تاریخ ۵ آذر ۱۴۰۲
آیا به شما تاکنون خبر داده شده که دچار مشکل دیسک کمری یا فتق دیسک شده‌اید؟ اطلاع از این وضعیت ممکن است نگران‌کننده باشد. ابتلا به مشکلات دیسک کمر به چه معناست؟ آیا این به معنای نیاز به یک عمل جراحی جدی است؟ در برخی موارد، انجام یک جراحی قدیمی ممکن است برای بهبود حرکات و عملکرد ستون فقرات و کاهش درد لازم باشد. با این حال، روش‌های جدید درمانی نیز وجود دارند، از جمله هیدرو دیسککتومی که بسیاری از مزایای جراحی را به دنبال دارد و در عین حال یک روش غیرتهاجمی است.
دیسک کمر چیست؟
فتق (بیرون‌زدگی) دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که همه یا بخشی از دیسک از طریق قسمتی از آن که ضعیف شده خارج می‌شود. این بیرون‌زدگی ممکن است بر عصب‌های نزدیکان یا نخاع فشار وارد کند. دیسک‌های ستون فقرات بافت‌هایی هستند که مانند ضربه‌گیر عمل کرده و بین دو استخوان یا مهره ستون فقرات که مجاور هم هستند قرار دارند. زمانی که دیواره بیرونی دیسک (آنولوس) دچار آسیب‌دیدگی شده یا به دلیل افزایش سن یا جراحت، ضعیف می‌شود، بخش داخلی دیسک (نوکلئوس) ممکن است بیرون بزند. به این عارضه، فتق دیسک، بیرون‌زدگی دیسک یا لغزش دیسک گفته می‌شود. به عمل‌های جراحی که از طریق آنها بافت‌های بیرون زده برداشته شده و فشار از روی عصب‌ها برداشته می‌شود، دیسککتومی گفته می‌شود.
علل فتق دیسک
استخوان‌ها یا مهره‌ها ستون فقرات، از عصب‌هایی که از مغز خارج شده و از کمر عبور کرده، و نخاع را محافظت می‌کنند. ریشه‌های عصب عبارت‌اند از عصب‌های بزرگی که از نخاع منشعب شده و از هر مهره از ستون فقرات به سمت مناطق دیگر بدن خارج می‌شوند. استخوان‌های ستون فقرات توسط دیسک‌ها از هم جدا می‌شوند. این دیسک‌ها به عنوان ضربه‌گیرهای ستون فقرات عمل می‌کنند و در فضای بین مهره‌ها قرار دارند. با وجود وجود این دیسک‌ها، مهره‌های ستون فقرات امکان حرکت دارند و این اجازه را می‌دهد که شما بتوانید خم شده و راست شوید.
در صورت ابتلا به فتق دیسک:
- دیسک ممکن است در اثر ضربه یا کشیدگی عضلات از جای خود حرکت کند (بیرون بزند) یا پاره شود. زمانی که این اتفاق بیفتد، بر عصب‌های ستون فقرات فشار وارد شده و باعث درد، بیحسی و ضعف می‌شود.
- فتق دیسک در قسمت پایین کمر (لومبار) بیش از سایر قسمت‌ها اتفاق می‌افتد. مهره‌های گردن دومین قسمت از ستون فقرات هستند که دچار فتق می‌شوند. فتق دیسک در قسمت صدری ستون فقرات به ندرت اتفاق می‌افتد.
فتق دیسک باعث ابتلا به رادیکولوپاتی می‌شود که بر ریشه عصب‌های ستون فقرات تأثیر می‌گذارد.
فتق دیسک بیشتر در افراد میان‌سال و سالمند و معمولاً پس از انجام فعالیت‌های سنگین اتفاق می‌افتد. برخی از عوامل دیگر که احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- بلند کردن اجسام سنگین
- اضافه وزن و چاقی
- خم کردن و چرخاندن مکرر قسمت پایین کمر
- نشستن و ایستادن طولانی مدت در یک وضعیت
- سبک زندگی غیرفعال و بی‌تحرک
- استعمال دخانیات
علائم ابتلا به فتق دیسک کمر
غالباً یک طرف بدن دچار درد می‌شود. علائم متفاوت بوده و به محل آسیب‌دیدگی و احتمالاً عوامل زیر بستگی دارد:
اگر فتق دیسک در پایین کمر اتفاق افتاده باشد، ممکن است شما در یک ناحیه از پا، لگن یا باسن به درد تیزی بخورید و بیحسی در مناطق دیگر بدن احساس کنید. ممکن است در پشت ساق پا یا کف پاهای خود درد یا بیحسی تجربه کنید و عضلات پاهای شما ضعیف شوند.
