تاریخ ۱ آذر ۱۴۰۲
هر زانو دو منیسک دارد، یک منیسک خارجی و یک منیسک داخلی. منیسک‌ها ساختاری شبیه به غضروف دارند، اما به طور قابل توجهی قوی‌تر از آن هستند و خاصیت ارتجاعی بالایی مانند لاستیک دارند. آنها مابین استخوان ران و ساق، به عنوان یک بالشتک، در مفصل زانو قرار گرفته‌اند و وظیفه اصلی آنها جذب ضربه‌هایی است که به زانو وارد میشود. هنگام دویدن، هر بار که کف پای ما به زمین می‌رسد، استخوان‌های ساق و ران به شدت به یکدیگر ضربه می‌زنند و منیسک‌ها با قرار گرفتن بین این دو استخوان، شدت این ضربه را کاهش می‌دهند.
پارگی منیسک به شکل‌های مختلفی تقسیم میشود. این پارگی‌ها ممکن است طولی، عرضی، شاخی، دسته سطل، زبانه‌ای یا ترکیبی از این نوع‌ها باشند. در بسیاری از موارد، پارگی منیسک همراه با سایر آسیب‌های زانو مانند پارگی رباط صلیبی متقاطع قدامی رخ میدهد. همچنین، در برخی موارد، فرد ممکن است به عارضه کیست منیسک مبتلا شود.
علت
مینیسک زانو گاهی هنگام انجام فعالیت‌هایی پاره میشود که فشار یا ضربه مستقیم حاصل از چرخش یا پیچ خوردن با نیروی شدید را به زانو وارد می‌کنند. چرخش یا حرکت محوری ناگهانی، سر پا نشستن طولانی مدت یا بلند کردن اشیاء سنگین علت پارگی مینیسک زانو می باشد. بسیاری از ورزشکاران در معرض پارگی مینیسک زانو قرار دارند . ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، تنیس که همراه با چرخش و توقف ناگهانی هستند احتمال بروز این مشکل را افزایش می‌دهند.
در اینجا تعدادی از علت پارگی مینیسک زانو ذکر شده است:
۱-سن (مینیسک با افزایش سن دچار فرسودگی میشود)
۲- ورزش های برخوردی مانند فوتبال،حاکی و راگبی (نوعی فوتبال آمریکایی)
۳-ورزش های مسابقه ای مانند دومیدانی
۵-بلند کردن اشیاء و اجسام سنگین و خم شدن
چرخش های شدید که باعث ایجاد وزن روی ساق پا و خم شدن زانو میشود اغلب باعث پارگی های مینیسک زانو مزمن میشود. به صورت میانگین از بین هرصد هزار نفر ۶۱ نفر در طول زندگی خود تجربه این اختلال را داشته اند. پارگی هایی که ناشی از فرسودگی مینیسک زانو است در افراد بالای ۶۵ سال رایج است این اتفاق زمانی ایجاد میشود که مینیسک زانو ضعیف میشود و حالت کشسانی خود را از دست میدهد حتی تصادف های جزئی هم میتواند، در افراد پیر باعث پارگی مینیسک زانو و از بین رفتن آن شود.
انواع و درجه بندی پارگی
چندین راه برای دسته بندی پارگی های مینیسک وجود دارد و بر اساس عواملی مانند محل آسیب پارگی، شکل های خاص پارگی یا پارگی نزدیک به رگ های خون دسته بندی میشود پارگی ممکن است در ناحیه میانی و بیرونی یا یک سوم میانی مینیسک زانو ایجاد شود. پارگی در ناحیه خارجی مینیسک به دلیل اینکه به رگ های خونی نزدیک تراست بهتر از بقیه قسمت ها بهبود میابد. پارگی ها ممکن است در محل هایی که در ادامه گفته میشود، ایجاد شود:
۱- شاخ قدامی
۲- بدن
۳- شاخ پشتی(یکی از رایجترین پارگی ها است)
۴- رایجترین شکل پارگی که درآسیب دیدگی های مینیسک رخ میدهد شامل موادزیراست
۵- پارگی های پیچیده و از بین برنده (بیشترازیک شکل دارد)
۶- پارگی دسته سطلی
۷- پارگی شبیه به بال
۸- پارگی های طولی
۹- پارگی ها عرضی
۱۰- پارگی شبیه به منقارطوطی
۱۱- پارگی شعاعی
مواردی وجو د دارند که براساس آنها میتوان ترمیم شدن و درمان مینیسک زانو را ارزیابی کرد:
- سطح فعالیت ها
- سن
- طول پارگی
- محل پارگی
- شکل پارگی
- آیا بیمار دچارآسیب دیدگی های دیگرهم شده است
براساس نزدیک بودن پارگی ها به رگ های خونی پارگی ها به انواع سفید –سفید ،قرمز-سفید وقرمز -قرمز دسته بندی میشوند نواحی قرمز-قرمز دارای میزان خون مطلوبی است وسریعتر بهبود میابد پارگی ها بی ثبات میتواند حرکت کند وباعث ایجاد مشکلاتی درطول روند بهبودی شود در حالیکه پارگی های با ثبات خود به خود بهبود میابد.
