وقتی دیسک بین مهره های گردن آسیب ببیند سبب گردن درد و محدودیت حرکات می شود. ولی اگر دیسک گردن جابجا شود و یا پاره شود (که به آن فتق دیسک گردن گفته می شود) سبب فشار روی ریشه عصب و یا نخاع می شود. هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای گردن از علل مهم تحریک ریشه های گردنی و گردن درد با انتشار به اندام است. برای آشنایی با علائم و درمان دیسک گردن ادامه مطلب را مطالعه کنید.
دیسک گردن چیست؟
استخوان‌های کمر یا ستون فقرات از مجموعه ای از استخوان‌های متصل به هم به نام “مهره” تشکیل شده است. مهره‌ها اطراف نخاع را گرفته و از آسیب در امان نگه می‌دارند. اعصاب از نخاع جدا شده و در سایر نقاط بدن گسترش می‌یابند و امکان برقراری ارتباط بین مغز و بدن را فراهم می‌کنند. مغز می‌تواند پیامی را از طریق نخاع و اعصاب به سمت عضلات بفرستد و باعث حرکت آن‌ها شود. اعصاب همچنین اطلاعاتی از قبیل درد و دما را از بدن به مغز ارسال می‌کنند.
مهره‌ها توسط دیسک و دو مفصل کوچک به نام مفاصل فاست (facet) به یکدیگر متصل می‌شوند. دیسک که از بافت‌های همبندی محکمی تشکیل شده است که یک مهره را به سمت دیگر نگه می‌دارد، به عنوان بالشتک یا فنر (ضربه گیر) بین مهره‌ها عمل میکند. دیسک و مفاصل فاست امکان حرکت مهره‌ها را فراهم میکند و بنابراین به شما امکان میدهد تا گردن و کمر خود را خم کرده و بچرخانید.
دیسک از یک لایه بیرونی محکم به نام “آنولوس فیبروز” و یک مرکز ژل مانند به نام “هسته پالپوس” ساخته شده است. هرچه سن بالاتر می‌رود، مرکز دیسک ممکن است آب خود را از دست بدهد، و باعث شود دیسک نتواند نقش خود را به عنوان یک ضربه‌گیر به طور موثر ایفا کند. با تخریب دیسک، لایه خارجی نیز ممکن است پاره شود. این امر می‌تواند باعث جابجایی مرکز دیسک (به نام فتق یا پارگی دیسک) از طریق ترک در لایه بیرونی، به فضای اشغال شده توسط اعصاب و نخاع شود. فتق دیسک می‌تواند بر روی اعصاب فشار وارد کرده و باعث درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در شانه‌ها یا دست‌ها شود. پزشک شما ممکن است برای تغییر در رفلکس‌ها ، احساس و قدرت در دست‌های شما که ناشی از فتق دیسک گردن است، بررسی‌هایی را انجام دهد. به ندرت ممکن است فتق دیسک به نخاع فشار وارد کند و باعث ایجاد مشکلاتی در پاها نیز بشود.
علت
علل دیسک گردن متفاوت است، دیسک بین مهره های گردن معمولاً به موازات پا به سن گذاشتن در نتیجه فرایندی موسوم به تحلیل دیسک به گونه‌ای متلاشی می‌شوند که فضاهای بین مهره‌ها کاهش و احتمال بیرون زدگی و فتق دیسک گردن را افزایش می‌یابد. علت دیسک گردن در ادامه ذکر شده است:
- صدمه دیدن گردن یا کمر و پشت بدن
- رگ به رگ شدن و پیچ خوردن
- بلند کردن اشیاء به شیوه نامناسب
- چاقی
- استعمال دخانیات
دلایل فتق دیسک گردن
میزان آب موجود در دیسک به موازات بالا رفتن سن رو به کاهش می‌گذارد. دیسک کوتاه‌تر میشود، انعطاف‌پذیری آن کاهش می‌یابد و اثر محافظتی بین مهرهای آن کمتر میشود. لایه بیرونی دیسک در پی‌آمد تحلیل رفتن دیسک پاره میشود. فتق یا بیرون زدگی دیسک زمانی رخ میدهد که لایه بیرونی پاره شود و محتویات داخل دیسک، نوکلئوس پولپوزوس، از پارگی دیسک گردن بیرون بزند. اگر دیسک برآمده یا محتویات داخلی آن تا مجرای نخاعی برسد، به عصب‌های نخاعی فشار می‌آورد. در اثر تماس محتویات دیسک با عصب‌های نخاعی واکنشی شیمیایی شروع میشود که نتیجه آن تحریک شدن و ورم کردن عصب‌ها است که بیمار را دچار درد شدید میکند. به علاوه ممکن است فتق دیسک به نخاع نیز فشار بیاورد. اضافه وزن و کشیدن سیگار نیز از دیگر عامل‌های خطر فتق دیسک گردن و ابتلا به علائم دیسک گردن به شمار می‌آورد. وضعیت اندامی نامناسب هنگام بلند کردن اشیاء یا انجام مکرر فعالیت‌های بدنی سنگین نیز به پارگی دیسک منجر میشود.
