تاریخ ۵ آذر ۱۴۰۲
دیسک گردن یک اختلال شایع است که به طور متناوب بر روی ستون فقرات در افراد جوان و میانسال تأثیر می‌گذارد. دیسک گردن ساختاری پیچیده است که شامل کلاژن، پروتئوگلیکان و سلول‌های فیبروکندروسیتیک است. این ساختار کمک می‌کند تا فشارهای وارد بر ستون فقرات توزیع شود. همانطور که فرآیند طبیعی پیری رخ می‌دهد، سلول‌های فیبروکندروسیتیک دیسک هم پیر می‌شوند و تولید پروتئوگلیکان کاهش می‌یابد. این موضوع منجر به کاهش هیدراتاسیون و تخریب دیسک می‌شود و فشار بر الیاف فیبروز آنولوس اطراف دیسک افزایش می‌یابد. در شرایطی که فشار کافی بر روی دیسک وارد شود، ممکن است باعث پارگی و شکاف در منطقه آنولوس شده و فتق دیسک شود. از سوی دیگر، اگر نیروی بزرگی به طور مکانیکی بر روی دیسک سالم و طبیعی اعمال شود، ممکن است باعث فشرده شدن محتوای داخلی دیسک و اختلال در ساختار فیبروز آنولوس شود. فیزیوتراپی یک روش ارزان و موثر برای کمک به درمان دیسک گردن است. فیزیوتراپیست تمرینات و حرکات کششی مناسب را به شما آموزش می‌دهد. انجام این تمرینات می‌تواند بهبود قابل توجهی در وضعیت دیسک گردن به همراه داشته باشد.
انتخاب بهترین دیسک گردن
قبل از بحث در مورد عمل جراحی بعنوان یکی از گزینه‌های درمانی، پزشک ممکن است اقدامات درمانی زیر را انجام دهد. برخی از مواردی که در تعیین درمان خاص برای بیماری دیسک کمر نقش دارند عبارتند از:
- سن، وضعیت سلامتی و سابقه پزشکی بیمار
- سطح بیماری
- نوع بیماری
- تحمل و توانایی بیمار در مصرف داروهای خاص، رویکردها یا روشهای درمانی
- انتظارات در مورد دوره‌ی بیماری
- نظر یا اولویت بیمار
درمان دیسک گردن با فیزیوتراپی
استفاده از فیزیوتراپی برای درمان برآمدگی دیسک گردن به منظور اطمینان از کسب نتیجه مطلوب بسیار حیاتی است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ماساژ بافت نرم
- الکتروتراپی (به عنوان مثال سونوگرافی)
- ضربه زدن
- استفاده از بریس
- تحرک درمانی
- کشش یا تراکشن
- سوزن خشک
- حرکات تمرینی مربوط به حفظ ثبات و انعطاف‌پذیری
- آموزش بیمار
- مشاوره در مورد ایجاد تغییراتی در فعالیت خود بیمار
- اصلاح بیومکانیکی
- مشاوره ارگونومیک
- پیلاتس بالینی
- آب درمانی
- ارائه‌ی یک برنامه بازیابی عملکرد بیمار
- بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره
فیزیوتراپی نقش مهمی در بهبود دیسک گردن دارد. روشهای مختلفی در فیزیوتراپی استفاده می‌شود که نه تنها به تسکین درد فوری کمک می‌کنند، بلکه فیزیوتراپیست به شما آموزش می‌دهد که چگونه از وقوع صدمات بیشتر به گردن و بدن خود جلوگیری کنید.
در فیزیوتراپی از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود، از جمله درمان منفعل بدن که باعث آرامش بدن می‌شود، ماساژ بافت عمیق، استفاده از سرما و گرما درمانی، تحریک الکتریکی (TENS) و آب درمانی.
