تاریخ ۲۹ آبان ۱۴۰۲
درد مچ دست یکی از شکایات شایعی است که معمولاً دلایل متعددی دارد و پیچ خوردگی مچ و التهاب تاندون شایع ترین دلایل بروز آن محسوب میشوند. علت بروز درد مچ در نحوه احساس کردن آن به صورت درد تیر کشنده، درد مبهم، سوزن سوزن شدن یا احساس سفتی مچ تاثیر دارد. اما با توجه به پیچیدگی ساختار مچ دست مشخص کردن علت بروز درد مچ میتواند یک فرآیند دشوار باشد به همین دلیل فرآیند تشخیص شامل ارزیابی دقیق سابقه پزشکی بیمار، انجام معاینات جسمانی و عکس برداری از مچ دست است. برنامه درمان بر اساس علت بروز درد مچ دست میتواند شامل مصرف دارو برای تسکین درد و کنترل التهاب و در برخی موارد نادر انجام عمل جراحی باشد.
علائم و نشانههای درد مچ دست چیست؟
اگر نمیدانید علت درد مچ دست شما چیست یا نمیدانید چگونه به تسکین درد مچ دست خود بپردازید باید به پزشک مراجعه کنید. برخی از علائم و نشانههایی که نشان میدهد شما باید به پزشک مراجعه کنید به شرح زیر میباشند:
- ناتوانی در حمله کردن اشیا یا استفاده از بازو
- آسیب دیدگی که باعث بد شکلی مفصل شده است.
- درد مچ که در هنگام خواب و در زمان استراحت به وجود میآید.
- درد مچ که بیش از چند روز طول بکشد.
- ناتوانی در چرخاندن مفصل یا صاف کردن آن
- تورم و کبودی قابل توجه در اطراف مفصل یا ساعد
- علائم و نشانههای عفونت از قبیل تب، قرمزی و احساس گرما و بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و مچ
درد مچ دست نشانه چیست؟
اگر چه استفاده نادرست از مچ دست یا استفاده بیش از حد از آن از جمله دلایل اولیه علت درد مچ دست هستند این درد دلایل دیگری نیز دارد که باید بررسی شوند.
پیچ خوردگی مچ دست
رباطها، که یک نوع بافت سفت و الیافی هستند، مسئول کنترل حرکات اطراف یک مفصل هستند. آنها در مفصل مچ دست نقش مهمی در حفظ استحکام و انجام حرکات کنترل شده دست دارند. هنگامی که مچ دست پیچ خورده است، رباطهای مچ دست به طور طبیعی خود را بیشتر از حد معمول کشیده میشوند. این وضعیت معمولاً پس از آسیب دیدگی از جمله افتادن روی دست رخ میدهد. به علاوه، علائم و نشانههای شایع پیچ خوردگی مچ دست شامل تورم اطراف مفصل، کبودی، رفتگی یا سوزش و احساس سوزنسوزن شدن میشود. همچنین، در هنگام حرکت دادن مچ دست نیز درد احساس میشود.
التهاب تاندون مچ دست
تاندون به یک طناب قوی گفته میشود که یک مجموعه از آنها در مچ دست وجود دارند و عضلات ساعد را به استخوانهای دست و انگشتان وصل میکنند. تاندون چرخاننده در کف دست قرار دارد و امکان چرخش انگشتان برای برداشتن و گرفتن اشیا را فراهم میکند. تاندون چرخاننده در قسمت فوقانی دست قرار دارد و به صاف شدن انگشتان و رها کردن اشیا کمک میکند. در صورتی که یک یا چند تاندون دچار التهاب شوند تاندونیت مچ دست به وجود خواهد آمد و باعث بروز دردهای مبهم و تیر کشنده خواهد شد و شما صبح در هنگام بیدار شدن از خواب دچار سفتی مفاصل و گاهی اوقات تورم خفیف یا دائمی مفصل مچ میشوید. برخی افراد میگویند که در هنگام تکان دادن مچ دست صدای تق تق مچ خود را میشنوند. برخی از فعالیتهایی که با حرکات تکراری مچ دست همراه است از قبیل تایپ کردن یا کار کردن با ماشین آلات و انجام دادن برخی فعالیتهای ورزشی که باعث میشود به طور مکرر به مچ دست فشار وارد شود از قبیل گلف و تنیس شایع ترین علت آن نیز محسوب میشوند.
