تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۲
پای پرانتزی که اصطلاحاً ژنوواروم نیز نامیده می‌شود، وضعیتی است که در آن پاهای فرد به شکل غیر طبیعی به سمت بیرون انحنا پیدا کرده است. این بیماری می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد و دلایل مختلفی دارد و در صورت عدم درمان منجر به زانو درد و تحلیل رفتن زانو می‌شود. دلایل زانوی پرانتزی می‌تواند مادرزادی، ناشی از اختلال رشد یا یک حادثه باشد. زمینه مشترکی که در تمام گروه‌های سنی وجود دارد این است که زانو دارای بار غیر طبیعی است که این امر می‌تواند منجر به درد، شدت یافتن ناهنجاری، بی‌ثباتی و تحلیل رفتن تدریجی زانو شود. اصلاح این ناهنجاری منجر به بهبود مکانیک زانو، راه رفتن بهتر و درد کمتر می‌شود و از پیشرفت سریع آسیب زانو جلوگیری می‌کند. رایج‌ترین درمان برای پای پرانتزی بستن بریس، تمرینات فیزیوتراپی و در نهایت عمل جراحی است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان پای پرانتزی و یا رزرو نوبت در کلینیک دکتر فرخانی با شماره تلفن‌های ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل فرمایید.
پای پرانتزی در کودکان
پای پرانتزی یک مشکل ارتوپدی است که بر پاها تأثیر می‌گذارد. در این حالت، حتی زمانی که مچ پاها به هم متصل هستند، زانوها به طور قابل توجهی از یکدیگر فاصله می‌گیرند و پاها در حالت خمیده قرار می‌گیرند. این وضعیت در بسیاری از موارد به دلیل رشد غیرطبیعی استخوان، بیماری یا تغییر شکل صفحه رشد رخ می‌دهد. خم شدن پاها در واقع یک وضعیت طبیعی نیست، اما در مواردی طبیعی تلقی می‌شود. پزشکان اغلب از اصطلاح عمومی “ژنوواروم فیزیولوژیک” برای توصیف این وضعیت استفاده می‌کنند. به طور عمومی در استفاده‌های روزمره، به این وضعیت خمیدگی پاها یا خمیدگی نیز اشاره می‌شود.
به طور معمول نوزادان به دلیل موقعیتی که در رحم مادر دارند با زانوهای خمیده متولد می‌شوند. در بیشتر موارد هنگامی که کودک برای ایستادن یا راه رفتن، وزن خود را روی پاها تحمل می‌کند؛ زانوها به تدریج شروع به صاف شدن می‌کنند (بین سنین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی). تا سن دو تا سه سالگی پاها مشابه وضعیت زانوی ضربدری می‌شوند که در آن زانوها به سمت داخل خم شده و به یکدیگر متصل می‌شوند. پس از ۶ سالگی، بیشتر کودکان زانوهای صاف‌تری دارند که وضعیت آنها طبیعی تلقی می‌شود.
در صورتی که موارد زیر وجود داشته باشد، باید برای تعیین اینکه آیا کودک پتانسیل ایجاد یک ناهنجاری را دارد یا خیر با پزشک مشورت شود :
- اگر زاویه استخوان ران تا استخوان ساق پا خارج از حد طبیعی است.
- اگر جهت زانوها برخلاف جهت طبیعی زانوها و خارج از الگوی طبیعی است.
- اگر خمیدگی یا زاویه یکی از پاها به میزان قابل توجهی بیشتر (یا کمتر) از پای دیگر است.
دلایل
زانوی پرانتزی که به خودی خود برطرف نشود، می‌تواند به دلیل چندین عامل مختلف ایجاد شده باشد؛ از جمله بیماری بلانت، راشیتیسم، تومورها و آسیب‌دیدگی.
بیماری بلانت
بیماری بلانت یک اختلال رشد است که صفحات رشد استخوان‌های نزدیک به داخل زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، صفحه رشد با سرعت کمتری رشد کرده و یا تولید استخوان جدید متوقف می‌شود، حتی اگر صفحه رشد نزدیک به قسمت خارجی زانو به رشد طبیعی خود ادامه دهد. این وضعیت باعث ایجاد ظاهر پرانتزی در زانو می‌شود و ممکن است باعث درد یا ناپایداری آن شود.