تحمیل فشار ناگهانی، حتی با شدت ملایم نیز ممکن است پارگی دیسک را در پی داشته باشد. آسیب‌دیدگی‌های ناشی از تصادف وسایل نقلیه موتوری یا آسیب‌های ورزشی هنگام فوتبال یا موج سواری نیز از علل دیسک گردن محسوب میشود.
علائم دیسک گردن
بیماران مبتلا به فتق دیسک گردن معمولاً از درد شدید یا خفیف یک طرف گردن رنج می‌برند که بیشتر ناحیه‌ی پایین گردن را تحت تأثیر قرار میدهد؛ گاهی اوقات نیز علائم دیسک گردن در مرکز یا هر دو سمت گردن بروز می‌یابند. علائم بیرن زدگی و پارگی دیسک گردن گاهی با درد منتشرشونده‌ای توأم هستند که تا پایین بازو (حتی تا دست و انگشتان) یا داخل ناحیه‌ی استخوان کتف منتشر می شود و هر از گاهی به سر درد نیز دامن می‌زند.
از دیگر علایم دیسک گردن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیسک گردن و گردن درد
- دیسک گردن و سوزش بین دو کتف
- دیسک گردن و احساس کاهش قدرت دست ها
- دیسک گردن و سردرد
راه‌های تشخیص دیسک گردن
ارزیابی دقیق بالینی برای تعیین ویژگی و محل درد، و علاوه بر آن معاینه گردن و ارزیابی دقیق هرگونه ضعف، از بین رفتن احساس یا رفلکس‌های غیرطبیعی در بیشتر موارد می‌تواند به پزشک در تشخیص و مکان‌یابی فتق دیسک کمک کند.
تشخیص پزشک می‌تواند با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) تأیید شود. تصویر اشعه ایکس می‌تواند خار استخوانی و باریک شدن فضای دیسک را که در اثر افزایش سن ستون فقرات و تخریب شدن آن‌ها اتفاق می‌افتد، نشان دهد اما نمی‌تواند فتق دیسک یا اعصاب موجود در ستون فقرات را نشان دهد. اسکن CT و MRI تصاویری را با جزئیات بیشتر از تمام عناصر نخاعی (مهره‌ها، دیسک‌ها، نخاع،و اعصاب) ارائه میدهد و در بیشتر وارد می‌تواند فتق دیسک را تشخیص دهد.
علاوه بر این، برای یافتن علائم یا شواهدی از آسیب عصبی که ممکن است در اثر فتق دیسک ایجاد شود، پزشکان میتوانند مطالعات الکتریکی (هدایت عصبی) را نیز انجام دهند.
درمان دیسک گردن
بسیاری از بیماران با درمان غیر جراحی بهبود می‌یابند. پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی را برای کاهش تورم، داروهای ضد درد را برای کنترل درد، فیزیوتراپی، ورزش یا تزریق استروئید، و درمان‌های غیرجراحی از جمله استراحت کوتاه مدت یا گردنبند طبی را برای بیمار تجویز کند. اهداف درمان غیرجراحی کاهش تحریکات عصبی در اثر فتق دیسک، تسکین درد و بهبود وضعیت جسمی بیمار است. این کار در اکثر بیماران فتق دیسک با یک برنامه مراقبت سازمان یافته انجام میشود که اغلب در آن تعدادی از روش‌های درمانی با هم ترکیب می‌شوند. از پزشک خود بپرسید که آیا در حین معالجه، باید به کار خود ادامه دهید یا خیر.