التهاب غلاف سینوویال تاندون مچ دست
از عبارت تنوسینوویت و تاندونیت به جای هم استفاده میشود. در اختلال تنوسینوویت غلاف تاندون (روکشی که پر از مایع است و تاندونهای مچ دست به کمک آن حرکت میکنند) دچار التهاب میشود و همان علائم و نشانههای را به وجود میآورد که التهاب تاندون ایجاد خواهد کرد. یک نوع التهاب غلاف تاندون باعث بروز درد مچ دست در قسمت انگشت شست خواهد شد که ممکن است درد به بازو نیز منتقل شود. این اختلال در میان زنانی که ۳۰ تا ۵۰ سال سن دارند شیوع بیشتری دارد. گاهی اوقات ممکن است بیمار ادعا کند که به علت انجام دادن برخی کارها و حرکات تکراری از قبیل بغل کردن کودک خود دچار درد مچ دست شده است.
سندروم تونل کارپال
سندروم تونل کارپال اختلالی است که به علت عملکرد نامناسب یکی از اعصاب مچ دست به وجود میآید. در این اختلال عصب میانی که از مچ دست عبور میکند فشرده میشود و تحت فشار قرار میگیرد به علاوه درد مچ دست در هنگام شب بدتر میشود. فردی که دچار سندروم تونل کارپال است ممکن است دچار بی حسی و سوزن سوزن شدن در کف دست، انگشت شست، انگشت اشاره و انگشت میانی شود.
شکستگی مچ دست
شکستگی مچ دست یکی از آسیب دیدگیهای شایع است که به علت آسیب دیدگی مچ یا ضعف استخوان ناشی از پوکی استخوان به وجود میآید. شکستگی استخوان زورقی یکی از شایع ترین انواع شکستگی مچ دست است که ممکن است به علت زمین خوردن روی مچ یا کشش بیش از حد دست به وجود بیاید. استخوان زورقی یک استخوان منحنی شکل و شبیه قایق است که در قسمت انگشت شست قرار گرفته است. شکستگی استخوان باعث بروز درد، تورم و حساسیت در ناحیه زیر قاعده انگشت شست خواهد شد و این درد زمانی بدتر میشود که شما قصد دارید چیزی را بردارید.
آرتروز مچ دست
چندین نوع مختلف آرتروز وجود دارد که میتواند مچ دست را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال، آرتریت روماتوئید یک اختلال است که به طور عمده مچ دست را تحت تأثیر قرار میدهد و نقرس، که یک نوع آرتروز التهابی است، میتواند بر مفصل مچ دست تأثیر بگذارد. استئوآرتریت، که شیوع کمتری دارد، معمولاً ناشی از آسیب دیدگی قبلی مچ دست است. همچنین، آرتروز باکتریایی مچ دست که باعث عفونت مفصل میشود، یکی دیگر از عللی است که میتواند منجر به درد مچ دست شود، اما به طور کلی بسیار نادر است.
کیست گانگلیون
کیست گانگلیون به تودههای خوش خیم پر از مایع گفته میشود که باعث بروز تورم و درد مچ دست میشوند. این نوع کیست معمولاً در قسمت مچ یا پشت دست به وجود میآید و اغلب نرم است و حرکت میکند. اگرچه این نوع کیست میتواند رشد کند به سایر نقاط بدن انتشار نخواهد یافت و به ندرت این نوع کیس میتواند به یک عصب فشار وارد کند و باعث بروز ضعف و بی حسی و سوزن سوزن شدن شود.