ناهنجاری زمانی اتفاق می‌افتد که بخش جانبی (خارجی) استخوان تیبیا به رشد خود ادامه دهد؛ در حالیکه بخش میانی (داخلی) استخوان رشد نکند. بیماری بلانت ممکن است یک یا هر دو پا را درگیر کند. به طور معمول ناهنجاری رشد در بالای استخوان تیبیا دیده می‌شود که بزرگتر از دو استخوان دیگر در بخش پایینی پا است. بیماری بلانت ممکن است یک یا هر دو پا را درگیر کند.
ممکن است بیماری بلانت در دو سالگی کودک یا پس از آن تشخیص داده شود. بسته به سن تشخیص، ممکن است فرد نوع نوزادی بیماری یا نوع بزرگسالانه آن را داشته باشد. کسانی که مبتلا به نوع نوزادی این بیماری هستند، اغلب کودکان نوپا می‌باشند. در کودکان مبتلا به بیماری بلانت صرف نظر از سن بیمار، چاقی مکرر دیده می‌شود. بزرگسالانی که در کودکی درمان نشده‌اند یا درمان کافی نداشته‌اند می‌توانند با تغییر شکل و ناهنجاری زیاد در زانو، زانو درد و دژنراسیون مفصل مواجه شوند.
راشیتیسم
یکی از علل شایع پای پرانتزی، راشیتیسم است که ناشی از کمبود ویتامین D است. در این حالت، انحنا وجود دارد که در هر دو پا رخ می‌دهد؛ زیرا کمبود ویتامین D باعث نرم شدن استخوان‌ها می‌شود. راشیتیسم نیز همانند بیماری بلانت قابل درمان است، اما در صورت عدم درمان سریع، می‌تواند منجر به تغییر شکل دائمی شود.
سایر دلایل
ممکن است اختلالات ژنتیکی، عفونت‌های اسکلتی و تومورها نیز باعث پرانتزی شدن پاها شوند. این عوامل شامل مواردی مانند بیماری استخوان پاژه، اختلال استخوان زایی، آرتروز و سرطان استخوان می‌باشند. برخی از افراد همچنین به دلیل شغل خود، مستعد پای پرانتزی هستند. به عنوان مثال سوارکاران اغلب مبتلا به آن می‌شوند یا در اثر یک آسیب دیدگی مانند شکستگی پا که به شکل نامناسب بهبود میابد، به آن مبتلا می‌شوند.
علائم
علائم پای پرانتزی عبارتند از:
- خمیدگی پاها که پس از سن سه سالگی برطرف نشود.
- عدم برخورد زانوها به یکدیگر در وضعیتی که مچ پاها در کنار هم قرار دارند.
- درد زانو یا مفصل ران
- کاهش دامنه حرکت در مفاصل ران
- دشواری در راه رفتن یا دویدن
- بی‌ثباتی زانوها
- آرتروز پیشرونده زانو در بزرگسالان در سنین زودرس
- عدم رضایت والدین یا بیماران از زیبایی ظاهری زانوهای خود
زانوی پرانتزی و عدم تراز زانوها چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص به طور معمول شامل بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی و همچنین عکسبرداری با اشعه ایکس در حالت ایستاده است. یک عکس برداری اشعه ایکس در حالت ایستاده یا تصویر EOS، تصاویری از پاها تا مفاصل ران و مچ پا تهیه می‌کنند که به ارتوپد کمک می‌کند تا محور مکانیکی تغییر شکل و همچنین محل آن را پیدا کند. در عکسبرداری با اشعه ایکس مقدار و محل ناهنجاری شناسایی می‌شود.
پیشگیری و درمان پای پرانتزی
درمان پای پرانتزی تا حد زیادی به علت اصلی آن بستگی دارد. اگر انحنای پا بسیار جزئی باشد ممکن است نیاز به درمان نباشد.
