تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۲
آرتروز پسوریاتیک(پسوریازیس): درمان خانگی، دارویی و جراحی
آرتروز پسوریاتیک نوعی آرتروز است که برخی از مبتلایان به پسوریازیس (داء الصدف) را تحت تأثیر قرار می‌دهد – عارضه‌ای که با ناحیه‌هایی قرمزرنگ با پوششی نقره‌ای و سفید از سلول‌های مردهٔ پوست مشخص می‌شود. اکثر مبتلایان به پسوزیاریس یا در ابتدای بیماری یا بعدها به آرتروز پسوریاتیک نیز مبتلا می‌شوند، ولی گاهی اوقات مشکلات مفصلی این بیماری پیش از بثورات پوستی آن بروز می‌کند.
علامت‌های اصلی آرتروز پسوریاتیک شامل درد، خشکی و ورم مفاصل است. این بیماری می‌تواند هر نقطه‌ای از بدن را شامل شود، از جمله نوک انگشتان و ستون فقرات. شدت بیماری ممکن است از نسبتاً خفیف تا شدید متغیر باشد. در آرتروز پسوریاتیک، ممکن است دوره‌های عود و تسکین علائم به تناوب رخ دهد. برای آرتروز پسوریاتیک درمان واقعی موجود نیست، بنابراین تمرکز پزشک بر کنترل علائم بالینی بیماری و پیشگیری از آسیب مفاصل است. در صورت عدم درمان، می‌تواند به طور جدی بر وضعیت بیمار تأثیر بگذارد.
آیا آرتروز پسوریاتیک انواع دیگری نیز دارد؟
همچون سایر انواع آرتروز، آرتروز پسوریاتیک نیز می‌تواند شدید یا خفیف باشد. متخصص روماتولوژیست تعداد مفاصلی که درگیر این بیماری شده و شدت آن را بررسی کرده و سپس طرح درمان متناسب با بیمار را طراحی خواهد کرد. آرتروز پسوریاتیک می‌تواند یکی از این دو نوع باشد:
- الیگوآرتیکولار: معمولاً نوع خفیف‌تر این بیماری است و چهار مفصل یا کمتر را درگیر می‌کند.
- پلی آرتیکولار: نوع شدید‌تر این بیماری است و چهار مفصل یا بیشتر را درگیر می‌کند.
آرتروز پسوریاتیک چه مناطقی از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
این بیماری مناطق مختلفی از بدن را درگیر می‌کند:
- التهاب مهره‌ها ستون فقرات را درگیر کرده و می‌تواند باعث التهاب و خشکی گردن، کمر، مهره‌های ستون فقرات یا ناحیه ساکروایلیاک (لگن) شود. در نتیجه تحرک را برای بیمار دشوار می‌کند. التهاب مهره‌ها می‌تواند به بافت‌های همبند همچون لیگامان‌ها نیز حمله کند یا باعث بیماری آرتروز در مفاصل بازو، باسن یا پاها شود.
- التهاب درون‌هِشت یا آنتزیت به التهاب درون‌هِشت گفته می‌شود، درون‌هِشت محلی است که زردپی یا رباط درون استخوان رفته و به آن می‌پیوندند. احتمال بروز این التهاب در کف پاها، تاندون آشیل و محل‌های اتصال رباط‌ها با دنده‌ها، ستون فقرات و لگن وجود دارد. این بیماری تنها مبتلایان به آرتروز پسوریاتیک را درگیر می‌کند و مبتلایان به سایر انواع آرتروز مانند روماتیسم مفصلی (لینک شود با روماتیسم مفصلی) یا پوکی استخوان درگیر این التهاب نمی‌شوند. به مرور زمان التهاب آنتزیت می‌تواند باعث فیبروز (ورم و سخت شدن بافت‌های همبند) یا آهکی شدن یا استخوانی شدن ناحیه درگیر با بیماری شود.