سندروم تونل کوبیتال
سندروم تونل کوبیتال که تحت عنوان نوروپاتی اولنار نیز شناخته میشود زمانی به وجود میآید که عصب اولنار تحت فشار قرار بگیرد که باعث بروز درد مچ دست بی حسی و سوزن سوزن شدن در انگشت چهارم و پنجم خواهد شد.
برجستگی کارپال
برجستگی کارپال به ایجاد یک توده سفت و غیر متحرک در پشت دست یا مچ دست گفته میشود که به علت ایجاد نقاط کوچک استئوآرتریت در محل اتصال استخوان بلند دست و استخوانهای کوچک مچ به وجود میآید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما دچار یک نوع آسیب دیدگی حاد شده اید و نمیتوانید دست خود را تکان بدهید و درد شدید دارید یا مچ دست شما دچار بد شکلی و بی حسی شده یا رنگ انگشتان یا دست شما کبود شده است هرچه سریع تر به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کنید و از صبر کردن بی مورد خودداری نمایید.
درد مچ دست چگونه تشخیص داده میشود؟
مچ دست، که از تعدادی استخوان، عضله و بافت نرم تشکیل شده است، یکی از نقاط حساس بدن محسوب میشود و ظاهری کوچک دارد. برای تشخیص علت درد مچ دست، لازم است سابقه پزشکی شما مورد بررسی قرار گیرد و پزشک اقدام به انجام معاینات جسمانی میکند. علاوه بر این، پزشک ممکن است برای شما درخواست عکسبرداری از مچ دست داشته باشد که معمولاً با استفاده از اشعه ایکس آغاز میشود. این عکسبرداری به منظور تشخیص دقیقتر و تصویرسازی مفصل مچ دست استفاده میشود.
بررسی سابقه پزشکی
هنگامی که شما به علت درد مچ دست به پزشک مراجعه میکنید از شما درباره درد مچ دست سوال خواهد پرسید به عنوان مثال پزشک از شما میپرسد که آیا درد مچ دست شما به صورت ناگهانی به وجود آمده است یا به صورت تدریجی؟ و آیا به مچ دست شما ضربه وارد شده است؟ آیا زمین خورده اید یا دست شما بیش از حد کشیده شده است؟
انجام معاینه جسمانی
پزشک در هنگام انجام معاینه جسمانی ابتدا مچ دست، دست و بازوی شما را به لحاظ وجود کبودی، تورم، تغییرات پوستی یا تحلیل رفتگی عضله بررسی میکند سپس به استخوان و عضله شما فشار وارد میکند تا وجود حساسیت یا بد شکلی در این ناحیه را مشاهده کند و در مرحله بعدی مچ دست شما را تکان میدهد تا دامنه حرکات آن را مشخص نماید. پزشک علاوه بر انجام ارزیابیهای اسکلتی عضلانی به بررسی نبض در مچ دست میپردازد و معاینات نورولوژیکی دست و بازو را انجام میدهد تا با وجود مشکلات حسی یا ضعف عضله را بررسی نماید.
عکس برداری از مچ دست
عکس برداری از مچ دست برای تشخیص علت درد مچ ضروری است. اولین روشی که برای عکس برداری از مچ توصیه میشود عکس برداری توسط اشعه ایکس است تا وجود شکستگی استخوان و همچنین آرتروز مچ دست تشخیص داده شود. سپس ممکن است پزشک در حال انجام سی تی اسکن یا اسکن ام آر آی را بدهد به ویژه در مواردی که به شکستگی مچ دست شک کرده است اما عکس برداری توسط اشعه ایکس چیزی را نشان نداده است به عنوان مثال گاهی اوقات در عکس برداری توسط اشعه ایکس فوراً شکستگیهای استخوان زورقی تشخیص داده نمیشود به همین دلیل پزشک چند روز بعد درخواست اسکن ام آر آی یا عکس برداری مجدد از مچ دست را میدهد تا بتواند وجود شکستگی استخوان را تایید نماید.