تغذیه خوب
اگرچه از بسیاری از موارد پای پرانتزی نمی‌توان به طور کامل جلوگیری کرد، اما با رعایت یک رژیم غذایی مناسب و مشاوره با یک پزشک درباره مشکلات مرتبط با پا، می‌توان خطر ابتلا یا شدت آن را کاهش داد. افرادی که در معرض خطر راشیتیسم هستند، می‌توانند ویتامین D مصرف کنند یا مدت زمانی را زیر تابش نور آفتاب سپری کنند، و یا برای دریافت راهنمایی به یک متخصص متابولیسم مراجعه کنند.
بریس‌های پزشکی
برخی کفش‌ها، آتل‌ها و بریس‌های مخصوص پا وجود دارند که می‌توانند برای کمک به درمان پاهای پرانتزی در کودکان خردسال استفاده شوند.
- معمولاً در بیماران مبتلا به بیماری بلانت برای مهار بندی استخوان‌های ران و ساق پا از بریس یا اسپلینت استفاده می‌شود اما ممکن است برای اصلاح واقعی همترازی استخوان‌های ساق پا به عمل جراحی احتیاج باشد. به طور کلی راشیتیسم با استفاده از بریس و مصرف مکمل برای سخت شدن استخوان‌ها درمان می‌شود. اگرچه ممکن است در کودکان بسیار کوچک از بریس استفاده نشود؛ زیرا این امر می‌تواند باعث رشد غیر طبیعی استخوان‌های آنها شود.
- گاهی اوقات برای قرار گرفتن تدریجی پاها در موقعیت مناسب، به مرور زمان پاهای پرانتزی گچ گرفته می‌شوند یا با آتل بسته می‌شوند.
- استفاده از برخی کفی‌های کفش و دستگاه‌ها، باعث تراز و ثبات بهتر در پاها می‌شود که این امر به نوبه خود به اصلاح وضعیت پای پرانتزی کمک می‌کند.
- کفش‌های مخصوص- کفش‌های وجود دارند که به شکل واقعی ظاهر پای پرانتزی را به حداقل می‌رسانند و به اصلاح و تراز بندی پاهای پرانتزی در موقعیتی طبیعی‌تر کمک می‌کنند.
تمرینات ماساژ درمانی
در طول جلسات تمرین ماساژ درمانی، یک درمانگر پاهای شما را به مدت طولانی و به طور مکرر به سمت جلو و عقب حرکت می‌دهد. ماساژ درمانی به مرور زمان به اصلاح پای پرانتزی کمک می‌کند. این فرایند قبل از مشاهده نتایج قابل توجه، چندین بار تکرار می‌شود.
ورزش دادن پا
این نوع از ورزش عموما فشار وارده به مفاصل و تاندون‌ها را کاهش می‌دهد و از این طریق باعث بهبود پاهای پرانتزی می‌شود. با این حال تمرینات پا فقط در صورتی موثر هستند که وضعیت پاهای پرانتزی خفیف باشد. یکی از تمرینات پا که می‌توان به راحتی آن را انجام داد، این است که صاف روی یک نیمکت دراز بکشید. زانوها را خم کنید و سپس یک وزنه ۱۰ پوندی بین پاهای خود قرار دهید. باید پاهای خود را تا زمانی خم کنید که باسن خود را لمس کنید و سپس مجدداً پاها را دراز کنید. این فرآیند باید چندین بار تکرار شود. ورزش پیلاتس نیز می‌تواند در بهبود عضلات حیاتی، تنظیم مجدد تراز بدن و اصلاح موقعیت وضعی بدن شما و ساق پاها بسیار موثر باشد. پیلاتس یکی از ورزش‌های عالی برای اصلاح پای پرانتزی است.
کشش‌ها
کشش یکی دیگر از راه‌های مهم برای بهبود پاها، موقعیت وضعی و همچنین استراحت دادن بدن است. برخی ورزش‌ها مانند یوگا در کشش عضلات بدن و تقویت عضلات شکم و عضلات داخلی بدن به شما کمک می‌کنند. کشش همچنین در هماهنگی و تراز مجدد سیستم اسکلتی عضلانی به شما کمک می‌کند که این امر باعث پشتیبانی بهتر از بدن می‌شود.