- التهاب انگشتان (داکتیلیت)، التهابی است که تمام انگشتان دست یا پا را درگیر می‌کند. این التهاب هنگامی رخ می‌دهد که مفاصل کوچک و درون‌هِشت اطراف زردپی‌ها ملتهب شوند. داکتیلیت یکی دیگر از علائم اختصاصی آرتروز پسوریاتیک است. این بیماری در چند انگشت دست و پا بروز می‌کند ولی در هر دو طرف بدن الگوی متقارنی ندارد. برخلاف سایر انواع آرتروز، آرتروز پسوریاتیک می‌تواند انگشتان مختلفی را از دست و پا در هر دو طرف بدن مورد حمله قرار دهد.
علل آرتروز پسوریاتیک
آرتروز پسوریاتیک ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن بیمار رخ می‌دهد. این پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی باعث التهاب مفاصل و افزایش تولید سلول‌های پوستی بیش از حد می‌شود.
علت حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد عوامل وراثتی و محیطی در این روند نقش دارند. بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز پسوریاتیک سابقه خانوادگی در بروز پسوزیاریس یا آرتروز پسوریاتیک دارند. تحقیقات نشان داده است که نشانگرهای ژنتیکی خاصی با بروز آرتروز پسوریاتیک مرتبط هستند. عوامل مانند آسیب جسمی یا وجود عفونت ویروسی یا باکتریایی ممکن است باعث آغاز حمله آرتروز پسوریاتیک در افرادی شود که زمینه وراثتی این بیماری را در بدن خود دارند.
علائم آرتروز پسوریاتیک
علائم آرتروز پسوریاتیک
درد یا خشکی مفصل
آرتروز پسوریاتیک باعث التهاب در مفاصل می‌شود و در نتیجه مفاصل درد، حساسیت به لمس و خشکی خواهند داشت. امکان دارد بیمار این علائم را تنها در یک مفصل یا چندین مفصل خود احساس کند.
آرتروز پسوریاتیک معمولاً به زانوها، انگشتان دست و پا، قوزک پا و کمر حمله می‌کند. امکان دارد علائمی همچون درد و خشکی برای مدتی فروکش کند و بعداً با شدت بیشتری مجدداً عود کند. هنگامی که علائم بالینی برای مدتی فروکش رمیسیون یا پسرفت علائم بیماری رخ داده است. به هنگامی که علائم تشدید می‌شود، عود کردن علائم گفته می‌شود.
ورم یا حرارت مفصل
ورم مفاصل در اثر التهاب یکی از نشانه‌های شایع برای آرتروز پسوریاتیک است. بافت ملتهب از خود حرارت تولید می‌کند و در نتیجه در هنگام لمس حرارت دارد.
ناخن‌های چاله چاله
بروز تغییرات در ناخن‌ها، همچون چاله چاله شدن ناخن می‌تواند یکی از علائم اولیه آرتروز پسوریاتیک شود. چاله چاله شدن ناخن ظاهری ناصاف و حفره‌دار دارد. بیماری پسوزیاریس می‌تواند به ناخن‌ها حمله کند و ظاهر ناخن‌ها را شبیه به عفونت قارچی کند. افراد مبتلا به پسوریاتیک که تغییراتی در شکل ناخن آنها پدید آمده بیش از سایرین در معرض ابتلا به آرتروز پسوریاتیک هستند.
کنده شدن ناخن‌ها
شل شدگی یا جدا شدگی یک ناخن از بسترش را اونیکولیز می‌گوید و می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های آرتروز پسوریاتیک باشد. اونیکولیز می‌تواند همراه با چاله چاله شدن ناخن یا بدون آن رخ دهد.
کمر درد
آرتروز پسوریاتیک می‌تواند به عارضه‌ای ختم شود که به آن التهاب مهره‌ها (اسپوندیلیت) گفته می‌شود و باعث ورم مفاصل ستون فقرات می‌شود. در برخی موارد، مفاصل ساکروایلیاک (لگن) به همدیگر جوش می‌خورند.