معمولاً برنامه فیزیوتراپی با استفاده از روشهای درمان منفعل آغاز می‌شود و پس از بهبود فرد، استفاده از روشهای درمان فعال شروع می‌شود. روشهای درمان فعال به تقویت عضلات بدن کمک می‌کنند و از وقوع درد بیشتر جلوگیری می‌کنند. البته، باید ذکر شود که فیزیوتراپیست با همکاری شما یک برنامه درمانی مناسب برای وضعیت شما تهیه و تنظیم می‌کند.
درمان‌های فیزیکی منفعل برای درمان دیسک گردن
ماساژ بافت عمیق
بیش از ۱۰۰ نوع ماساژ وجود دارد اما ماساژ بافت عمیق گزینه مناسبی برای افراد مبتلا به دیسک گردن است زیرا در این نوع ماساژ از فشار زیادی برای تسکین فشار عضلانی و اسپاسم استفاده می‌شود و از تحرک و جابجایی عضلات در ناحیه آسیب‌دیده‌ی گردن جلوگیری می‌کند.
گرما و سرما درمانی
استفاده از روشهای گرما و سرما درمانی هر دو مزایا و تسکین درد ناشی از دیسک گردن را دارند، بنابراین فیزیوتراپیست ممکن است به صورت تناوبی از این روش‌ها استفاده کند تا بهترین نتیجه ممکن را به دست آورد. در برخی موارد، فیزیوتراپیست ممکن است از گرما درمانی برای افزایش جریان خون در منطقه مورد نظر استفاده کند. جریان خون بهبود دیسک گردن را از طریق انتقال اکسیژن و مواد غذایی اضافی به آن کمک می‌کند. همچنین، خون از محصولات زائد را از ماهیچه‌های اسپاسمی دور می‌کند. از سوی دیگر، سرما درمانی یا کرایوتراپی، جریان خون در بدن را کاهش می‌دهد و در نتیجه باعث کاهش التهاب، اسپاسم عضلانی و درد می‌شود. ممکن است فیزیوتراپیست برای این منظور، یک بسته یخ را روی ناحیه مورد نظر قرار داده و با ماساژ دادن به آن منطقه با یخ، بافت‌های التهابی را خنک کند یا از اسپری فلورومتن (یک نوع اسپری خنک کننده) برای خنک کردن بافت‌های التهابی استفاده کند.
آب درمانی
همانطور که از نام آن پیداست، آب درمانی شامل استفاده از آب برای درمان دیسک گردن است. آب درمانی یا همان هیدروتراپی به عنوان یک روش درمانی غیرفعال ممکن است شامل نشستن در یک سنوا یا زیر دوش گرم باشد. هیدروتراپی به آرامی درد را تسکین داده و عضلات منقبض را شل می‌کند.
تحریک الکتریک عصب از راه پوست
یک دستگاه TENS از جریان الکتریکی برای تحریک عضلات شما استفاده می‌کند. هرچند شاید در نگاه اول دردناک به نظر برسد اما واقعیت این است که هیچگونه دردی ندارد. الکترودهای متصل به پوست شما جریان الکتریکی کوچکی را به نقاط کلیدی در مسیر عصبی می‌فرستند. تحریک الکتریکی پوست از طریق پوست باعث کاهش اسپاسم عضلات می‌شود و منجر به آزاد شدن اندورفین‌ها که مسکن‌های طبیعی بدن هستند، می‌شود.
کشش یا تراکشن
هدف از کشش یا تراکشن کاهش اثر گرانش بر ستون فقرات است. هدف از جدا کردن و یا کشیدن استخوان از هم کاهش علائم دیسک گردن است. در واقع می‌توان این روش درمانی را به این تشبیه کرد که زمانی که لاستیک ماشینتان پنجر می‌شود شما در زیر ماشین جک قرار می‌دهید و با بالا بردن ماشین فشار و وزن آن را از روی لاستیک پنجر برمی‌دارید. از این روش می‌توان در درمان دیسک کمر و یا گردن استفاده کرد.
