تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۴۰۳
وضعیتی که در آن فاصله بین زانوها افزایش یابد و قوزک‌ها به هم چسبیده باشند، به عنوان پای پرانتزی (Genu Varum) شناخته می‌شود. در حالت طبیعی وقتی که در حالت ایستاده با زانوهای صاف قرار می‌گیریم، قوزک‌ها کنار یکدیگر قرار دارند و هیچ فاصله‌ای بین زانوها وجود ندارد. اما در صورتی که به هر دلیلی فاصله بین زانوها افزایش یابد و قوزک‌ها به هم چسبیده نباشند، پای پرانتزی (پای ژنوواروم) شکل می‌گیرد.
به علت کمانی شدن پاها در این بیماری اصطلاح پای پرانتزی به کار می رود.در حالت پرانتزی شدن ساق پاها به سمت داخل انحراف می یابد.
علت پای پرانتزی
عواملی که باعث پای پرانتزی یا ژنوواروم می گردند عبارتنداز:
- عدم هماهنگی در صفحه رشد (در کودکان)
- بیماریی‌های که باعث کاهش ماده معدنی استخوان می شوند(مثلاً بیماری راشیتیسم و استئومالاسی)
- به دنبال ضربات وارده(به ویژه به صفحه رشد)
- آرتروز(استئوآرتریت)
- پارگی رباطهای زانو
- شکستگی‌های انتهایی استخوان ران که منجربه بد جوش خوردن شده اند
- شکستگی قسمت فوقانی استخوان درشت نی(به علت بد جوش خوردن)
- بیماری پاژه
- آرتریت روماتوئید
پرانتزی شدن در اطفال
پرانتزی شدن پاها در اطفالی که تازه شروع به “راه رفتن” کرده‌اند، به طور معمول به صورت خودبه‌خود اصلاح می‌شود. این نوع پرانتزی شدن زانوها را به عنوان یک وضعیت فیزیولوژیک توصیف می‌کنند. این وضعیت معمولاً تا حدود ۱۸ ماهگی بهبود می‌یابد و نیازی به درمان خاصی ندارد. اعتقاد بر این است که این نوع وضعیت (پرانتزی شدن فیزیولوژیک) در کودکانی که زودتر از زمان طبیعی راه می‌روند، شایع‌تر است.
پرانتزی شدن درجات خفیف نیز در اطفال به طور رایج دیده می‌شود. این نوع تغییر نیاز به درمان خاصی ندارد. با این حال، اگر تغییر شکل تا پایان دوران کودکی اصلاح نشده باشد، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
درجات پای پرانتزی
- خفیف
- متوسط
- شدید
درمان پای پرانتزی
- تجویز کفش طبی برای کودکان
- تجویز کفش طبی و بریس برای کودکان (در موارد شدیدتر نسبت به بالا)
- انجام جراحی. در کودکان در موارد شدید و زمانیکه روش‌های فوق پاسخ ندهد انجام می شود.
- عمل جراحی. پس از بسته شدن صفحه رشد به خصوص در موارد شدید در بزرگسالان معمولاً جراحی انجام می شود. پس از بسته شدن صفحه رشد استئوتومی انجام می گیرد.
درصورت عدم درمان پای پرانتزی با افزایش سن احتمال آسیب مفصل زانو که منجر به آرتروز زانو می‌شود تشدید می گردد. بنابراین در مواردی که به علت ژنوواروم شدید، آرتروز زانو ایجاد شده است احتمال انجام تعویض مفصل زانو (آرتروپلاستی) مطرح می شود.
ملاحظات اصلاحی و درمانی
اصلاح زانوی پرانتزی ساختاری، عمدتا با استفاده به موقع از بریس در دوره‌های مناسب امکان پذیر می‌شود. به طور معمول، قرار دادن گوه خارجی در کف پا یا پاشنه توصیه نمی‌شود زیرا به دنبال کمانی شدن ساقها، پا به پرونیشن تمایل پیدا می‌کند. اصلاح این نوع ناهنجاری نیاز به اصلاح ساختار اسکلتی دارد که فقط در موارد شدید توصیه به استفاده از جراحی برای اصلاح این وضعیت می‌شود.
در مورد زانوی پرانتزی وضعیتی هم می‌توان ملاحظات اصلاحی زیر را در نظر گرفت:
- ارائه حرکات تقویتی برای عضلات جانب خارجی ساق و ران
- ارئه حرکات کششی برای کپسول داخل زانو
- تصحیح راه رفت به صورتی که پنجه مستقیم و در مسیر خط پیشروی قرار گیرد.
- تصحیح کفش و تعویض کفشهایی که سائیدگی جانب خارج آنها بیشتر از حد معمول است.
- پرهیز از نشستن در وضعیت چهار زانو
نمونه ای از تمرینات کششی پای پرانتزی
– در حالی که دراز کشیده به سمت شکم هستید، مچ پا را به سمت بیرون چرخانده و زانو را راست کنید تا عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری تحت کشش قرار بگیرند.
– این حرکت را وقتی در حالت خوابیده بر روی پشت هستید، انجام دهید.
– در حالت ایستاده، کنار چوب موازنه یا میز قرار بگیرید و یک پا را به ترتیب به طور عمودی بالای آن قرار دهید. سپس پای اتکا را دورتر نگه دارید و با تنه به سمت پایی که روی میز قرار دارد خم شوید.
– در حالت ایستاده، پاها را از یکدیگر فاصله داده و از ناحیه داخلی مچ پا به زمین فشار دهید. برای کمک به کشش ناحیه کشاله و داخلی ساق، دست موافق با پای تحت کشش را بر روی ناحیه خارجی ران در بالای مفصل زانو قرار داده و ران را به سمت داخل و پایین فشار دهید.
– در حالت نشسته، با گرفتن مچ پا، آن را به سمت بیرون چرخانده.
– در حالت نشسته، با کمک دستها، تنه را از زمین به سمت عناصر استاتیک جانب داخلی زانو کشش دهید به شکلی که به حالت قورباغه شبیه شود.
نمونه ای از تمرینات قدرتی
– در حالت ایستاده پاها را به ترتیب از یکدیگر دور کنید. دست موافق پای دورشونده با جلوگیری از دور شدن پا می‌تواند اعمال مقاومت کند.
– در وضعیت ایستاده کنار دیوار با جانب خارجی ساق به دیوار فشار آورده و در دورکردن پا از یکدیگر بکوشید.
– در وضعیت ایستاده دو به دو، پهلو به پهلوی یکدیگر رانها را از ناحیه جانب خارجی به هم بچسبانید و انها را از یکدیگر دور کنید.
– در وضعیت ایستاده یک توپ طبی یا وزنه مناسب را با کنار خارجی پا پرتاب کنید.
منبع:وبلاگ دکتر دقاق زاده