انگشتان دست و پای باد کرده
آرتروز پسوریاتیک در مفاصل کوچکتر شروع می‌شود، مثل مفاصل انگشتان دست و پا. از این مفاصل در تمام بدن گسترش می‌یابد. به باد کردن انگشتان دست و پا داکتیلیت می‌گویند و یکی از نشانه‌های اختصاصی آرتروز پسوریاتیک است.
برخلاف سایر انواع آرتروز، آرتروز پسوریاتیک باعث باد کردن تمام انگشت دست یا پا می‌شود نه فقط یک مفصل آن.
التهاب چشم
افراد مبتلا به آرتروز پسوریاتیک دچار مشکل چشم می‌شوند، مثل التهاب و قرمزی چشم. بیماران دچارالتهاب چشم، داخل یا اطراف چشم خود درد، قرمزی و حساسیت احساس می‌کنند. همچنین تغییراتی در قدرت بینایی فرد ایجاد می‌شود.
پا درد
درد پا یا قوزک نیز می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های آرتروز پسوریاتیک باشد. افراد مبتلا به آرتروز پسوریاتیک غالباً دچار التهاب درون‌هِشت می‌شود که باعث احساس درد در ناحیه‌ای می‌شود که زردپی‌ها به استخوان می‌چسبند. این التهاب خود را به صورت درد، ورم و حساسیت به لمس در ناحیه پاشنه (تاندون آشیل) یا کف پا نشان می‌دهد.
آرنج درد
التهاب آنتزیت می‌تواند ناحیه آرنج را نیز درگیر کند، که در آن صورت علائمی همچون بیماری آرنج تنیس‌بازان خواهد داشت. علائم التهاب آنتزیت بازو عبارتند از درد، حساسیت به لمس و دشواری در حرکت دادن آرنج.
کاهش دامنه حرکتی مفصل
کاهش دامنه حرکتی مفاصل به عنوان یکی از علائم محتمل آرتروز پسوریاتیک شناخته می‌شود. بیماران با مشکلاتی روبرو می‌شوند که بازوها را به طور کامل دراز کنند، زانوها را خم کنند یا به جلو خم شوند. همچنین، استفاده از انگشتان نیز برای آنان مشکل است. این مشکلات برای افرادی که برای کارهایی مانند تایپ کردن یا نقاشی از دستان خود استفاده می‌کنند، باعث مشکلاتی می‌شود.
خستگی
یکی از علائم شایع در مبتلایان به آرتروز پسوریاتیک احساس خستگی عمومی بدن از خستگی معمولی تا خستگی مفرط است. بیمار در ابتدا احساس می‌کند نمی‌تواند بدون چند بار چرت زدن روز خود را سپری کند.
فاکتورهای ریسک
چندین فاکتور ریسک برای بیمار آرتروز پسوریاتیک وجود دارد، از جمله:
- پسوریازیس.ابتلا به پسوریازیس مهمترین فاکتور ریسک ابتلا به آرتروز پسوریاتیک است. کسانی که روی ناخن‌های خود نشانه‌های پسوزیاریس را دارند مستعد ابتلا به آرتروز پسوریاتیک هستند.
- سابقه خانوادگی.بسیاری از مبتلایان به آرتروز پسوریاتیک در خانواده خود سابقه ابتلا به این بیماری را داشته‌اند.
- سن.اگرچه هرکسی می‌تواند به آرتروز پسوریاتیک مبتلا شود، ولی این بیماری بیشتر در افراد بالغ بین ۳۰ تا ۵۰ سال رخ می‌دهد.
عوارض آرتروز پسوریاتیک
درصد کمی از مردم مبتلا به آرتروز پسوریاتیک به آرتروز موتیلان نیز مبتلا می‌شوند – نوع بسیار شدید، دردناک و زمین‌گیر کننده این بیماری. به مرور زمان، آرتروز موتیلان استخوان‌های کوچک دست‌ها، مخصوصاً انگشتان، را از بین می‌برد، که در نتیجه باعث بدشکلی و معلولیت دائمی دست بیمار خواهد شد.