علائم
هرشخصی به صورت های مختلف تجربه مواجه شدن با این آسیب دیدگی ها را داشته است و فقط پزشکان متخصص میتوانند این اختلال را بطور دقیق تشخیص دهند اما دراین اینجا تعدادی از علائم پارگی مینیسک رایج پارگی مینیسک زانو ذکر شده است:
۱- ایجاد صدای تق تق زانو
۲- قفل شدن زانو
۳- درد شدید زانو (مخصوصا زمانیکه زانوی خود را دریک خط راست نگه میدارید)
۴- سختی
۵- تورم
(در این شرایط) اغلب در بین علایم پارگی مینیسک زانو تورم وجود دارد یا ممکن است چند ساعت پس از آسیب دیدن یا به طور معمول تر چند روز بعد بوجود آید. اگر بیمار به طرف داخلی مفصل زانو محکم دست بزند می تواند حساسیت به درد را تجربه کند. همچنین ممکن است در زانو احساس ضعف و بی ثباتی و احساس خالی کردن زانو وجود داشته باشد و زانو در طول حرکات خاصی صدا بدهد، قفل کند یا از حرکت بازایستد.
تشخیص
پزشک در جهت مقایسه زانوی آسیب دیده با زانوی سالم، اقدام به معاینه هر دو زانوی شما میکند. او در ابتدا، زانوی آسیب دیده را بررسی میکند تا علائم پارگی منیسک زانو را از جمله ورم، التهاب و وجود مایع درون مفصل زانو بررسی کند. سپس، در صورتی که زانو قفل نکرده باشد، زانوی آسیب دیده را خم میکند و گرفتگی و صدای تولید شده توسط زانو را بررسی میکند. پزشک همچنین دامنه حرکتی زانوی شما را ارزیابی میکند تا بفهمد آیا زانوی شما به فشار حساس است یا خیر. در صورتی که نتایج معاینه نشان دهنده وجود پارگی منیسک باشد، اقدام به آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس، آر ای یا سی تی اسکن میشود تا وضعیت بیشتری درباره زانوی شما بدست آید.
درمان پارگی منیسک زانو
نوع درمان پارگی منیسک بسته به نوع پارگی و اندازه آن و محل آن و مدت زمانی که از پارگی گذشته، متفاوت است. سن، بیماریهای دیگری که ممکن است داشته باشید و اینکه شما زندگی پرتحرکی دارید در تصمیم پزشک برای نتخاب نوع درمان شما موثر است. یک سوم خارجی منیسک دارای خونرسانی خوبی است و پارگی هایی که در این قسمت هستند ممکن است بطور خودبخودی یا با عمل جراحی پارگی مینیسک زانو ترمیم شوند.دو سوم داخلی منیسک خونرسانی ندارد و بنابراین پارگی در این قسمت بهبود نمی یابد درمان این پارگی ها معمولا با عمل جراحی است و چون حتی با بخیه زدن پارگی در این قسمت، پارگی جوش نمیخورد درمان زانودرد با جراحی به این صورت است که آن قسمت از منیسک پاره شده که بصورت یک زائده در کنار بدنه اصلی منیسک قرار گرفته و موجب گرفتاری بیمار می شود از زانو خارج می شود . البته باید به خاطر داشت که خارج کردن حتی قسمتی از منیسک از زانو میتواند موجب افزایش ناپایداری و در نهایت بروز ساییدگی و استئوآرتریت زانو شود. به همین خاطر انجام منیسکتومی (خارج کردن منیسک از زانو) فقط در مواردی از پارگی منیسک انجام میشود که این پارگی برای بیمار مشکلاتی مانند قفل شدن، تورم مکرر یا خالی کردن زانو ایجاد کند .
درمان غیر جراحی
بلافاصله بعد از آسیب باید بیمار استراحت کند تا بافت آسیب دیده فرصت بهبودی داشته باشد. ممکن است پزشک معالج به شما توصیه کند مدتی ازعصای زیر بغل استفاده کنید. چند بار در روز زانو را با یخ سرد کنید. البته یخ را مستقیما روی پوست نگذارید. یک باند کشی را روی زانو ببندید تا زانو کمپرس شود. دراز کشیده و زانویتان را بالاتر از سطح قلبتان بگیرید تا تورم زانو کم شود. استفاده از داروی مسکن جهت کاهش تورم و درد زانو موثر است.
