تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۲
اسپوندیلولیستزیس یکی از اختلالات ستون فقرات است که در آن یک مهره به سمت جلو منحرف میشود و از موقعیت اصلی خود جابجا میشود. این اختلال عمدتاً در قسمت پایین کمر رخ میدهد و منجر به تغییر و تحلیل برنده در ساختار مهرهها میشود، به طوری که یک یا چند مفصل بین مهرهها به سمت جلو میگراید. اکثر افراد با پیر شدن تحت تأثیر تغییرات تحلیل برنده در ستون فقرات خود قرار میگیرند، اما اسپوندیلولیستزیس شدید تنها در یک درصد کوچک جامعه رخ میدهد. در بیشتر موارد، اختلالات تحلیل برنده ستون فقرات با روشهای درمانی غیرجراحی و مراقبتی قابل مدیریت هستند. پزشک با بیمار همکاری میکند و درباره روشهای درمانی موجود با او مشورت میکند تا بهبودی بیمار را تسهیل کند.
در ادامهی مطلب علت، علائم،شیوهی تشخیص و درمانهای مناسب برای بیماران مبتلا به این عارضه آورده شده است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر دربارهی درمان سرخوردگی مهرههای کمر و یا رزرو نوبت در مطب دکتر فرخانی با شماره تلفن های ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل فرمایید.
علت سرخوردگی مهرههای کمر چیست؟
سرخوردگی مهرههای کمر به پنج گروه تقسیم میشود که به شرح زیر میباشند:
- اسپوندیلوزیس دیسپلاستیک که تحت عنوان سر خوردگی مادر زادی مهرههای کمر شناخته میشود یک ناهنجاری مادردزادی ستون فقرات است که باعث میشود مهرههای کمر به سمت جلو بلغزند. این امر باعث میشود که فشار بسیار زیادی به مهرهها وارد گردد. این نوع سرخوردگی مهره به سمت جلو معمولاً در کودکان ۱۰ تا ۱۸ ساله دیده میشود.
- سر خوردگی ایستمیک مهرههای کمر به سمت جلو ایستمیک زمانی به وجود میآید که شکستگی استرسی کوچک در مهره کافت به وجود بیاید. این مهره به استخوانی گفته میشود که مفاصل پشت ستون فقرات را به یکدیگر متصل میکند. این سرخوردگی مهره معمولاً در کودکان بین ۵ تا ۷ سال به وجود میآید. با این حال علائم این اختلال معمولاً تا دوران بزرگسالی تشخیص داده نمیشوند.
- اسپوندیلوزیس تحلیل برنده به تحلیل رفتگی مفاصل، رباط و استخوانهای ستون فقرات گفته میشود. گاهی اوقات این اختلال به علت تغییرات ساختار مهره و ضعیف شدن ستون فقرات به وجود میآید. سر خوردگی تحلیل برنده مهرههای ستون فقرات باعث تنگی کانال نخاعی میشود که منجر به بروز علائم سیاتیک در قسمت پایین پا خواهد شد.
- اسپوندیلولیستزیس تروماتیک به سرخوردگی مهره ناشی از وارد شدن ضربه شدید به ستون فقرات گفته میشود که باعث شکستگی مهره نیز خواهد شد. این امر باعث لغزش مهره به سمت جلو یا عقب خواهد شد.
- اسپوندیلولیستزیس پاتولوژیک به اختلالی گفته میشود که سرخوردگی مهره به سمت جلو به علت یک بیماری زمینه ای به وجود میآید که باعث ضعیف شدن مهره خواهد شد. این اختلال میتواند به علت وارد شدن ضربه ناگهانی به کمر به وجود میآید. برخی بیماریها از قبیل بیماری پاژه و تومورهای ستون فقرات یا استئومیلیتیس از جمله فاکتورهای خطر در بروز این اختلال محسوب میشوند.
گریدهای سرخوردگی مهره
پزشک از روشهای مختلفی برای تشخیص و تعیین شدت سرخوردگی مهره استفاده میکند که در محدودهای از خفیف تا بسیار شدید قرار میگیرند. پس از ارزیابی و معاینه جسمانی، پزشک شدت سرخوردگی مهره به سمت جلو را تعیین میکند و سپس به تمامی سوالات شما پاسخ میدهد. با در نظر گرفتن درصد سرخوردگی مهره، پزشک یک برنامه درمانی مناسب را طراحی خواهد کرد. سطح سرخوردگی مهرههای کمر به سمت جلو بر اساس درصد تغییر مهره مشخص میشود.
- سرخوردگی مهره گرید ۱: ۱ تا ۲۴ درصد لغزش
- سرخوردگی مهره گرید دو: ۲۵ تا ۴۹ درصد لغزش
- سرخوردگی مهره گرید سه: ۵۰ تا ۷۴ درصد لغزش
- سرخوردگی مهره گرید چهار: ۷۵ تا ۹۹ درصد لغزش
- سرخوردگی مهره گرید ۵: یک مهره به طور کامل دچار لغزش میشود و ازمهره زیرین خود فاصله میگیرد.
