فتق دیسک بین مهره‌ای (به انگلیسی: Intervertebral Disc Herniation) عارضه‌ای است که بعلت ضربه یا بلندکردن جسم سنگین و یا گاهی خود به خود در ستون فقرات اتفاق می‌افتد و طی آن آزاد شدن بخش مرکزی دیسک یا هسته دیسک یا نوکلئوس پالپوزوس ∗از قسمت محیطی آن یعنی آنولوس فیبروزوس ∗ باعث فشار برروی ریشه‌های عصبی و ایجاد علائم بالینی می‌گردد.
علت دیسک کمر
دیسک‌ها انعطاف پذیر بوده و هر دیسک بین دو مهره قرار می‌گیرد.کشیدگی، پیچ خوردگی و فشار به ناحیه کمر که به عناصر پشتی ستون فقرات آسیب وارد می‌کند، می‌تواند به دیسک یا دیسک‌هائی که در جلو بین دو جسم مهره‌ای قرار می‌گیرد نیز صدمه وارد کند.
هر دو قسمت محیطی و مرکزی دیسک آسیب پذیرند ولی اصطلاح فتق زمانی کاربرد دارد که قسمت مرکزی دچار آسیب شدید گردد که در این موارد، فتق با پارگی قسمت محیطی نیز همراه است. فتق هسته دیسک ممکن است درنتیجه اعمال نیروهای بیش از اندازه، نیروهای کم اما مداوم و مکرر بر روی دیسک و یا وجود آنولوس معیوب پیش آید.
فتق دیسک کمرمی‌تواند بعلت ساییدگی تدریجی و پارگی خود به خود بخصوص در افرادی که کار نشسته دائمی دارند اتفاق افتد اما در اشخاصی که به حمل و نقل اجسام سنگین اشتغال دارند بیشتر از افراد دیگر است. در پارگی‌های دیسک کمردر اثر سائیدگی٬ بیماران دوره‌های دردهای طولانی و خفیف دارند ولی در پارگی‌های دیسک کمر حاد درد ناگهانی و شدید است.
فشار داخل دیسک در حالت ایستاده کمتر از حالت نشسته و در حال نشسته کمتر از موقعی است که شخص در حالت ایستاده بطرف پائین خم می‌شود. در حرکت شدید خم شدن٬ هسته مرکزی دیسک به لبه پشتی الیاف حلقوی دور خود فشار آورده و آنرا اگر ضعیف شده باشد پاره می‌کند و بطرف ریشه عصبی مربوط به آن دیسک فشار وارد می‌آورد.
هرچند وجود فشار دیسک بیرون زده٬ از عوامل اصلی علائم بالینی است٬ اما رادیکولیت شیمیائی∗ امروزه یکی از عوامل مهم در ایجاد کمردرد بحساب می‌آید و نمی‌توان فقط وجود فشار روی نخاع و یا ریشه عصبی را تنها عامل ایجاد درد دانست.
آزاد شدن فاکتور التهابی TNF ∗ که بطور عمده از پارگی دیسک کمر حاصل می‌شود خود باعث تخریب و نکروز و اضمحلال و فساد بقیه دیسک شده و این التهاب در ایجاد درد موثر است. همچنین بعضی گزارش‌های علمی عوامل ژنتیک و جهش ژنی را در ایجاد فتق دیسک کمرموثر دانسته‌است.
در مرکز جامع توانبخشی و طب فیزیکی دکتر فرخانی از بهترین روش ها برای درمان کلیه بیماران مبتلا به دیسک کمر استفاده می شود