استراحت و سرد کردن مفصل
وجود رگ های خونی در لبه های مفصل در بعضی از موارد فرصت بهبودی را برای مفصل ایجاد میکند علاوه براین استراحت باعث بهبودی مفصل میشود. پزشک همچنین ممکن است مصرف داروهای ضدالتهابی مانند (آسپرین ،ایبوپروفن) واستفاده از کمپرس یخ را روی مفصل زانو برای رفع علت درد زانو و التهابات به بیمار توصیه کند.
انجام حرکات اصلاحی
درصورتیکه پزشک پارگی جزئی مینیسک زانو را برای بیمار تشخیص دهد انجام حرکات صحیح برای شما موثراست زانوی شما با انجام این فعالیت های منظم مستحکم میشود. شما باید از انجام فعالیت های شدید و سنگین خودداری کنید. در این گونه موارد پزشک انجام چندین نوع تمرین استقامتی خاص را به بیمار توصیه میکند علاوه براین انجام تمرینات فیزیوتراپی را هم به بیماران پیشنهاد میکند درحین انجام تمرینات فیزیوتراپی یک متخصص با تجربه به بیمار کمک میکند تا باعث کاهش درد، افزایش تحرک،بهبود استقامت ران وپشت ساق پا شود زمانیکه شما به صورت کامل بهبود یافتید به شما چگونگی انجام فعالیت های مورد علاقه خود بدون ایجاد هر گونه خطری آموزش میدهد.
ورزش
تعدادی از تمرینات حرکتی، کششی، استقامتی میتواند در منزل انجام شود، اگر چه توصیه میشود این تمرینات را تحت نظر یک متخصص فیزیوتراپی یا مربی ورزشی انجام دهید.
بریس
پزشک ممکن است برای حفظ مفصل استفاده از بریس و عصا را برای بیمار توصیه کند یکی از درمان های مهم در پارگی مینیسک زانو اصلاح فعالیت ها و جلوگیری از انجام فعالیت هایی که باعث تشدید علائم میشود، است. طول دوره انجام فعالیت های اصلاحی به موارد زیادی بستگی دارد که شامل میزان شدت آسیب دیدگی، نوع آسیب دیدگی، تقاضای بیمار، اندازه پارگی و موارد دیگر است.
درمان جراحی
امروزه درمان جراحی آسیب های منیسک توسط تکنیک ارتروسکوپی انجام می شود. در این روش پزشک از راه شکاف کوچکی که در روی پوست زانوی شما ایجاد می کند یک دوربین را وارد زانوی کرده تا بتواند داخل را مشاهده کند و سپس از راه شکاف های کوچک دیگر ابزار هایی را وارد زانوی شما می کند تا با کمک آنها قسمت پاره شده منیسک را ترمیم یا از زانوی شما خارج کند.
عوارض عدم درمان پارگی مینیسک
منیسک زانو را میتوان بر اساس خونرسانی به دو قسمت، قسمت بیرونی و داخلی، تقسیم کرد. قسمت بیرونی منیسک که به کپسول مفصل زانو متصل است، خونرسانی میکند، اما قسمت مرکزی آن فاقد خونرسانی است. به دلیل وجود خونرسانی در قسمت بیرونی، توانایی ترمیم آسیب به منیسک در این قسمت وجود دارد، اما این به معنی آن نیست که هر پارگی منیسکی که در حاشیه آن قرار دارد، به طور خودبخودی ترمیم میشود. ترمیم منیسک مانند جوش خوردن شکستگی، نیاز به شرایط خاصی دارد و در صورت عدم فراهم شدن این شرایط، ترمیم به صورت خودبخودی رخ نمی‌دهد. بنابراین، پارگی منیسک، حتی اگر در حاشیه آن باشد، نیاز به درمان مناسب دارد.
اگر علائم پارگی منیسک زانو درمان نشود، پارگی به تدریج بیشتر میشود و ممکن است قسمت پاره شده از منیسک به صورت یک زائده درون زانو حرکت کند. این زائده ممکن است با حرکت بین استخوان‌های زانو، زانو را قفل کند و یا منجر به ایجاد احساسی شود که چیزی از زیر زانو به داخل می‌رود یا زانو از زیر بدن فرد جدا میشود. این مسائل نشانه‌هایی از تشدید و تحول پارگی منیسک هستند و نیازمند درمان مناسب می‌باشند.