پس از آن که پزشک درصد لغزش مهره را مشخص کرد و فاکتورهایی از قبیل شدت درد و علائم و نشانههای نورولوژیکی را بررسی نمود به طراحی یک برنامه درمانی مناسب خواهد پرداخت. در اکثر موارد سرخوردگی مهرههای کمر به سمت جلو دارای گرید یک یا دو هستند. در صورتی که بیمار دچار سرخوردگی شدید مهرهای کمر شده باشد به اقدامات تهاجمی و انجام عمل جراحی نیاز خواهد داشت.
علائم و نشانههای سرخوردگی مهرههای کمر چیست؟
علائم و نشانههای سرخوردگی مهرههای کمر در همه بیماران یکسان نیست و هر بیمار علائم متفاوتی را تجربه میکند که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:
- احساس درد در قسمت پایین کمر، ران یا پاها به ویژه پس از ورزش کردن
- درد سیاتیک که به باسن و قسمت پایین ساق پا انتشار پیدا میکند.
- اسپاسم عضله
- احساس ضعف در پاها
- سفت شدن عضلات همسترینگ
- نامناسب بودن حالت بدن یا لنگی
برخی از افراد مبتلا به سرخوردگی مهرههای کمر به سمت جلو معمولا هیچ گونه علامتی ندارند و فقط زمانی متوجه این اختلال میشوند که به دلایل دیگری به پزشک مراجعه میکنند. با این حال سرخوردگی شدید مهرههای کمر به سمت جلو باعث به وجود آمدن علائمی از قبیل تنگی کانال نخاعی، تحت فشار قرار گرفتن عصب و آسیب دیدگی نورولوژیکی خواهد شد.
سرخوردگی مهرههای کمر به سمت جلو چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک از آخرین روشهای تشخیصی موجود به منظور ارزیابی بیمار و تشخیص علت بروز علائم او استفاده میکند. برخی از این ابزارهای تشخیصی به شرح زیر میباشند:
- پزشک به بررسی سابقه پزشکی بیمار میپردازد تا اطلاعات لازم در خصوص علائم بیمار، شدت آنها و روشهای درمانی امتحان شده را به دست بیاورد.
- پزشک همچنین به طور دقیق به انجام معاینه جسمانی میپردازد و از بیمار میخواهد برخی حرکات خاص را انجام دهد تا بتواند مسائلی از قبیل اختلالات تعادل، نداشتن حس در دست و پاها، احساس درد، ضعف عضلانی، نداشتن عکس العمل در اندامهای بدن و سایر علائم مرتبط با آسیب دیدگی نورولوژیکی را تشخیص دهد.
- پزشک از تستهای تشخیصی به منظور رد کردن سایر علل بروز مشکلات بیمار از قبیل تومور یا عفونت استفاده میکند. در صورتی که پزشک نتواند اطلاعات خوبی را از عکسبرداری توسط اشعه ایکس به دست بیاورد درخواست انجام سی تی اسکن یا اسکن ام آر آی را خواهد داد تا به تشخیص قطعی دست پیدا کند. از میلوگرام به منظور تشخیص فشردگی عصب، لغزش مهره و ناهنجاری حرکتی استفاده میشود. در این روش پزشک به تزریق ماده حاجب به درون کانال نخاعی میپردازد.
سرخوردگی مهرههای کمر چگونه درمان میشود؟
در اکثر موارد پزشک برای درمان سرخوردگی مهرههای کمر از روشهای درمانی مراقبتی استفاده میکند که به شرح زیر میباشند:
- استراحت کردن در بستر به طور موقت
- محدود کردن فعالیتهایی که باعث بروز علائم و نشانههای حاصل از سرخوردگی مهرههای کمر میشوند.
- استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب
- تزریق داروی استروئید و بی حس کننده
- فیزیوتراپی
- استفاده از بریس مخصوص ستون فقرات
اسپوندیلولیستزیس تحلیل برنده میتواند یک اختلال پیشرونده باشد و باعث تنگی کانال نخاعی و تحت فشار قرار گرفتن نخاع شود. در صورتی که تنگی کانال نخاعی شدید باشد و روشهای درمانی غیر جراحی تاثیری در بهبود شرایط بیمار نداشته باشد پزشک انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد.