روشها و تستهای تخصصی
پزشک ممکن است بر اساس نوع مشکل مشکوک شده، درخواست انجام یک تست خاص را بدهد. به عنوان مثال، یکی از تستها میتواند برای تشخیص سندرم تونل کارپال استفاده شود. پزشک ممکن است با ضربه زدن کمی به عصب میانی شما، وجود التهاب را ارزیابی کند. اگر در سه انگشت اول دست خود سوزش یا احساس سوزنسوزن شدن داشته باشید، نتیجه تست مثبت خواهد بود.
در یک تست دیگر به نام تست فینکنشتاین، پزشک از شما خواهد خواست دست خود را مشت کنید و سپس از یک دسته برای ثابت کردن ساعد استفاده کند و از دست دیگرش برای حرکت دادن مچ دست به سمت انگشت کوچک استفاده خواهد کرد. اگر در انگشت شست خود درد بیشتری احساس کنید، نتیجه تست مثبت خواهد بود.
در صورتی که پزشک مشکوک به وجود عفونت در مچ دست یا نقرس در مچ دست باشد، ممکن است نمونهبرداری از مایع سینوویال درون مفصل انجام دهد. این فرآیند به عنوان آسپیراسیون مفصل شناخته میشود و معمولاً در مطب پزشک انجام میشود. در صورت ابتلا به نقرس، مایع سینوویال حاوی کریستال و مقداری سطح گلبولهای سفید خون افزایش خواهد یافت، در حالی که در صورت ابتلا به آرتروز عفونی، تعداد گلبولهای سفید خون به شدت بالا میرود.
روشهای تشخیصی افتراقی
اگر شما به طور ناگهانی دچار درد مچ دست شده اید یا اینکه مدتی است که دچار درد این ناحیه شده اید باید به پزشک مراجعه کنید تا شرایط شما را به طور کامل ارزیابی نماید. در صورتی که پزشک مشکلاتی که در قسمت بالا به آنها اشاره کردیم را رد کرد و علت درد مچ دست شما این موارد نبود از روشهای تشخیص افتراقی استفاده خواهد کرد. برخی از بیماریها همه بدن را درگیر میکنند حال آنکه برخی دیگر فقط به یک ناحیه محدود خواهند شد.
آرتریت روماتوئید
فردی که آرتریت روماتوئید علت بروز درد مچ است اغلب آنتی بادی آنتی سیترولین مثبت است بیمار دچار سایر علائم و نشانهها از قبیل خستگی غیر عادی، کاهش بی دلیل وزن بدن و احساس درد در سایر نقاط مفصل میشود. به علاوه این اختلال معمولاً به طور یکسان مفاصل بدن را درگیر میکند که البته بروز تاندونیت یا پیچ خوردگی مچ یک دست شایع نیست. همه موارد به پزشک کمک میکند تا بتواند به یک تشخیص صحیح دست پیدا کند.
بیماری تیروئید یا دیابت شیرین
علاوه بر آرتریت روماتوئید، بیماری تیروئید یا دیابت شیرین که باعث تغییر ساختار تاندونها میشود میتوانند باعث بروز درد مچ دست شوند. برای رد کردن احتمال ابتلا به این اختلالات پزشک درخواست انجام آزمایش خون را میدهد تا این اختلالات را بررسی کند. این آزمایشات به شرح زیر میباشند:
- بررسی هورمون تحریک کننده تیروئید به منظور غربالگری بیماری تیروئید
- قند خون ۶ ماهه به لحاظ وجود بیماری دیابت
رادیکولوپاتی گردنی
یکی دیگر از اختلالاتی که پزشک در هنگام ارزیابی درد مچ دست در نظر میگیرد گیر افتادگی ریشه اعصاب C6 و c7 در ناحیه گردن است که به این اختلال رادیکولوپاتی گردنی گفته میشود. فشرده شدن یا تحت فشار قرار گرفتن ریشه این اعصاب میتواند به علت تنگی کانال نخاعی ناحیه گردن، فتق دیسک ناحیه گردن یا استئوآرتریت ناحیه گردن به وجود بیاید. فشرده شدن ریشه اعصاب C6 یا C7 همانند سندروم تونل کارپال باعث بروز درد مبهم و همچنین سوزن سوزن شدن یا بی حسی در کف دست و سه انگشت اول خواهد شد. علاوه بر انجام معاینات نورولوژیکی، الکترومیوگرافی و یا اسکن ام آر آی از گردن میتواند به تشخیص یا رد کردن اختلال کمک کند.
