن انسان پیش می‌آید. نیروهای وزن بدن انسان که بر مرکز ثقل اعمال می‌شود و فشاری که بر روی ناحیه مهره‌های تحتانی کمر وارد می‌شود، باعث بارزتر شدن فشار بر روی ستون فقرات نسبت به مناطق دیگر می‌شود. افرادی که گودی در ناحیه کمر دارند، باید ایمنی را رعایت کنند تا به مشکلات جبران ناپذیری نخورند و با هر نشانه‌ای به پزشک مراجعه کنند. عامل دیسک کمر و دلیلی که بیشتر بیماری‌های دیسک در این ناحیه را مشاهده می‌کنیم، همین است. در ایران، محل شایع‌تر درگیری عوارض دیسک کمر در مهره‌های ۴ و ۵ است، در حالی که در کشورهای اروپایی معمولاً مهره‌های ۵ کمری و یکم خاجی درگیر می‌شوند و این تفاوت به دلیل نوع استخوان‌بندی بدن است. در ایران، معمولاً لگن‌ها برجسته‌تر هستند، در حالی که در اروپا لگن‌ها صاف‌تر می‌باشند.
فتق و برجسته شدن دیسک کمر و گردن لزوماً به معنای نیاز به انجام عمل جراحی نیست. با توجه به علایم دیسک کمر نوع درمان تشخیص داده می شود. اکثر بیماران دارای پارگی دیسک نیازی به جراحی ندارند و معمولاً می‌توان علائم را با درمانهای محافظه‌کارانه‌ای چون صبر کردن برای فرو نشستن علائم، مصرف مسکن و فیزیوتراپی مدیریت کرد. علائم بسیاری از بیماران دچار مشکل برجستگی دیسک پس از سپری شدن چند هفته یا چند ماه کاملاً برطرف می‌شود. چنانچه علائم به طور یکنواخت تشدید شود و با فیزیوتراپی دیسک کمر و ورزش گردن و کمر، احتمالاً پزشک و متخصص ستون فقرات پیشنهاد خواهد کرد تا عمل جراحی انجام شود.
علائم دیسک کمر و پاره شدن دیسک طبق آمارهای موجود در خانم‌ها بیشتر است و معمولا در قسمت چپ دیده می‌شود. طرز نشستن، راه رفتن و خوابیدن و نوع بلند کردن اجسام و حمل آنها در ایجاد دیسک کمر بسیار موثر می‌باشد. به عنوان مثال اگر می‌خواهیم کتابی را با خود حمل کنیم، هر چه به بدن نزدیک‌تر نگه داریم فشاری که به دیسک‌ها وارد می‌آید کمتر خواهد بود و هر چه دورتر نگه داریم و یا در حالت دولا شدن به سمت جلو، مخصوصا در حالت چرخش، جسم سنگینی را حمل یا جا به‌جا کنیم مانند جا به‌جایی گلدان، امکان آسیب رسیدن به به این قسمت‌ها بیشتر می‌یاشد. بنابراین در باید سعی شود از این نوع حرکات خودداری شود و اگر مجبور باشید که چیزی را از زمین بلند کنید حتما زانوها را خم کرده و با خم شدن هر دو زانو، آن جسم را کاملا نزدیک به بدنتان بردارید. حتی‌الامکان سعی کنید برای جا به‌جایی اجسام سنگین از وسایل کمکی مثل ریل، چرخ و اهرم استفاده کنید.
علائم دیسک کمر
اغلب بیماران دچار فتق دیسک غالباً با هیچ‌گونه علائمی روبرو نمی‌شوند. در هر حال علائم فتق دیسک کمر عبارت است از:
- دردی که در باسن، پا و کف پا منتشر می‌شود و به سیاتیک معروف است. برخی بیماران از کمر درد نیز رنج می‌برند، البته فتق دیسک لزوماً با کمر درد همراه نیست.