شیوه‌های درمانی فعال که در فیزیوتراپی از آنها استفاده می‌شود
شیوه‌های درمانی فعال سعی بر افزایش انعطاف‌پذیری، استقامت، استحکام، ثبات مرکزی و حرکت مفصل دارند. همچنین گاهی ممکن است که به منظور کسب نتایج بهینه یک برنامه ورزشی و حرکات اصلاحی تجویز شود. این برنامه‌ی ورزشی نه تنها احتمال بروز مجدد درد را کاهش می‌دهد بلکه برای سلامتی کلی شما نیز مفید است. فیزیوتراپیست با همکاری شما و بر اساس تشخیص خود و تاریخچه سلامتی شما خود یک برنامه درمانی متناسب با نیازهای شما طراحی می‌کند.
ثبات مرکزی
بسیاری از مردم نمی‌دانند که داشتن ثبات مرکزی چقدر برای سلامت ستون فقرات مهم است. عضلات مرکزی (شکمی) شما به عضلات کمر در پشتیبانی از ستون فقرات کمک می‌کنند. هنگامی که عضلات مرکزی بدن ضعیف است در واقع فشار بیشتری به عضلات کمر وارد می‌شود. متخصص فیزیوتراپی تمرینات مربوط به ثبات مرکزی را برای تقویت کمرتان به شما آموزش می‌دهد.
انعطاف‌پذیری
یادگیری تکنیک‌های کششی و انعطاف‌پذیری مناسب، شما را برای تمرینات هوازی و استقامتی آماده می‌کند. انعطاف‌پذیری از خشکی و سفت شدن عضلات گردن پیشگیری می‌کند و امکان حرکات بدن را راحت‌تر می‌کند.
تقویت عضلات
عضلات قوی یک سیستم پشتیبانی عالی برای ستون فقرات شما هستند و در کنترل و تحمل درد به شما کمک می‌کنند.
فیزیوتراپیست راه‌هایی را برای تقویت ستون فقرات و نحوه‌ی صحیح قرار گرفتن گردن به شما آموزش می‌دهد تا از این طریق از بروز دردهای آتی پیشگیری کنید. می‌توانید با یادگیری اصول خود مراقبتی به بهترین وجه ممکن علائم خود را درمان کنید. در این روش هدف نهایی این است که فرد دانش خود را برای حفظ سبک زندگی بدون درد افزایش دهد.
یادگیری چگونگی انجام حرکات ورزشی و نگه داشتن گردن در وضعیت صحیح پس از اتمام دوره‌ی فیزیوتراپی بسیار ضروری است. اگر چنانچه مواردی را که در طول دوره‌ی فیزیوتراپی یادگرفته‌اید را در زندگی روزمره‌ی خود بکارنگیرید امکان بهره‌مندی از نتایج طولانی مدت را از دست خواهید داد. در واقع با یادگیری شیوه‌های مراقبت از گردن خود می‌توانید از ایجاد درد دیسک گردن در آینده جلوگیری کنید.
آیا درمان دیسک گردن با فیزیوتراپی تنها راه درمان است؟
به طور معمول، شیوه‌های درمانی محافظه‌کارانه اولین گزینه‌ی درمانی برای مدیریت بیماری دیسک کمر و گردن است. برخی از شیوه‌های درمانی غیرتهاجمی عبارتند از:
پیاده‌روی
پیاده‌روی روزانه اختلالات عضلانی را از بین می‌برد. علاوه بر این، پیاده‌روی می‌تواند به جلوگیری از ابتلا به فتق دیسک نیز کمک کند. سعی کنید که روزانه به مدت ۲۰ دقیقه بر روی یک سطح صاف پیاده‌روی کنید. به هنگام پیاده‌روی سعی کنید که گام‌های بلندتری بردارید زیرا این کار به شما کمک می‌کند تا درد ناشی از فتق دیسک را تسکین دهید. فراموش نکنید که زیاد به خودتان فشار ندهید زیرا ممکن است فشار زیاد باعث افزایش درد شود.
