تاریخ ۹ آذر ۱۳۹۸
دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که ماده ژل مانند نرمی که در مرکز هر یک از دیسک‌های درون ستون فقرات شما قرار دارد، بیرون زده و به ریشه عصبی مجاور آن فشار وارد می‌کند. اگرچه دیسک بیرون زده می‌تواند در هر ناحیه از ستون فقرات رخ دهد، شایع‌ترین محل اتفاق افتادن آن بخش پایینی ستون فقرات است.
علائم دیسک فتق ممکن است بسته به ناحیه‌ای که دیسک در آن قرار دارد، شامل درد گردن یا کمر درد و همچنین سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا ضعف در یک یا هر دو دست یا پاها باشد.
تشخیص دیسک فتق کمر از طریق سوابق پزشکی و معاینات فیزیکی صورت می‌گیرد و با آزمایش تصویر برداری ستون فقرات، تایید می‌گردد. درمان عموما شامل دریافت یک داروی ضد التهاب و فیزیوتراپی است . در موارد بسیار شدید ممکن است تشخیص، مبنی بر انجام جراحی باشد.
علت دیسک کمر
شاید بهترین راه برای آن که دقیقا درک کنید دیسک فتق کمر چیست، تشریح آناتومی گردن و کمر شما باشد.
برای شروع، نخاع، ریسمانی است که بخشی از سیستم عصبی مرکزی بوده و به واسطه مخچه ، به مغز شما متصل می‌شود.
ریسمان نخاعی شما از درون حفره‌ای که در وسط مهره‌ها وجود دارد، از گردن شما عبور کرده و به بخش پایینی کمر می‌رسد. بین تمام مهره‌ها ، یک دیسک لغزان وجود دارد که در کنار عملکردهای دیگر، به عنوان جاذب شوک و ضربه عمل می‌کند و به شما اجازه حرکت می‌دهد.
هر دیسک از دو جزء تشکیل شده است یک لایه سخت خارجی (که فیبروز آنولوس نامیده می‌شود) و یک هسته ژل مانند مرکزی (که پولپوس نوکلئوس نامید می‌شود).
برآمدگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که ماده ژل مانند درون دیسک به دیواره خارجی دیسک فشار می‌آورد. اگر این ماده ژل مانند به فشار وارد کردن به دیواره دیسک ادامه دهد، ممکن است حتی از دیسک به بیرون نشت کرده و باعث التهاب و فشار به ریشه عصب نزدیک به دیسک شود .
چند دلیل براى برآمدگی دیسک وجود دارد. رایج‌ترین دلیل، فرآیند طبیعی پیر شدن است. با افزایش سن، دیسک شروع به جمع شدن و فرسایش ساییدگی و پارگی می‌کند و این امر باعث می‌شود با یک حرکت کششی یا چرخشی جزئی، تبدیل به دیسک فتق شود.
مطالعات همچنین نشان می‌دهند که برخی افراد در مقایسه با سایرین، به صورت ژنتیکی مستعد ابتلا به مشکلات دیسک هستند. همچنین آسیب خارجی ممکن است منجر به دیسک فتق شود.
عوامل خطرزا
چندین عامل وجود دارد که احتمال ابتلای فرد به دیسک فتق کمر را افزایش می‌دهد، برخی از این عوامل عبارتند از:
- یک مرد جوان بودن (بین سنین ۲۰ تا ۵۰)
- بلند کردن اجسام سنگین با استفاده از عضلات کمر به جای استفاده از عضلات پا
- داشتن اضافه وزن یا چاق بودن
- مشارکت داشتن در فعالیت‌های مستلزم کشش مداوم کمر
- نشستن طولانی مدت به خصوص در هنگام رانندگی؛ زیرا لرزش موتور خودرو می‌تواند فشار اضافی بر دیسک‌های کمر وارد کند.
- داشتن سبک زندگی کم تحرک یا بی‌تحرک
- سیگار کشیدن
علائم
معمولاً اولین علائم دیسک کمر، درد کمر است که نشانه‌های التهاب و درد ریشه عصبی مجاور ستون فقرات به دنبال آن می‌آید.
این درد یا التهاب ریشه عصبی ستون فقرات که ناشی از برآمدگی دیسک است، رادیکولوپاتی نامیده می‌شود.