- گزگز و مورمور یا بی‌حسی پاها یا کف پاها
- ضعف عضلانی
تشخیص
پزشک ممکن است برای بررسی وضعیت کمر شما، از شما بخواهد دراز بکشید و پاهایتان را در جهات مختلف حرکت دهید تا ببیند آیا این حرکات منجر به درد می‌شوند یا خیر. همچنین، او ممکن است آزمایش‌های نورولوژیکی انجام دهد تا واکنش عصبی، قدرت عضلات، توانایی راه رفتن و حساسیت پاها به لمس، نوک سوزن و ویبره را بررسی کند.
در بیشتر موارد، تشخیص بیماری بر اساس معاینه بالینی و جمع آوری سوابق پزشکی و خانوادگی فرد قرار می‌گیرد. اما اگر پزشک بخواهد بررسی کند که آیا عصب هم درگیر شده است یا خیر، ممکن است یک یا چند آزمایش تشخیصی تجویز کند.
عکسبرداری
- اشعه ایکس. اشعه x به تنهایی در تشخیص دیسک کمر کمک نمیکند اما ممکن است جهت تشخیص سایر علل کمر درد، مانند عفونت، تومور، انحراف ستون فقرات یا شکستگی استخوان کمک نماید.
- سی تی اسکن (CT scan). سی تی اسکن از جهات مختلف از کمر عکس می‌گیرد و با ترکیب عکسهای گرفته شده در جهات مختلف یک تصویر کامل از ستون فقرات و ساختارهای اطراف آن فراهم می‌کند و به این ترتیب به تشخیص دیسک کمر کمک بیشتری می‌نماید.
- ام آر آی (MRI). ام آر ای جهت تشخیص محل دیسک کمر و تشخیص اینکه آیا عصب های ستون فقرات نیز درگیر شده‌اند کمک می‌نماید.
- میوگرام. با تزریق یک ماده رنگی به مایعات درون ستون فقرات، یک عکس اشعه ایکس از کمر گرفته می‌شود، این آزمایش نشان می‌دهد آیا در اثر بیرون زدگی دیسک کمر، فشاری روی نخاع یا اعصاب ستون فقرات ناحیه کمر وارد آمده یا نه.
تست عصب
الکترومیوگرام و مطالعات هدایت عصبی انجام می‌شود تا نشان داده شود که آیا پالسهای الکتریکی به خوبی از بافت عصب عبور می‌کند یا نه و این امر می‌تواند به تشخیص محل گیر افتادگی عصب و محل بیرون زدگی دیسک کمر کمک نماید.
درمان دیسک کمر
استراحت
یک تا دو روز استراحت مطلق معمولاً کمر درد شدید ناشی از فتق دیسک یا پارگی دیسک را آرام می‌کند. البته بیمار نباید مدت بیشتری بی‌حرکت بماند و سرپا نایستد. به بیمار توصیه می‌شود که در طول روز مرتب استراحت کند و در عین حال مدت زیادی ننشیند. تمام حرکت‌ها باید آهسته و کنترل شده باشد. پزشک از بیمار می‌خواهد که فعالیت‌های روزانه خود را به گونه‌ای تغییر دهد که ضرورت انجام حرکت‌های تشدید کننده درد، به ویژه خم شدن و بلند کردن اشیاء، از بین برود.
بریس کمر
گونه‌های متفاوتی از بریس کمر (کمربند طبی) برای کاهش درد ناشی از فتق دیسک وجود دارد که پزشک نوع مناسب را با توجه به شدت عارضه تجویز می‌کند. پزشک گاهی کرست کمری را برای بیمار دچار دیسک کمر تجویز می‌کند. کرست کمر بریس نرم و منعطفی است که باید مدت کوتاهی بسته شود. بریس درد را تسکین می‌دهد، اما دیسک را درمان نمیکند.
دارو
داروهای مختلفی برای تسکین علائم دیسک کمر وجود دارد. پزشک داروی مناسب را تجویز و دستور مصرف آن را به بیمار اطلاع می‌دهد.