اگر فتق دیسک در منطقه گردن اتفاق افتاده باشد، ممکن است شما در حین حرکت گردن، درد عمیقی در نزدیکی یا روی تیغه‌های شانه احساس کنید و در ساعد و انگشتان خود درد تجربه کنید. همچنین ممکن است شانه، آرنج، ساعد و انگشتان شما دچار بیحسی شوند.
درد غالباً به صورت تدریجی شروع می‌شود و ممکن است در مواقع زیر تشدید شود:
- پس از ایستادن یا نشستن
- در هنگام شب
- در هنگام عطسه کردن، سرفه کردن یا خندیدن
- در زمان خم شدن به سمت عقب یا راه رفتن بیش از چند متری
- در زمانی که نفس شما تند شده یا نفس خود را نگه می‌دارید مانند زمانی که می‌خواهید اجابت مزاج کنید.
ممکن است برخی عضلات شما دچار ضعف شوند. گاهی اوقات نیز ممکن است شما تا زمانی که پزشک شما را معاینه می‌کند متوجه این موضوع نشوید. در برخی دیگر از موارد ممکن است شما متوجه شوید که برای بلند کردن پا یا دست خود، ایستادن روی انگشتان یک پا یا فشار دادن سخت با یک دست با مشکلاتی روبرو می‌شوید. ممکن است شما کنترل مثانه خود را نیز از دست بدهید.
آزمایش‌های تشخیصی برای فتق دیسک کمر
ام آر آی یا سی تی اسکن ستون فقرات ممکن است برای تعیین محلی که به دلیل فتق دیسک در کانال نخاع تحت فشار است.
الکترومایوگرافی ممکن است برای تعیین دقیق ریشه عصب درگیر به کار برده شود.
میلوگرام ممکن است برای تعیین اندازه و محل فتق دیسک انجام شود.
آزمایش سرعت هدایت عصب نیز ممکن است انجام شود.
عکس‌برداری از ستون فقرات به وسیله اشعه ایکس ممکن است برای رد احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که باعث کمر درد یا گردن درد می‌شوند انجام شود ولی امکان تشخیص ابتلا به فتق دیسک کمر صرفاً با عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس وجود ندارد.
هیدرو دیسککتومی
هیدرو دیسککتومی یک روش انقلابی برای درمان فتق دیسک کمر با استفاده از قدرت آب برای از بین بردن کمر درد است. هیدرو دیسککتومی یک روش کم تهاجمی است که در آن از سرعت جریان آب برای برداشتن بافت دیسک بیرون زده، برداشتن فشار از روی عصب که باعث کمر درد و پا درد شده است استفاده می‌شود.
هیدرو دیسککتومی با استفاده از فلوروسکوپ که دستگاهی است که عکس‌های زنده از محل درمان را که به وسیله اشعه ایکس گرفته می‌شود روی مانیتور نشان می‌دهد انجام می‌شود. این عکس‌ها به پزشک در هدایت دقیق اسپین جت در دیسک کمک می‌کند تا نیازی به ایجاد شکاف‌های بزرگ نباشد. این عمل معمولاً تحت بیهوشی موضعی انجام می‌شود. زمانی که ابزار عمل وارد بدن شد، جریان شدید آب کار خود را شروع کرده و به سرعت بافت دیسک بیرون زده را برمی‌دارد. این روش درمانی را می‌توان به طور مطمئنی برای افراد سالمند و افراد بیماری که نمی‌توانند تحت بیهوشی عمومی قرار گیرند به کار برد زیرا در هنگام انجام آن، بیمار هشیار خواهد بود. به علاوه احتمال بروز عوارض جانبی در این عمل نسبت به عمل‌های جراحی باز یا آندوسکوپی که پس از انجام آنها اسکارهای زیادی باقی مانده و ممکن است باعث ابتلا به سندرم عمل جراحی شکست خورده کمر شوند قابل چشم‌پوشی است.
چرا باید به جای عمل جراحی از روش هیدرو دیسککتومی استفاده کرد؟
در برخی حالات، هیدرو دیسککتومی بهترین روش کم تهاجمی برای درمان دیسک کمر است. این روش به کاهش بافتی که باعث ایجاد فشار در ستون فقرات و درد می‌شود، کمک می‌کند. برخلاف روش‌های جراحی دیگر، هیدرو دیسککتومی نیاز به ایجاد شکاف‌های بزرگ ندارد که زمان زیادی برای بهبود آنها صرف می‌شود، اما همچنان از تمام مزایای روش‌های جراحی بهره‌مند است. علاوه بر این، دوره بازیابی در این روش کوتاه است و روند بهبودی به سرعت ادامه پیدا می‌کند. هیدرو دیسککتومی یک روش کم تهاجمی است که با استفاده از فشار جریان آب، به برداشت بافت بیرون زده دیسک و کاهش فشاری که باعث کمردرد و درد پا می‌شود، می‌پردازد.