مبتلایان به آرتروز پسوریاتیک دچار مشکلات چشم مثل التهاب ملتحمه چشم یا التهاب مجموعه عنبیه می‌شوند که باعث قرمزی و درد چشم شده و بینایی فرد را تار می‌کند. همچنین مبتلایان به این نوع آرتروز بیشتر از سایرین در معرض بیماری قلبی عروقی هستند.
تشخیص آرتروز پسوریاتیک
در حین معاینه پزشک:
- به دقت مفاصل بیمار را معاینه می‌کند تا نشانه‌ای از ورم یا حساسیت به لمس ببیند
- ناخن‌های بیمار را برای وجود فرورفتگی، ورقه ورقه شدن و سایر ناهنجاری‌ها بررسی می‌کند
- کف پا و اطراف پاشنه پا را با دست فشار می‌دهد تا ناحیه حساس به لمس بیابد.
هیچ آزمایشی نمی‌تواند به طور قطعی آرتروز پسوریاتیک را تشخیص دهد. ولی با انجام این آزمایشات می‌توان احتمال وجود سایر علل درد مفصل مثل التهاب مفاصل یا نقرس را رد کرد.
آزمایش‌های تصویربرداری
- اشعه ایکس.تصویربرداری با اشعه ایکس می‌تواند با دقتی بالا تغییرات ایجاد شده داخل مفاصل در اثر آرتروز پسوریاتیک را تشخیص دهد.
-
اسکن ام آر آی یا روش تصویربرداری با تشدید مغناطیسی
اسکن ام‌آرآی (MRI) با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی، تصاویری با جزئیات بسیار دقیق از بافت‌های سخت و نرم بدن ایجاد می‌کند. این فناوری تصویربرداری برای بررسی مشکلات زانوها، پاها، کمر و رباط‌ها در بیماران استفاده می‌شود. با استفاده از MRI، تصاویر با رزولوشن بالا و جزئیات دقیق تهیه می‌شود که به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری از مشکلات بیماران بگذارند و درمان مناسبی را تعیین کنند.
تست‌های آزمایشگاهی
- فاکتور روماتوئید.فاکتور روماتوئید یک آنتی بادی است که در خون مبتلایان به روماتیسم مفصلی یافت می‌شود ولی در خون مبتلایان به آرتروز پسوریاتیک وجود ندارد. به همین دلیل پزشک با انجام این آزمایش می‌تواند احتمال وجود یکی از این دو بیماری را رد کند.
- آزمایش مایع مفصلی.با استفاده از یک سوزن، پزشک مقدار کمی از مایعات داخل مفصل (معمولاً زانو) درگیر بیمار را خارج می‌کند. کریستال‌های اسید اوره در مایع مفصلی می‌تواند نشان‌دهنده وجود نقرس باشد.
درمان آرتروز پسوریاتیک
هیچ درمانی برای آرتروز پسوریاتیک وجود ندارد، بنابراین تمرکز پزشک بر کنترل التهاب در مفاصل درگیر و پیشگیری از درد مفصل و از کار افتادگی بیمار است.
دارو
دارو
داروهایی که برای درمان آرتروز پسوریاتیک استفاده می‌شود عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی.داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می‌توانند درد را تسکین داده و التهاب را کاهش دهد. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه عبارتند از ایبوپروفن (آدویل، موترین و غیره) و ناپروکسن سدیم (آلیوو). داروهای قوی‌تر ضد التهاب غیر استروئیدی را می‌توان با نسخه پزشک تهیه کرد. عوارض جانبی این داروها عبارتند از حساسیت معده، مشکلات قلبی و آسیب کلیوی و کبدی.
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDها)این داروها می‌توانند پیشرفت آرتروز پسوریاتیک را کند کرده و مفاصل و سایر بافت‌ها را از آسیب دائمی نجات دهند. شناخته شده‌ترین داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری عبارتند از متوترکسات (ترکسال)، لفلونوماید (آراوا) و سولفاسالازین (آزولفیدین). عوارض جانبی این داروها با هم متفاوت است ولی عموماً شامل اسیب کبدی، سرکوب مغز استخوان و عفونت‌های شدید ریوی است.