علائم رادیکولوپاتی شامل موارد زیر است:
- سوزن سوزن شدن
- بی‌حسی
- ضعف
- احساس برق گرفتگی (به عنوان مثال احساس سوزش یا فرو رفتن سوزن در بدن)
ناحیه‌ای از بدن که علائم رادیکولوپاتی در آن احساس می‌شود ممکن است بسته به محل دیسک برآمده در ستون فقرات، متفاوت باشد.
به عنوان مثال اگر ریشه عصب نخاعی L5 که در قسمت پایینی یا ناحیه لامبر ستون فقرات قرار دارد آسیب دیده باشد، ممکن است فرد از احساس سوزن سوزن شدگی یا درد یا بی حسی در بخش پایینی کمر یا ناحیه سرینی شکایت کند که این احساس تا طرفین جانبی پا به سوی بخش پایینی پا، انشعاب بیابد (که به آن درد سیاتیک گفته می‌شود).
عوارض نادر
برآمدگی دیسک در بخش پایینی کمر، ممکن است منجر به بی‌حسی در ناحیه ران پا یا اطراف مقعد (که «بی‌حسی زین اسبی» نیز نامیده می‌شود)، از دست دادن کنترل مثانه یا روده بزرگ و درد و ضعف کمر یا پا گردد. علائم یاد شده، نشانه‌های یک بیماری بسیار جدی هستند که با عنوان «سندروم دم اسبی» شناخته می‌شود و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.
تشخیص
تشخیص دیسک کمر از طریق سابقه پزشکی و معاینات جسمانی انجام می گیرد. ممکن است برای تایید تشخیص و یا رد کردن تشخیص‌های جایگزین، از آزمایش‌های تصویربرداری استفاده شود.
سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
پزشک شما علاوه بر بررسی علائم، برای بررسی قدرت عضلات، رفلکس‌های عضلانی و حساسیت، معاینه عصبی انجام خواهد داد. پزشک شما همچنین برای اینکه ببیند آیا حرکات مختلف باعث افزایش درد می‌شوند یا خیر، معاینات اسکلتی عضلانی انجام خواهد داد. در نهایت اگر علائم برامدگی دیسک در بخش پایینی کمر که شایع‌ترین محل ایجاد آن است را تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد یک آزمایش پای راست نیز انجام خواهد داد.
آزمایشات تصویربرداری
پس از بررسی سابقه پزشکی و انجام آزمایشات فیزیکی، ممکن است پزشک شما ابتدا پرتونگاری اشعه ایکس از ستون فقرات را تجویز کند. با اینکه آزمایش اشعه ایکس می‌تواند سرنخ‌هایی از دیسک کمر را فراهم کند؛ استاندارد طلایی یا آزمایش قطعی برای تایید وجود دیسک برآمده، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) است.
اگر فردی قادر به انجام MRI نباشد (به عنوان مثال بیماری که دارای دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب است) یا نتواند MRI را تحمل کند (به عنوان مثال بیماری که مبتلا به کلاستروفوبیک است)، ممکن است میلوگرام توموگرافی کامپیوتری (CT) انجام شود. در این آزمایش، ماده حاجب به فضایی که حاوی ماده مغزی نخاعی است تزریق می‌گردد.
درمان دیسک کمر
اکثر افراد مبتلا به برآمدگی دیسک ناحیه لامبر را می‌توان با درمان‌های غیر تهاجمی و محافظه کارانه، که بر کاهش درد و توانبخشی تمرکز دارند، درمان کرد. در صورت وجود علائم مداوم و یا شدید ممکن است انجام عمل جراحی ضروری باشد. اغلب درمان‌های غیر جراحی برای برآمدگی دیسک عبارتند از:
اصلاح فعالیت‌ها
به طور کلی استراحت در تخت خواب توصیه نمی‌شود، به جای آن معمولاً به فرد توصیه می‌شود برای چند روز و به مدت چند هفته، در سطوح اندک فعالیت‌های جسمانی مشارکت داشته باشد.
مهم است که فشار روی دیسک برآمده خود را به حداقل برسانید و از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند، خوابیدن روی شکم و ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی خودداری کنید. علاوه بر این اطمینان حاصل کنید که کمر خود را صاف نگه داشته و از زانوها و عضلات باسن در هنگام بلند کردن اجسام سنگین استفاده می‌کنید. در آخر از خم شدن مداوم یا کشیدن کمر خود دوری کرده و در در حین ایستادن و نشستن، در یک موقعیت وضعی مناسب قرار بگیرید.