متداول‌ترین داروهایی که برای بهبود علائم دیسک کمر و درمان درد کمر با دارو تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs)
- استامینوفن
- ضدافسردگی‌ها
- شل کننده‌های عضلانی
فیزیوتراپی و طب فیزیکی
حرکت‌های کم برخورد و ورزش‌های خاصی برای تقویت عضله‌های شکم و کمر طراحی شده است. فیزیوتراپی و ورزش درمانی بخش مهمی از برنامه درمان دیسک کمر بدون عمل جراحی محسوب می‌شود. متخصص طب فیزیکی ورزش‌ها و حرکت‌های اصلاحی مفید را برای مدیریت دیسک کمر به بیمار آموزش می‌دهد.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال
پزشک استروئید را برای کاهش التهاب موضعی در پشت بدن تزریق می‌کند. سودمندی و تاثیرگذاری تزریق اپیدورال در کاهش علائم دیسک کمر به اثبات رسیده است. بر اساس شواهد موجود این روش برای ۴۲ تا ۵۶ درصد از بیمارانی موفقیت‌آمیز بوده است که تحت درمان شش هفته‌ای یا بیشتر دیگر روش‌های غیرجراحی قرار نگرفته‌اند.
در کل می‌توان گفت که کارآمدترین درمان غیرجراحی برای فتق دیسک کمر نظارت و تزریق استروئید در فضای اپیدورال است که درد را برای مدت کوتاهی تسکین می‌دهد.
اوزون درمانی
بهبود آسیب دیدگی در بافت های بدن به وجود جریان خون در این بافت ها بستگی دارد. بافت های بدن برای بازسازی و احیا نیاز به ویتامین، مواد معدنی و اکسیژن نیاز دارند که باید توسط خون به این بافت ها منتقل شود. اکسیژن مهم ترین ماده برای ترمیم بافت ها است. وجود تورم و التهاب در ناحیه آسیب دیده موجب کاهش جریان خون،اکسیژن و مواد مغذی در این ناحیه می شود. عدم حضور اکسیژن موجب تجمع اسید لاکتیک و منجر به درد می شود. در روش اوزون درمانی، اوزون،داروهای ضد التهابی و ویتامین ها به ناحیه آسیب دیده تزریق می شود. این روش درمان بدون جراحی دیسک کمر به ترتیب زیر عمل می کند:
- با استفاده از بی حسی موضعی عصب ها بی حس می شوند.
- مواد ضد التهابی موجب کاهش درد،تورم و التهاب و در نتیجه افزایش جریان خون می شوند.
- با استفاده از ویتامین و مواد معدنی بافت ها تغذیه می شوند و به بازسازی آن ها کمک می شود.
- اوزون که یک اکسیژن غیر فعال است پس از تزریق به بافت به صورت فعال در آمده و موجب اکسیژن رسانی به ناحیه آسیب دیده می شود.
تاثیر درمان و کاهش علائم دیسک کمر پس از انجام تزریق اوزون ظرف یک تا سه روز شروع می‌شود و تا دستیابی به بهبودی کامل، هر یک تا دو هفته تکرار می‌شود. روند بهبودی در بیماران متفاوت است و بسته به شدت آسیب، متغیر است. با این حال، اکثر بیماران نیاز به سه تا پنج جلسه درمان دارند. روش اوزون درمانی، بر خلاف روش‌های دیگر تزریقی، هیچ عوارض جانبی را برای بیماران به همراه ندارد و نتایج آن دائمی است. تحقیقات نشان می‌دهد که نرخ موفقیت در استفاده از اوزون درمانی برای درمان دیسک کمر ۹۵ درصد است و این آمار در مجلات پزشکی بین‌المللی معتبر ثبت شده است.