فیزیوتراپی دیسک گردن
پس از شروع درد ناشی از فتق دیسک گردن، یک دوره استراحت کوتاه (یک تا دو روز) می‌تواند مفید واقع شود. پس از این مدت کوتاه استراحت، مهم است که دوباره حرکت کنید تا از سفت شدن مفاصل یا ضعیف شدن ماهیچه‌های خود جلوگیری کنید. همچنین پزشک شما ممکن است با کمک یک پرستار یا فیزیوتراپیست تمرینات خاصی را برای تقویت عضلات گردن شما آغاز کند. این تمرینات ممکن است در خانه انجام شود یا ممکن است برای برنامه‌ای ویژه برای برآورده کردن نیازها و توانایی‌های خود به یک فیزیوتراپی مراجعه کنید. بسیار مهم است که تمرینات را مطابق توضیحات پزشک یا فیزیوتراپیست انجام دهید.
پزشک یا فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است از کشش، تحریک الکتریکی، کیسه گرم یا سرد و درمان دستی استفاده کند تا درد، التهاب و اسپاسم عضلات شما کاهش یابد.
دارو و مدیریت درد
داروهایی که برای کنترل درد استفاده می‌شوند، داروهای مسکن یا ضد درد نامیده می‌شوند. در بیشتر موارد درد را می‌توان با داروهای بدون نسخه مانند آسپیرین، ایبوپروفن (موترین، نوپرین، ادویل)، ناپروکسن (Aleve) یا استامینوفن (تیلنول) درمان کرد. اگر درد مداوم و شدید باشد، پزشک ممکن است برای مدت کوتاهی داروهای مخدر را برای شما تجویز کند. گاهی اوقات نیز پزشک داروهای شل‌کننده عضلات را تجویز میکند. با این حال، شما باید فقط داروهای مورد نیاز خود را مصرف کنید زیرا مصرف بیشتر به بهبود سریع‌تر شما کمکی نمی‌کند و ممکن است باعث عوارض جانبی ناخواسته (مانند یبوست و خواب آلودگی) و همچنین وابستگی شود. تمام داروها باید فقط طبق دستورالعمل پزشک مصرف شوند. حتما درمورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، حتی داروهای بدون نسخه و یا مکمل‌ها، با پزشک خود صحبت کنید و همچنین اگر پزشک داروی مسکنی را برای شما تجویز کرد، به او بگویید که داروها چه تاثیی روی شما دارند و نیز او را از هرگونه واکنش آلرژیکی که به داروهای خو دارید مطلع کنید.
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ضد درد هستند و همچنین برای کاهش تورم و التهاباتی که در نتیجه فتق دیسک گردن ایجاد میشود، استفاده می‌شوند. این داروها شامل آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و انواع داروهای تجویزی است. اگر پزشک برای شما داروهای ضد التهابی تجویز کرد، باید مراقب عوارض جانبی آن مانند ناراحتی معده یا خونریزی باشید. برای جلوگیری از ایجاد هرگونه مشکل احتمالی، استفاده زیاد از داروهای بدون نسخه و یا داروهای غیراستروئیدی باید تحت نظر پزشک باشد.
داروهای کورتیکواستروئیدی
داروهای کورتیکواستروئیدی، چه به صورت خوراکی و چه از طریق تزریق، به دلیل اثر ضد التهابی بسیار قدرتمندی که دارند، گاهی اوقات برای دردهای بسیار شدید دست و گردن تجویز می‌شوند. کورتیکواستروئیدها مانند NSAID ها میتوانند عوارض جانبی داشته باشند. در مورد خطرات و فواید این دارو باید با پزشک خود صحبت کنید.
تزریق اپیدورال
در صورت درد شدید دست ممکن است پزشکان تزریق اپیدورال یا بلاک کردن را به شما توصیه کنند. این روش‌ها تزریق کورتیکواستروئید به فضای اپیدورال (ناحیه اطراف اعصاب نخاعی) است که توسط پزشکی که به طور ویژه برای این کار آموزش دیده است، انجام میشود. بعد از تزریق اول، ممکن است در جلسه بعد نیز یک یا دو تزریق دیگر انجام شود. این کار باید به عنوان بخشی از یک برنامه جامع توانبخشی و درمانی انجام شود. هدف از تزریق کاهش التهاب عصب و دیسک است.