کمپرس‌های سرد و گرم
برای درد خفیف دیسک برامده، می‌توان با استفاده از کمپرس آب گرم یا بسته‌های یخ روی ناحیه دردناک، التهاب را کاهش داد و این راهی موقتی برای کاهش درد و التهاب شما است. دو بار در روز و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی شکم خود بخوابید؛ در حالیکه یک یا دو بالش را زیر باسن خود قرار داده‌اید. اگر درد حتی پس از استفاده از این روش‌های درمانی ادامه پیدا کند، مهم است که برای انجام یک ارزیابی دقیق و گرفتن یک برنامه درمانی مناسب، با یکی از فیزیوتراپ‌های ما مشورت کنید.
فیزیوتراپی
در بیشتر موارد، فیزیوتراپی باعث کاهش درد مربوط به دیسک برآمده می‌شود؛ زیرا فیزیوتراپیست می‌تواند در تمرین دادن و آموزش بدن شما برای پیشگیری از درد کمر و گردن در آینده، به شما کمک کند. کشش‌ها و تمرینات مختلف کمر می‌تواند به کاهش درد و ثبات عضلات کمر شما کمک کند.
داروها
در صورتی که درد ناشی از دیسک برامده متوسط باشد، استفاده از یک داروی بدون نسخه (OTC) می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. ایبوپروفن، استامینوفن و ناپروکسن، چند مورد از محبوب‌ترین گزینه‌های داروهای ضددرد OTC هستند. از آنجا که استفاده از این داروها تنها باعث کاهش موقتی درد می‌شود، باید قبل از قرار دادن آنها در برنامه غذایی خود با یک پزشک مشورت کنید.
- روش درمانی برای شل کردن عضلات کمر: شل کننده‌های عضلانی است و استفاده از کمپرس آب گرم نیز می‌تواند در این باره مفید باشد.
- تزریق اپیدورال: ممکن است برای کاهش درد و التهاب، یک داروی استروئیدی در فضای اطراف عصب دچار درد، به کمر تزریق شود.
درمان‌های تکمیلی
درمان‌هایی که برخی از افراد به عنوان مکمل برنامه درمانی خود از آنها استفاده می‌کنند، شامل طب سوزنی، تب دارویی تزریق سم زنبور عسل و درمان دستی ستون فقرات است.
ورزش
ورزش‌ها و کشش‌های خاصی وجود دارند که به کاهش درد مربوط به برآمدگی دیسک کمر کمک می‌کنند. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند در یادگیری و انجام صحیح این تمرینات به شما کمک کنند تا از میزان فشار وارد بر دیسک‌ها و ستون فقرات شما بکاهند. با تقویت عضلات ستون فقرات شما، فشار روی دیسک‌ها نیز کاهش پیدا کرده و باعث بهبود درد شما می‌شود.
درمان‌های جراحی
ممکن است برای افرادی که علیرغم استفاده از درمان‌های غیر جراحی بالا باز هم علائم مربوط به دیسک کمر را تجربه می‌کنند، عمل جراحی یک گزینه درمانی باشد. در صورتی که بیمار با افزایش وخامت علائم عصبی، بی‌حسی زین اسبی یا مشکلات کنترل روده و یا مثانه مواجه باشد، انجام عمل جراحی ضرورت دارد.
رایج‌ترین عمل جراحی که برای درمان برآمدگی دیسک کمر انجام می‌شود، جراحی میکرودیسککتومی است که مستلزم برداشتن دیسک برآمده و هر بخش مربوط به دیسک که ممکن است باعث تحریک عصب نزدیک به آن شود، است.
فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی
فیزیوتراپی پس از عمل جراحی، به منظور طبیعی کردن دامنه حرکات شما و تقویت ماهیچه‌هایی است که پشتیبانی وضعی را برای ستون فقرات شما به ارمغان می‌آورند. مجموعه‌ای از ورزش‌ها برای شما تجویز خواهد شد که باعث تقویت عضلات شکم شده و ثبات را برای بافت‌های در حال بهبود شما فراهم می‌کنند. با پیشرفت کشش عصبی، کشش‌های عضلانی نیز به حرکات اضافه می‌شوند تا روند بهبودی شما را بهتر کنند و احتمال بروز درد در آینده را کاهش دهند. همچنین روش صحیح بلند کردن اجسام و تنظیم مجدد موقعیت وضعی بدن، متناسب با الزامات شغلی یا سبک زندگی شما به شما آموزش داده خواهد شد. همچنین برای بازگشت به باشگاه بدنسازی یا هر ورزش دیگری، لازم است با جراح خود مشورت کنید.