از روش اوزون درمانی می‌توان برای اختلال دیسک کمر استفاده کرده و از انجام عمل جراحی جلوگیری کرد. این روش در یک روز انجام می‌شود و پس از آن هیچ ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی‌شود، به طوری که بیماران می‌توانند دو روز بعد از درمان به فعالیت‌های خود ادامه دهند. اوزون درمانی منجر به کاهش حجم دیسک‌ها و کاهش فشارهای مورد نیاز بر روی دیسک می‌شود. این روش همچنین دارای اثر ضدالتهابی و تسکین دهنده درد است و به درمان دیسک کمر بدون نیاز به جراحی کمک می‌کند.
طب سوزنی
ممکن است طب سوزنی برای تسکین علائم دیسک کمر و درمان دیسک کمر بدون جراحی مفید باشد، اما توصیه می‌کنیم قبل از اقدام برای درمان حتماً با پزشک مشورت کنید. طب سوزنی کمر درد را تسکین می‌دهد، به بیمار کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره را افزایش دهد و برای دیگر درمانهای دیسک کمر آماده شود.
درمان دستی
متخصص کایروپراکتیک یا درمان دستی تلاش می‌کند تا توانایی حرکتی ستون فقرات را حفظ کند یا به حالت طبیعی برگرداند. درمان دستی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که پرکاربردترین آنها دستکاری ستون فقرات است. چند جلسه درمان دستی باید برای درمان دیسک کمر انجام شود. متخصص طرح درمانی مناسب را با توجه به شرایط هر بیمار تهیه می‌کند. پزشک معالج باید مناسب بودن دستکاری ستون فقرات یا هر درمان دستی دیگر و همچنین پایدار بودن ستون فقرات را تایید کند.
لیزر درمانی
لیزردرمانی روشی موثر برای درمان کمر درد و فتق دیسک به شمار می‌رود. پدهای مخصوص درمان روی ناحیه آسیب‌دیده ستون فقرات قرار داده می‌شود، سپس انرژی نورانی به موضع تابانده می‌شود. سلول‌های داخل بافت، عصب‌ها و دیسک‌های پشت بدن این انرژی را جذب می‌کنند. لیزردرمانی روشی غیرجراحی است که التهاب و درد را کاهش می‌دهد و التیام یافتن غشاء بیرونی دیسک‌ها را تسریع می‌بخشد تا دیسک‌ها بتوانند شکل و عملکرد مناسب خود را حفظ کنند. لیزر درمانی پیشرفت عارضه فرسایشی را آهسته یا متوقف می‌کند و درد و التهاب بافت‌های اطراف را تسکین می‌دهد.
مگنت درمانی
مگنت درمانی علائم فتق دیسک را به سرعت تسکین می‌دهد. آهن‌رباها مانند هر عمل مگنت درمانی دیگر تا بیشترین حد ممکن به موضع دردناک، یعنی ناحیه کمر، نزدیک می‌شود. حتی اگر بیمار از درد در ناحیه باسن یا پا رنج ببرد، باز هم کمر تحت درمان قرار می‌گیرد، چون منشأ درد در کمر نهفته است.
رادیوفرکانسی
نوروتومی رادیوفرکوئنسی عمل بسته‌‌ای است که در آن عصب‌های تحریک شده یا تحت فشار با اعمال جریان برق گرم می‌شود تا از ارسال و دریافت سیگنال‌های درد به مغز و از مغز جلوگیری شود. رادیوفرکانسی باعث مرگ موقت عصب درگیر می‌شود تا حس موضع دردناک به دیگر بخش‌های بدن منتقل نشود. رادیوفرکوئنسی معمولاً زمانی انجام می‌شود که دیگر درمانهای غیرجراحی موفقیت‌آمیز نبوده باشد. درد یا دیگر علائم معمولاً پس از سپری شدن یک سال یا کمتر از رادیو فرکانسی یعنی پس از ترمیم عصب قطع شده مجدداً عود می‌کند.
