تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۴۰۳
شایع ترین علت آسیب های اعصاب محیطی ضربه است. ضربات میتوانند با مکانیسم های متفاوتی موجب آسیب عصب شوند که مهمترین آنها عبارتند از :
- پاره شدن عصب به علت نوک تیز استخوان شکسته شده یا جسم تیزی که به بدن وارد شده است
- له شدن عصب بر اثر گیر کردن بین قطعات شکسته شده استخوان
- کشیده شدن شدید عصب بر اثر جابجا شدن استخوان ها
- فشار به عصب بدنبال جابجا شدن استخوان ها (بر اثر دررفتگی مفصل یا جابجا شدن شکستگی) یا خونریزی شدید در کنار عصب
- فشار به عصب به علت سندرم کمپارتمان
- خفه شدن عصب بر اثر چسبندگی در بافت های اطراف آن (چسبندگی ناشی از شکستگی و یا عمل جراحی)
آسیب‌های اعصاب محیطی میتوانند به دو صورت با زخم باز یا بدون زخم و به صورت بسته ایجاد شوند. در مواردی که آسیب عصب با زخم همراه است، عصب معمولاً پاره میشود و نیاز به جراحی دارد. در مواردی که علائم فلجی عصب در آسیبی بدون زخم ایجاد میشود، عصب معمولاً پاره نمی‌شود، بلکه فشرده یا کشیده میشود. بسیاری از این آسیب‌ها به طور خودبخود بهبود می‌یابند.
در مواردی که آسیب با زخم باز اتفاق می‌افتد، مانند آسیب عصب به دنبال بریدگی با چاقو یا شیشه، درمان شامل جراحی برای ترمیم عصب پاره شده است.
در مواردی که آسیب عصب بدون زخم اتفاق می‌افتد، مانند فلج عصبی ناشی از شکستگی استخوان نزدیک، بیمار به مدت سه ماه تحت نظر پزشک قرار می‌گیرد. اگر در این مدت سه ماه علائمی از بهبود نسبی عصب مشاهده شود (به صورت بالینی در بررسی بالینی یا به صورت پاراکلینیکی در نوار عصبی)، بیمار به تحت نظر پزشک باقی می‌ماند تا بهبود کامل رخ دهد یا فرآیند بهبود متوقف شود. اگر پس از سه ماه هیچ نشانه‌ای از بهبود آسیب عصب مشاهده نشود، بیمار به عمل جراحی ارجاع داده میشود.
درمان آسیب های عصبی
انواع روش های جراحی برای درمان ضایعات عصبی
- ترمیم عصب : از این روش وقتی استفاده میشود که دو انتهای عصب بریده شده بدون له شدگی بوده و کاملا در کنار هم قرار گرفته باشند. در ترمیم عصب فقط لایه دور عصب در دو طرف به هم دوخته میشود.
- پیوند عصب : از این روش وقتی استفاده میشود که به علت له شدگی انتهاهای عصب پاره شده جراح مجبور میشود قسمتی از عصب را در محل پارگی خارج کند. در این موارد یا هر مورد دیگری که دو انتهای عصبی که باید به هم دوخته شوند در کنار هم قرار نمیگیرند از پیوند عصب استفاده میشود. در این روش معمولا قسمتی از عصب سورال در ساق پا خارج شده و در بین دو سر عصب آسیب دیده گذاشته میشود و سپس دوسر عصب پیوندی به دو سر عصب آسیب دیده دوخته میشود.
- انتقال عصب : از این روش وقتی استفاده میشود که انجام دو روش قبلی امکان پذیر نبوده یا نتیجه خوبی نداشته باشند. در این موارد پزشک سر عصب سالمی را قطع کرده و به سر دیگر عصب آسیب دیده میدوزد
- انتقال تاندون : از این روش وقتی استفاده میشود که تلاش برای درمان ضایعه عصبی بی فایده باشد. در این روش جراحی بر روی تاندون ها انجام میشود. به این صورت که با جابجا کردن محل تاندون ها در اندام، حرکتی را که بر اثر فلج عصب از بین رفته با تاندون عضلات سالم به حالت تقریبا طبیعی برمیگردانند.
پس از ترمیم عصب، بافت عصبی از نقطه ترمیم باید رشد کند و خود را به بافت هدف (که برای عصب حسی پوست و برای عصب حرکتی عضله است) برساند. سرعت رشد بافت عصبی حدود یک میلیمتر در روز است. بنابراین، بلافاصله پس از ترمیم عصب، حس یا حرکت به طور صحیح برنمی‌گردد و نیاز به مدتی صبر دارد. در این مدت صبر کردن، عضلاتی که بدون عصب مانده‌اند، ضعیف می‌شوند و ممکن است به حدی ضعیف شوند که حتی پس از رشد عصب جدید به آنها قادر به بازگشت به حالت قبلی نباشند. بنابراین، در طی این مدت صبر، باید عضلات را به فعالیت وادار کرد. این کار با استفاده از تحریک الکتریکی عضلات توسط فیزیوتراپیست و به صورت روزانه انجام میشود.
یک مشکل دیگر این است که در مواردی که پزشک معالج به دلیل بسته بودن آسیب عصبی ترجیح می‌دهد مدتی صبر کند، مفاصل بدن به دلیل فلج عصبی حرکت نمی‌کنند و این عدم حرکت می‌تواند منجر به خشکی مفاصل شود. بنابراین، در مواردی که پزشک در درمان آسیب عصبی بسته ترجیح می‌دهد مدتی صبر کند، باید مفاصل بدن به صورت مکرر و با کمک دست سالم بیمار در تمام جهات حرکت داده شوند تا از خشکی جلوگیری شود.
منبع : ایران ارتوپد