استراحت
استراحت برای بیمارانی که از دیسک گردن رنج می‌برند یک امر ضروری است. سعی کنید که هرزگاهی به مدت کوتاهی استراحت کنید. به هنگام خوابیدن سعی کنید که به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت باقی نمانید و هرزگاهی شکل خوابیدن خود را عوض کنید. همچنین باید بدانید که روی شکم نخوابید و به نوع تشکی که روی آن می‌خوابید توجه کنید. تشکی که روی آن می‌خوابید نباید خیلی نرم و اسفنجی باشد. تشک تهیه کنید که دارای سطح خوب و نرم باشد.
تزریق اپیدورال استروئید
افرادی که درد پس از گذشت ۶ ماه کماکان درد آنها کم نشود و استفاده از سایر روشهای درمانی هیچگونه تاثیری در کاهش درد دیسک گردن ندارد می‌توانند با تزریق استروئید به عصب مدنظر درد این ناحیه از بدن را برطرف کنند. البته ناگفته نماند که این تزریق به کمک عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می‌شود. هدف از این تزریق کاهش التهاب موجود در آن شاخه عصبی است. به دلیل نگرانی‌های موجود در مورد عوارض جانبی مانند از دست دادن تراکم استخوان، تزریق اپیدورال به سه بار در سال محدود می‌شود.
استفاده از دارو برای درمان دیسک گردن
- مسکن‌ها: داروهای تقویتی تجویزی که تنها باعث تسکین درد می‌شوند و تاثیری بر روی التهاب ندارند.
- داروهای ضد افسردگی: داروهایی که پیام‌های درد از جانب مغز را مسدود کرده و اثرات اندورفین‌ها (مسکن‌های طبیعی بدن) را تقویت می‌کنند.
- کورتیکواستروئیدها: این داروها با نام استروئیدهای خوراکی نیز شناخته می‌شوند و التهاب موجود را کاهش می‌دهند.
- داروهای شل‌کننده‌ی عضلانی: این داروها باعث تسکین اسپاسم عضلات نخاعی می‌شوند.
- عوامل نوروپاتی: داروهایی (پرگابالین و گاباپنتین) که دردهای عصبی را هدف قرار می‌دهند. این دردها شامل سوزش، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن است.
- مواد افیونی یا اپیوئید : این مواد به عنوان داروهای مخدر نیز شناخته می‌شوند و تسکین دهنده‌ی درد شدید هستند که فقط باید تحت نظارت دقیق پزشک مصرف شوند.
- داروهای موضعی: این داروهای شامل کرم، ژل، پماد، پچ و اسپری‌های قوی و تجویزی می‌شود که از راه پوست به تسکین درد و التهاب کمک می‌کنند.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: شامل داروهای تجویزی قوی می‌شود که هم درد و هم التهاب را کاهش می‌دهند. داروهای ضد درد و داروهای ضد التهابی در تسکین درد و خشکی گردن نیز موثرند و امکان افزایش تحرک و انجام ورزش را به فرد می‌دهند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی زیادی در بازار موجود است که می‌توانید بدون نسخه نیز آنها را تهیه کنید. برخی از این داروها شامل آسپیرین، ایبوپروفن (موترین و ادویل) و ناپروکسن (ناپروسین، الیو) می‌شود.
- کلسیم و ویتامین D3 : از این مواد برای بهبود سلامتی استخوان‌ها و التیام شکستگی‌‌ها استفاده می‌شود.
- از گلوکوزامین و دیاسترائین می‌توان برای سفت کردن تنش شل و بازسازی غضروف استفاده کرد و یا از دژنراسیون بیشتر غضروف پیشگیری کرد.
- کورتیکواستروئید برای بهبود التهاب عصبی و لخته شدن خون در مفاصل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- مکمل رژیم غذایی برای رفع ضعف عمومی و بهبود سلامتی کاربرد دارد.