جراحی
اکثر بیماران دچار بیرون زدگی دیسک کمر نیازی به جراحی ندارند. جراحی زمانی ضرورت می‌یابد که درد بیمار و علائم دیسک کمر علی‌رغم چند ماه درمان غیرجراحی تسکین نیافته باشد. پزشک روش‌های جراحی فتق دیسک کمر و عوارض آنها را برای بیمار توضیح می‌دهد تا وی آگاهانه تصمیم به جراحی بگیرد.
برای درمان دیسک کمر روش های دیگری همچون گرما و سرمادرمانی، تزریق پی آر پی و … نیز وجود دارد.
مراقبت‌های لازم بعد از عمل
بعد از عمل پزشک دستورالعمل‌های خاصی به بیمار ارائه کرده و معمولاً داروهای مسکن تجویز می‌کند. پزشک تعیین خواهد کرد که بیمار از چه زمانی می‌تواند فعالیت‌های عادی خود از جمله بازگشت به محل کار، رانندگی و ورزش را شروع کند. توانبخشی تحت نظارت یک درمانگر یا فیزیوتراپی بعد از عمل ، ممکن است برای برخی از بیماران مفید باشد. اندکی احساس ناراحتی، در روند بازگشت تدریجی به فعالیت‌های معمول طبیعی است، اما درد علامت هشدار دهنده‌ای است که در صورت بروز بهتر است بیمار فعالیت‌های خود را کندتر کند.
تمرینات ورزشی برای فتق دیسک
در بسیاری از افراد، فیزیوتراپی و سایر روش‌های ورزشی علائم ناشی از فتق دیسک را تسکین می‌دهند. تحقیقات نشان داده‌اند که تمرینات کنترل حرکتی، مانند تمرینات تقویت زانو (اکستنشن زانو) در حالت نشسته، همراه با تمرینات ثبات هسته (عضلات مرکزی)، در صورتی که تحت نظارت یک پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شوند، باعث تسکین طولانی مدت علائم می‌شوند.
برای تقویت عضلات کمر خود در منزل می‌توانید حرکات کششی و سایر روش‌های درمانی مناسب فتق دیسک را نیز انجام دهید. این تمرینات به منظور تسکین درد و تقویت ماهیچه‌های پشت طراحی شده‌اند و به بیمار کمک می‌کنند که وضعیت صحیح بدن خود را حفظ نماید.
کشش زانو به سمت قفسه سینه
با زانوهای خم شده، طوری که کف پاهایتان کاملا روی زمین قرار گرفته باشد، به پشت دراز بکشید. هر دو دست خود را دور یک زانو حلقه کنید، سپس در حالی که عضلات شکم خود را محکم منقبض کرده‌اید، زانوی خود را به سمت سینه بکشید. سعی کنید ستون فقرات خود را به کف زمین فشار دهید. برای پنج ثانیه در این وضعیت باقی مانده، سپس پای خود را روی زمین برگردانید. حالا همین کشش را برای زانوی دیگر انجام دهید. در نهایت، حرکت را به طور همزمان برای هر دو زانو تکرار کنید.
کشش گربه
در حالی که کف دست‌ها و زانوهایتان روی زمین است، به صورت چهار دست و پا قرار بگیرید. ابتدا ، به آرامی پشت خود را قوس دهید ، درست مثل حالتی که گربه‌ها در هنگام ترس پشتشان را به سمت بالا قوس می‌دهند. سپس، پشت خود را شل کرده و اجازه دهید کمر و شکمتان به سمت زمین پایین بیاید. مجددا به حالت چهار دست و پا در هنگام شروع حرکت بازگردید.
تمرینات انعطاف پذیری کمر
یک جزء از درمان فتق دیسک، تقویت ستون فقرات است. معمولاً در بسیاری از افراد، لغزش و فتق دیسک در قسمت پایینی کمر رخ می‌دهد. با انجام تمرینات خاص برای این ناحیه، می‌توانید این بخش از ستون فقرات خود را تقویت کنید.