تومورهای بافت نرم
به خاطر داشته باشید که اگر چه کیست گانگلیون شایع ترین علت وجود توده متحرک در مچ دست است سایر تودههای بافت نرم نیز میتوانند در این ناحیه به وجود بیاید که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:
- تومورهای بزرگ تنوسینوویال
- کیست اپی درموئید
- لیپوما
- گره روماتیسمی
- سینوویال سارکوما
- تودههای کریستالی
خبر خوبی که باید به شما بدهیم این است که پزشک میتواند از طریق اسکن اولتراسوند و اسکن ام آر آی به یک تشخیص قطعی دست پیدا کند. در صورتی که پزشک به وجود توده مشکوک شده باشد درخواست انجام نمونه برداری را خواهد داد.
درد مچ دست چگونه درمان میشود؟
درمان درد مچ دست به طور کامل به علت بروز درد بستگی دارد به همین دلیل شناسایی علت بروز درد و سایر علائم و نشانههای مرتبط با آن در تعیین فرآیند درمان نقش مهمی را ایفا میکنند.
چند نکته مهم در خصوص درمان مچ دست
هنگامی که درد مچ دست شما شروع میشود میتوانید با استفاده از برخی روشهای ساده به بهبود درد خود کمک کنید به ویژه اگر درد مچ دست شما به علت التهاب تاندون یا پیچ خوردگی مچ به وجود آمده باشد. چند نکته مهم خود مراقبتی در خصوص درمان مچ دست به شرح زیر میباشد:
- استراحت کردن اولین اقدام درمانی برای بهبود درد مچ دست است و شما به مفصل مچ دست خود استراحت دهید تا التهاب شدید آن بهبود پیدا کند. باید در هنگام استراحت دادن به مفصل خود دقت کنید زیرا عدم تحرک مچ به مدت طولانی میتواند باعث سفتی مفصل شود.
- در صورتی که شما دچار التهاب تاندون مچ دست یا پیچ خوردگی آن هستید بهتر است تا دو روز از کمپرس یخ استفاده کنید و هر سه تا چهار ساعت یک بار به مدت ۲۰ دقیقه یخ را روی مچ دست خود قرار دهید. برای این کار باید مقداری یخ را در کیسه پلاستیکی بریزید سپس کیسه پلاستیکی را درون یک تکه پارچه قرار دهید و آن را روی مچ دست خود بگذارید. از قرار دادن یخ به طور مستقیم روی مچ دست خود اجتناب کنید زیرا باعث آسیب دیدگی بافت میشود. شاید وسوسه شوید که مدت بیشتری یخ را روی مچ دست خود بگذارید اما باید بدانید که این کار کمکی به بهبود مچ دست شما نخواهد کرد و در عوض میتواند باعث آسیب دیدگی بافت این ناحیه شود.
- ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از باند کشی برای مچ دست خود استفاده کنید از یک باند کشی مناسب استفاده کنید و مچ دست خود را از قسمت قاعده انگشتان تا قسمت فوقانی ساعد ببندید. باید باند کشی را کمی سفت ببندید اما آنقدر سفت نباشد که از گردش خون در دست و مچ جلوگیری کند. احساس سوزن سوزن شدن اولین علامت سفت بستن باند کشی است.