بهترین تمرینات ورزشی برای سر خوردگی مهرههای کمر چیست؟
ورزشهای مناسب برای سرخوردگی و لقی مهرههای کمر در این قسمت همراه با تصویر آورده شده است:
چرخش لگن
برای اجرای این تمرین ورزشی، دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. یک بالش را زیر سرتان قرار داده و گردنتان را در مقابل آسیب محافظت کنید. نفس عمیق بکشید و هنگامی که با آرامش نفس خود را بیرون میدهید، فشاری را به سمت پایین کمرتان به زمین اعمال کنید. در این حالت، به چرخش لگنتان توجه کنید. سپس نفس عمیق بکشید و به آرامی به حالت اولیه یا خنثی برگردید. در ادامه، کمرتان را از زمین جدا کنید، به آن قوس دهید و لگنتان را به جهت مخالف چرخانید. سپس به حالت خنثی برگردید و این حرکت را تکرار کنید. اجرای این تمرین ورزشی به شما کمک میکند تا توانایی بدن خود را برای انجام حرکات تخصصی بیشتر کنید.
کشش عضلات همسترینگ
برای انجام این تمرین ورزشی باید به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید و یک عدد بالش زیر سرتان قرار دهید تا از گردن شما محافظت شود. یکی از زانوهای خود را خم کنید و آن را به سمت قفسه سینه بالا بیاورید و دست خود را پشت ران تان بگذارید. پای خود را به سمت بالا بیاورید و پشت پای خود را بکشید و سعی کنید حدود ۲۰ تا ۲۵ ثانیه در این حالت بمانید سپس به نقطه شروع برگردید. این تمرین ورزشی را ۵ تا ۶ مرتبه تکرار کنید سپس به کشش پای دیگر خود بپردازید. شما میتوانید برای انجام این تمرین ورزشی از طناب ورزشی یا یک حوله لوله شده استفاده کنید و آن را پشت ران خود یا اطراف قوس پا قرار دهید. بازیهای خود را کاملا صاف کنید و به کشش و نگه داشتن طناب ورزشی بپردازید. شما میتوانید برای کشش بیشتر به آرامی طناب ورزشی را بکشید تا کشش بیشتری در قسمت پشت پای شما ایجاد شود.
کشش عضله چرخاننده ران
برای انجام این حرکت ورزشی، یکی از زانوهایتان را به زاویه ۹۰ درجه روی زمین قرار دهید. کمرتان را به سمت عقب بچرخانید تا ناحیه پایین کمرتان صاف شود و به آرامی وزن بدنتان را به سمت جلو منتقل کنید تا احساس کشش مناسبی در قسمت جلوی رانتان داشته باشید. مطمئن شوید که ناحیه پایین کمرتان کاملاً صاف و به سمت بالا قرار گرفته است. در این حالت، حدود ۲۰ تا ۲۵ ثانیه بمانید، سپس به نقطه شروع برگردید. این تمرین را با هر دو پایتان ۵ تا ۶ بار تکرار کنید.
انجام عمل جراحی
به ندرت پزشک انجام عمل جراحی را توصیه میکند به غیر از مواردی که بیمار دچار سرخوردگی شدید مهره، آسیب دیدگی نورولوژیکی و درد ناتوان کننده شده است که به کمک روشهای درمانی غیر جراحی بهبود نیافته است. رایج ترین روش جراحی که برای درمان سرخوردگی مهرههای کمر مورد استفاده قرار میگیرد لامینکتومی و فیوژن نام دارد. در این روش پزشک با تراش دادن و خارج کردن لامینای مهره فضای بیشتری را در اختیار کانال نخاعی قرار میدهد. هدف از انجام این عمل جراحی به وجود آوردن فضای بیشتر برای اعصاب و رفع فشار از روی نخاع میباشد. گاهی اوقات جراحی مجبور است به فیوژن مهره نیز بپردازد که در این شرایط به وسایل مخصوص از قبیل پیچ و مهره فلزی نیاز خواهد داشت تا دو یا چند مهره ناپایدار را به یکدیگر متصل کند.
آیا میتوان از سرخوردگی مهرههای کمر جلوگیری کرد؟
در همه مواقع نمیتوان از سر خوردگی مهرههای کمر جلوگیری کرد با این حال برخی روشها وجود دارند که ریسک بروز این اختلال را کاهش میدهند و از کمر در برابر هرگونه آسیب دیدگی محافظت میکنند. شما میتوانید از روشهای زیر برای افزایش سلامت کمر خود استفاده کنید:
- ورزش کردن باعث تقویت عضلات شکم و ستون فقرات میشود و به بهبود پایداری ستون فقرات کمک میکند. برخی تمرینات ورزشی از قبیل پیلاتس و یوگا یک روش عالی برای افزایش قدرت و پایداری عضلات شکم و ستون فقرات محسوب میشوند.
- استفاده از روشهای صحیح برای برداشتن اجسام ریسک آسیب دیدگی کمر را به حداقل میرساند.
- در صورتی که شما در هنگام نشستن و ایستادن به حفظ حالت صحیح بدن خود ریسک آسیب دیدگی کمر کاهش مییابد.
- تناسب اندام داشته باشید زیرا چاقی و اضافه وزن به ویژه چاقی شکمی فشار زیادی را به ستون فقرات وارد میکند و ریسک سر خوردگی مهره کمر را افزایش میدهد.