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن.این داروها سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند که عامل آرتروز پسوریاتیک است. مثال‌های این داروها عبارتند از آزاتیوپرین (ایموران، آزاسان) و سیکلوسپورین (نئورال، ساندیمون). این داروها بیمار را مستعد عفونت می‌کنند.
- مهار کننده‌های فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا.فاکتور نکروزه دهنده تومور آلفا یک ماده التهابی است که بدن تولید می‌کند. مهار کننده‌های فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا به کاهش درد، خشکی صبحگاهی و حساسیت به لمس و ورم مفاصل کمک می‌کنند. چند مورد از این داروها عبارتند از اتانرسپت (انبرل)، اینفلیکسیماب (رمیکید)، آدالیموماب (هومیرا)، گولیموماب (سیمپونی) و سرتولیزوماب (سیمزیا). عوارض جانبی این داروها عبارتند از حالت تهوع، اسهال، ریزش مو و افزایش خطر عفونت‌های جدی.
- داروهای جدیدتر.برخی از داروهای جدید که برای پلاک‌های پسوریازیس تولید شده‌اند نیز در کاهش علائم و نشانه‌های آرتروز پسوریاتیک موثرند. داروهایی مثل اپرمیلاست (اوتزلا)، اوستکینوماب (استلارا) و سکییوکروماب (کسنتیکس).
جراحی و سایر روش‌های درمانی
- تزریق استروئید.این نوع درمان نیز به سرعت التهاب را کاهش داده و گاهی اوقات به داخل مفصل آسیب دیده تزریق می‌شود.
-
جراحی تعویض مفصل
مفاصلی که به شدت از آرتروز پسوریاتیک آسیب دیده‌اند را می‌توان با پروتز مصنوعی از جنس فلز یا پلاستیک تعویض کرد.
درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی
درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی
- محافظت از مفاصل.تغییر در نحوه انجام فعالیت‌های روزمره می‌تواند تغییری شگرف در احساس بیمار داشته باشد. برای مثال، بیمار می‌تواند با استفاده از ابزارهایی مثل در باز کن شیشه برای باز کردن درب شیشه‌هایی همچون شیشه مربا یا بلند کردن اجسام سنگین با هر دو دست و باز کردن در با بدن بجای استفاده از دست از فشار آوردن به مفاصل انگشت خود جلوگیری کند.
- حفظ وزن سالم.داشتن یک وزن سالم فشار کمتری روی مفاصل وارد می‌کند و در نتیجه درد بیمار کاهش یافته و انرژی و تحرک وی افزایش می‌یابد. بهترین راه برای افزایش مواد مغذی در عین کاهش کالری دریافتی مصرف مقادیر بیشتر از غذاهای گیاهی است – مثل میوه، سبزیجات و غلات کامل.
- ورزش منظم.ورزش کردن به انعطاف مفاصل و تقویت عضلات کمک می‌کند. آن دسته از تمرینات ورزشی که فشار کمتری بر مفاصل دارند مثل دوچرخه سواری، شنا و پیاده‌روی، انتخاب‌های مناسبی هستند.
- تنظیم سرعت مبارزه با بیماری.مبارزه دائمی با درد و التهاب باعث خسته شدن بیمار خواهد شد. بعلاوه داروهای آرتروز باعث خستگی مضاعف می‌شود. کلید موفقیت تسلیم نشدن و حفظ میزان معقولی از فعالیت است، ولی پیش از آن که بیمار بیش از حد خسته شود باید استراحت کند. تمرینات ورزشی و فعالیت‌های شغلی را باید به بخش‌های کوتاه مدت تقسیم کرد. بیمار باید چندین مقطع زمانی را برای استراحت در طول روز در نظر بگیرد.