تزریق ماشه‌ای برای دیسک گردن
تزریق ماشه‌ای برای بی‌حسی موضعی (که گاهی با کورتیکواستروئیدها ترکیب میشود) به طور مستقیم به بافت نرم یا عضلات دردناک ستون فقرات انجام میشود. ، تزریق ماشه‌ای اگرچه گاهی اوقات برای کنترل درد مفید است اما به بهبود دیسک گردن کمکی نمی‌کند.
گردنبند طبی
این گردنبند ها حرکات گردن را به علت دیسک گردن قدری محدود می کنند و به عضلات گردن اجازه می دهند مدتی استراحت کنند و این موجب می شود فشار به ریشه های عصبی کمتر شود.
نکته مهم این است که برای درمان دیسک گردن بدون جراحی این گردنبند ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بدتر شدن وضعیت بیمار می شود.
ازن تراپی
بهبود آسیب دیدگی در بافت های بدن به وجود جریان خون در این بافت ها بستگی دارد. بافت های بدن برای بازسازی و احیا نیاز به ویتامین، مواد معدنی و اکسیژن نیاز دارند که باید توسط خون به این بافت ها منتقل شود. اکسیژن مهم ترین ماده برای ترمیم بافت ها است. وجود تورم و التهاب در ناحیه آسیب دیده موجب کاهش جریان خون،اکسیژن و مواد مغذی در این ناحیه می شود. عدم حضور اکسیژن موجب تجمع اسید لاکتیک و منجر به درد می شود. در روش اوزون درمانی که از شیوه های جراحی بسته ستون فقرات است، اوزون،دارو های ضد التهابی و ویتامین ها به ناحیه آسیب دیده تزریق می شود. این روش درمان درد گردن به ترتیب زیر عمل می کند:
- با استفاده از بی حسی موضعی عصب ها بی حس می شوند.
- مواد ضد التهابی موجب کاهش درد،تورم و التهاب و در نتیجه افزایش جریان خون می شوند.
- با استفاده از ویتامین و مواد معدنی بافت ها تغذیه می شوند و به بازسازی آن ها کمک می شود.
- اوزون که یک اکسیژن غیر فعال است پس از تزریق به بافت به صورت فعال در آمده و موجب اکسیژن رسانی به ناحیه آسیب دیده می شود.
تاثیر درمان یک تا سه روز پس از انجام تزریق آغاز می شود و و تا زمان دستیابی به بهبودی کامل هر یک تا دو هفته تکرار می شود. روند بهبودی در بیماران بسته به شدت آسیب متفاوت است، با این حال اکثر بیماران تنها به سه تا پنج جلسه درمان نیاز دارند. بر خلاف دیگر روش های تزریقی ، تزریق اوزون هیچ عوارض جانبی را برای بیماران به همراه ندارد و نتایج آن دائمی است.
تحقیقات نشان میدهد که میزان موفقیت دراستفاده ازاوزون درمانی برای درمان بیماری دیسک گردن ۹۵ درصد بوده است که این آمار درمجله های پزشکی معتبر بین المللی ثبت شده است برای اختلال دیسک کمر میتوانیم با استفاده ازروش اوزون درمانی ازانجام عمل جراحی جلوگیری کنیم این روش یک روز انجام میشود وبعدازآن هیچ گونه ناراحتی برای بیمار ایجادنمیشود وبیماران میتوانند۲ روز بعداز درمان به فعالیت های خود ادامه دهند. ازن درمانی باعث کم کردن حجم دیسک ها میشود وفشار ها ی وارد شده بر دیسک را کاهش میدهد این روش همچنین دارای اثربی حسی وضدالتهابی است وباعث کاهش درد میشود وبه درمان دیسک کمر کمک میکند.
ورزش
حرکت‌های تقویتی و کششی تقویت کننده‌ی عضلات نگهدارنده‌ی گردن توانایی حرکتی گردن و دیسک‌های مهرهای آن را افزایش میدهد. البته ورزش درمانی برای تسکین علائم کافی نیست؛ در واقع شروع حرکت‌های اصلاحی به بعد از انجام دیگر اقدامات درمانی موکول میشود.