درمان دیسک گردن از طریق عمل جراحی
هنگامی که بکارگیری شیوه‌های درمانی محافظه‌کارانه تاثیری در روند بهبودی دیسک گردن نداشته باشد استفاده از عمل جراحی برای خارج کردن دیسک فتق‌دار توصیه می‌شود. جراحی دیسک گردن تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و برش در قسمت بالای دیسک صورت می‌گیرد. گاهی ممکن است برای دسترسی به محل دیسک مورد نظر مقداری استخوان از پشت ستون فقرات برداشته شود. به طور معمول، قسمت فتق‌دار دیسک و هر قطعه شل و اضافی دیسک از فضای دیسک خارج می‌شود.
درمان جراحی دیسک گردن بر مبنای عوامل زیر خواهد بود:
- سابقه بیمار، شدت و مدت زمان درد
- این که آیا بیمار قبلا برای رفع اختلالات و مشکلات دیسک گردن تحت درمان قرار گرفته است یا نه و میزان موثر بودن درمان‌های قبلی.
- آیا مدرکی دال بر وجود آسیب‌دیدگی عصبی مانند از دست دادن حس، ضعف، اختلال در هماهنگی یا مشکلات روده یا مثانه وجود دارد یا خیر.
معمولاً در مواردی که بیماران پس از گذشت ۶ تا ۱۲ هفته از مصرف داروها و استفاده از روشهای غیرتهاجمی درد، تسکین نیافته‌اند، استفاده از عمل جراحی برای درمان دیسک گردن توصیه می‌شود. همچنین، در بیمارانی که با نقص عصبی مواجه هستند مانند بی‌حسی، ضعف یا کاهش عملکرد به دلیل فشار بر روی نخاع یا اعصاب، عمل جراحی نیز پیشنهاد می‌شود. در این حالت‌ها، مداخله زودهنگام برای بهبودی عصبی حداکثر توصیه می‌شود تا احتمال بهبودی بیشتری فراهم شود.
در چنین شرایط ممکن است که پزشک جراح اقدامات جراحی زیر را انجام دهد:
- میکرودیسککتومی: روشی است که با استفاده از میکروسکوپ و ابزارهای میکروسکوپی برای از بین بردن بخشی از دیسک است که به عصب فشار می‌آورد و از این طریق فشار موجود روی دیسک گردن برداشته می‌شود. غالباً از میکرودیسککتومی برای درمان دیسک گردن، قفسه سینه و کمر استفاده می‌شود. جراحی میکرودیسککتومی تحت بیهوشی عمومی و از طریق ایجاد برش پوستی کوچک بر روی ستون فقرات انجام می‌شود. عضلات ستون فقرات به آرامی بالا کشیده می‌شوند و یا از هم جدا می‌شوند تا بخش کوچکی از ستون فقرات در معرض دید قرار گیرد. قسمت کوچکی از پشت ستون فقرات به نام لامینا و مفاصل فاست تحت بزرگنمایی زیاد میکروسکوپ بریده می‌شود تا دسترسی ایمن به کانال ستون فقرات فراهم شود. با استفاده از تکنیک‌های میکروسکوپی، جراحان مغز و اعصاب ضمن محافظت از عصب فشرده شده، دیسک فتق‌دار را شناسایی کرده و خارج می‌کنند. معمولا اکثر بیماران پس از عمل جراحی در همان در روز از بیمارستان ترخیص می‌شوند.
- گاهی ممکن است که از روشهای جراحی قدامی (از جلو) یا جانبی (از بغل) برای درمان فتق بزرگ دیسک قفسه سینه یا کلسیفیکاسیون که عامل ایجاد فشار بر روی نخاع است استفاده شود.
- دیسککتومی قدامی گردن با فیوژن دیسککتومی قدامی گردن با فیوژن (ACDF) یکی از شیوه‌های رایج برای اصلاح فتق دیسک گردن است. در این روش، جراح برش کوچکی را در قسمت جلویی (قدامی) گردن ایجاد می‌کند. گاهی ممکن است که برای تثبیت و پایداری ستون فقرات پس از دیسککتومی به جراحی فیوژن نیاز باشد.