اولاً، در حالی که زانوهایتان خم شده است، روی پشت خود دراز کشیده و کف پاهایتان را به طور کامل روی زمین قرار دهید. سپس عضلات شکم خود را به طوری تنش دهید (تو بکشید) که شکمتان از کمرتان دور شود. برای حدود پنج ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس استراحت کنید.
در مرحله بعد، پشت خود را صاف کنید و سعی کنید ناف خود را به سمت زمین بکشید. دوباره برای حدود پنج ثانیه در این حالت بمانید و سپس استراحت کنید.
تمرین پل
یک بار دیگر ، با زانوهای خم شده به پشت روی زمین دراز کشیده و کف پاهای خود را صاف روی زمین قرار دهید. در حالی که سر و شانه‌هایتان را در جای خود ثابت نگه داشته‌اید ، عضلات شکمتان را محکم کرده و باسنتان را از زمین بلند کنید تا یک خط مستقیم بین شانه‌ها و زانوها ایجاد شود. برای چند ثانیه در این موقعیت باقی مانده، سپس باسن خود را پایین آورده و به وضعیت شروع حرکت برگردید.
مثل هر ورزش دیگری، این تمرینات را نیز باید به آرامی شروع کرده و به تدریج دفعات تکرار آنها را افزایش دهید. به خاطر داشته باشید که بی احتیاطی ، ممکن است موجب آسیب مجدد به کمر شده و باعث شود درد بیشتر و دوره بهبودی طولانی‌تر شود. برای اینکه بفهمید کدام یک از تمرینات فتق دیسک برای شما مناسب است، از پزشکتان بخواهید که درمانهای خاصی که به بهبود علائم شخصی شما کمک می‌کنند را به شما آموزش دهد.
چگونه می‌توان از فتق دیسک جلوگیری کرد
بدیهی است که هیچ راهی برای مقابله با نیروی گرانش زمین و روند پیر شدن وجود ندارد. با این وجود، با ورزش کردن، می‌توانید قدرت و انعطاف پذیری پشت خود را بهبود بخشیده و با برخی اقدامات هوشمندانه، از وارد آمدن فشارهای بیش از حد یا غیر ضروری بر ستون فقرات خود جلوگیری کنید.
- ورزش. با تقویت عضلات هسته (مرکزی) که ستون فقرات را نگه می‌دارند، بخشی از فشار وارده بر مهره‌ها کم می‌شود.
- تمرین کنید که وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید. در هر حالتی، چه پشت میز نشسته باشید و چه ایستاده باشید ، سعی کنید ستون فقرات خود را به حالت کشیده، شانه‌هایتان را به سمت عقب و سرتان را بالا نگه دارید. عادت به قوز کردن باعث می‌شود دیسک‌ها، به خصوص دیسک‌های گردن و کمر فشرده شوند.
- اشیاء را به درستی بلند کنید. اشیاء را به کمک زانوها و نه پشتتان بلند کنید. اشیائی که برایتان خیلی سنگین باشند را بلند نکنید و سعی کنید بر عضلات کمر خود فشار بیش از حد وارد نکنید.
- وزن خود را در محدوده سلامتی حفظ کنید. اضافه وزن داشتن به معنای وارد آمدن فشار بیشتر بر کمر است. وزن مناسب، به دیسک‌ها فرصت می‌دهد تا با تلاش کمتری به حالت اولیه خود برگردند، بنابراین دوام دیسک‌ها با بالا رفتن سن شما بیشتر خواهد شد. کاهش وزن می‌تواند به کاهش یا رفع کمر درد کمک کند.
اگرچه فتق دیسک مشکل بسیار رایجی است، اما بسیاری از افرادی که به آن مبتلا هستند هیچ علامت خاصی ندارند. در صورتی که کمر درد دارید، حتما به یک متخصص با تجربه رجوع کنید تا علت بیماریتان را به درستی تشخیص دهد. همیشه فتق دیسک علت کمر درد نیست و ممکن است کمر درد شما دلیل دیگری داشته باشد.