- استفاده از بریس یا اسپلینت میتواند برای افرادی که به تازگی دچار درد مچ دست شده اند یا افرادی که التهاب تاندون دارند یا دچار سندروم تونل کارپال هستند مفید باشد. در افرادی که دچار آرتروز مچ هستند استفاده از اسپلینت در هنگام انجام برخی فعالیتهای ورزشی که باعث بروز درد میشود میتواند مفید باشد. گاهی اوقات نیز لازم است که مچ دست گچ گرفته شود که البته باید گچ گرفتن مچ دست توسط پزشک متخصص انجام شود.
دارو درمانی
مصرف داروهای مسکن غیر استروئیدی به سلطه آب که از آنها تحت عنوان NSAIDs یاد میشود از داروهایی هستند که برای تسکین درد تجویز میشوند به ویژه در افرادی که درد مچ دست آنها به دنبال برخی مشکلات از قبیل پیچ خوردگی، التهاب تاندون و آرتریت به وجود آمده است. از این داروها در درمان سندرم تونل کارپال استفاده نمیشود. کورتیزون یک داروی قوی است که به درمان التهاب کمک میکند. التهاب یک مشکل شایع در افرادی است که دچار درد مچ هستند مانند بیمارانی که از التهاب تاندون رنج میبرند. برخی از افرادی که دچار آرتروز مچ دست یا سندرم تونل کارپال هستند نیز میتوانند از مزایای تزریق کورتیزون بهره مند شوند.
انجام عمل جراحی
برای درمان برخی از مشکلات مچ دست، انجام عمل جراحی ممکن است لازم باشد. این شامل برخی از انواع شکستگیهای خاص مچ دست، کیست گانگلیون که نیازمند تخلیه آن است، و فشردگی عصب میانی یا عصب اولنار میشود. در صورتی که نیاز به جراحی مچ دست داشته باشید، بهتر است به یک تخصصی ارتوپد و جراح پلاستیک مراجعه کنید که در زمینه انجام جراحیهای دست، مچ و ساعد تخصص دارد. این تخصصیان قادرند درمان مناسب را ارائه دهند و عمل جراحی مورد نیاز را انجام دهند.
چگونه میتوان از درد مچ دست جلوگیری کرد؟
برخی از فعالیتهای جسمانی باعث میشوند که ریسک بروز آسیب دیدگی مچ دست در افراد افزایش پیدا کند. استفاده از اسپلینت محافظ مچ دست یا گارد در هنگام انجام فعالیتهای ورزشی از قبیل هاکی ضروری است تا از رگ به رگ شدن مچ دست جلوگیری شود. در هنگام انجام فعالیتهای ورزشی که به مچ دست فشار وارد میکنند کاملا احتیاط کنید تا از آسیب دیدگی مچ دست شما جلوگیری شود. به علاوه افرادی که قبلاً دچار آسیب دیدگی مچ دست شده اند بیشتر در معرض خطر آسیب دیدگی دوباره قرار میگیرند به ویژه اگر مجدداً توانایی و قدرت عملکردی مچ خود را به دست نیاورده باشند به همین دلیل افرادی که فعالیت جسمانی زیادی دارند مانند ورزشکاران باید قبل از شروع مجدد فعالیتهای رقابتی از عملکرد کامل مچ دست خود اطمینان حاصل کنند. فیزیوتراپی به ویژه تمرینات مخصوص مچ دست در تقویت مفصل مچ بسیار مفید است. در نهایت به منظور جلوگیری از بروز سندروم تونل کارپال یا بدتر شدن آن باید از انجام حرکات تکراری خودداری کنید. استراحت کنید و از وسایل ارگونومیک از قبیل پد مخصوص موس استفاده نمایید تا به مچ دست شما فشار وارد نشود.