کشش مهره‌های گردنی
کشش (ترکشن) سر فشار روی ریشه عصب را کاهش میدهد. البته کشش ستون فقرات برای تمام بیماران مناسب و یا کارآمد نیست، اما انجام آن آسان است و اگر موثر باشد، بیمار می‌تواند درمان را با تهیه دستگاه در منزل انجام دهد. کشش ملایم روی مهره‌های گردن فشار روی گردن را برای مدت کوتاهی از بین می‌برد.
لیزر درمانی
درمان با لیزر سرد، نیز یکی از روش های درمان دیسک گردن بدون جراحی برای بیمارانی است که نمی‌خواهند داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب یا مسکن‌های قوی تجویزی مصرف کنند. در صورتی که بیمار به مسکن‌های تجویزی واکنش شدید نشان دهد، لیزر درمانی به وی توصیه میشود. لیزر درمانی روشی موثر برای تسکین درد کمر یا پشت بدن و گردن درد ناشی از فتق دیسک مهره‌های گردنی است که اثر آن با رعایت وضعیت اندامی مناسب بیشتر نیز میشود.
جراحی دیسک گردن
برای بیمارانی که درد آن‌ها با درمان‌های قبلی بهبود نیافته است، ممکن است عمل جراحی ضروری باشد. هدف از عمل جراحی، برداشتن بخشی از دیسک است که بر روی عصب فشار وارد میکند. این کار با روشی به نام دیسککتومی انجام میشود. بسته به محل فتق دیسک، جراح ممکن است برشی را در قسمت جلویی یا در پشت گردن شما ایجاد کند تا به ستون فقرات برسد. تصمیم‌گیری در مورد اینکه عمل از قسمت جلوی گردن (دیسککتومی قدامی) یا پشت گردن (دیسککتومی خلفی) انجام شود تحت تأثیر عوامل بسیاری از جمله مکان دقیق فتق دیسک و تجربه و ترجیح جراح است. با هر روشی که برای این عمل انتخاب میشود، مواد دیسک از عصب خارج میشود که معمولاً با نتایج خوبی همراه است. از آنجا که برداشتن بخش برآمده دیسک از جلو، بیشتر دیسک را علاوه بر قسمتی که دچار فتق شده نیز حذف میکند، اغلب توصیه میشود که فیوژن نیز در همان لحظه انجام شود.
توانبخشی بعد از عمل دیسک گردن
بسیاری از بیماران میتوانند در مدت زمان کوتاهی به خانه برگردند، حتی گاهی اوقات فقط ۲۴ ساعت بعد از عمل مرخص می‌شوند. بعد از جراحی، پزشک دستورالعمل‌هایی را در مورد زمان از سرگیری فعالیت‌های روزمره عادی خود به شما میدهد.
پزشکان توصیه می‌کنند که از یک برنامه توانبخشی کامل بعد از عمل استفاده کنید تا به شما کمک کند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. اکثر بیماران بعد از عمل از یک برنامه ورزشی تحت نظارت فیزیوتراپیست بهره‌مند می‌شوند. برای کمک به بهبودی هرچه سریع‌تر، باید با پزشک خود در مورد تمرینات ورزشی صحبت کنید.
جراحی در کاهش درد دست و شانه ناشی از دیسک گردن بسیار مؤثر است. با این حال، در برخی موارد ممکن است درد گردن ادامه یابد.
دیسککتومی در اکثر بیماران به خوبی نتیجه میدهد. با این حال ممکن است مانند هر عمل جراحی دیگری، خطراتی نیز داشته باشد. این خطرات شامل خونریزی، عفونت، و آسیب‌دیدگی عصب یا نخاع است. همچنین ممکن است درد بعد از عمل بهبود نیابد و یا علائم دوباره عود کند. در حدود ۳ تا ۵ درصد از بیماران، دیسک مجدداً دچار پارگی میشود و مجددا علائمی را ایجاد میکند.
مرکز جامع توانبخشی و طب فیزیکی دکتر فرخانی مفتخر است که با استفاده از پیشرفته ترین و بهترین و جدید ترین روش ها تا کنون درمان های موفقی را در اختیار کلیه بیماران عزیز از جمله مبتلایان به دیسک گردن قرار داده است.
-
اطلاعات بیشتر….
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با هر کدام از مقاله های زیر بر روی آن ها کلیک کرده ومقاله موردنظر را مطالعه کنید
مطالعه مقاله پارگی دیسک گردن و علائم آن