چه کسانی شرایط تحت عمل دیسککتومی قرار گرفتن را دارند؟
مزایای انجام این عمل بسیار زیاد است اما هر کسی را نمی‌توان به این روش درمان نمود. تیم ما در صورتی که شما واجد شرایط باشید به شما برای انجام این عمل سرپایی کمک می‌کنند. به همین منظور مراجعه به تیم ما و تبادل نظر در مورد مزایایی که این عمل ممکن است برای شما داشته باشد را به تأخیر نیندازید.
- افرادی که دچار بیرون‌زدگی دیسک شده‌اند اما دیسک آنها پاره نشده است و در کانال نخاع نشت نکرده است.
- افرادی که درد آنها چهار هفته یا بیشتر پس از انجام درمان‌های اولیه بهبود نیافته است. اقدامات اولیه معمولاً شامل درمان‌های فیزیکی، مصرف مسکن‌ها و در صورت لزوم تزریق استروئید اپیدورال می‌شود.
- فردی که علائم آسیب‌دیدگی عصب‌ها در پا را دارد (ضعف شدید، عدم هماهنگی و از دست دادن حس)
- پس از قرار گرفتن تحت عمل هیدروسیزن برای فتق دیسک کمر
- در بیشتر مورد شما می‌توانید پس از انجام عمل به منزل مراجعت کنید.
- باید برای چند روز استراحت کردن در منزل و انجام تمرینات کششی ملایم برنامه‌ریزی کنید.
- ممکن است شما به مدت چند روز به مصرف مسکن‌های تجویزی یا مسکن‌های بدون نیاز به نسخه پزشک نیاز داشته باشید.
قبل از عمل جراحی
- ممکن است پزشک دستور انجام آزمایش‌های تصویری نظیر عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) را برای تعیین محل و شدت فتق دیسک بدهد.
- ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف برخی داروها و مکمل‌های گیاهی را قبل از انجام این عمل قطع کنید.
حین انجام عمل
ترجمه عکس: پاشش مایع با سرعت ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت – جریان سالین در لوله – لوله خروجی – اثر مکش ونتوری – سالن – مواد زائد
هیدرو دیسککتومی با استفاده از فلورسکوپ انجام می‌شود. فلورسکوپ دستگاهی است که تصاویر زنده‌ای که با اشعه ایکس گرفته می‌شوند را روی مانیتور نشان می‌دهد. پزشک از این تصاویر بدون نیاز به ایجاد شکاف‌های بزرگ برای هدایت اسپین جت در دیسک کمر استفاده می‌کند.
- این فرایند معمولاً تحت بیهوشی موضعی انجام می‌شود بنابراین شما حین انجام آن هشیار خواهید بود
- پزشک اسپین جت را از طریق فیبرهای دیواره دیسک وارد ناحیه دیسک می‌کند
- زمانی که این دستگاه وارد بدن شد، جریان آب به سرعت کار خود را آغاز کرده و بافت بیرون زده دیسک را برمی‌دارد.
- کل این فرایند ظرف مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه انجام می‌شود.
مزایای هیدرو دیسککتومی ستون فقرات چیست؟
- این یک عمل سرپایی است که نیازی به بستری شدن نیست
- دوران ریکاوری پس از این فرایند کوتاه است بنابراین شما می‌توانید بلافاصله به منزل بازگردید
- درد کمی دارد
- نیازی به برداشتن استخوان نیست
- به عضلات کمر و بافت‌های اطراف آن آسیبی وارد نمی‌شود
- نیازی به بیهوشی عمومی نیست
- این یک فرایند بالینی اثبات شده است.
روش‌های دیگر درمان فتق دیسک کمر
داروها
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای کنترل بلند مدت درد
- مخدرها در صورتی که درد شدید باشد و به داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی واکنش نشان ندهد
- داروهایی که عصب‌ها را آرام می‌کند
- شل کننده‌های عضلات برای کاهش اسپاسم‌های کمر
تغییرات سبک زندگی و درمان‌های فیزیکی
اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید، رعایت یک رژیم غذایی سالم و انجام ورزش می‌تواند به شدت در کاهش کمردرد شما مؤثر باشد. در ضمن، انجام درمان‌های فیزیکی نیز تقریباً برای همه افراد مبتلا به دیسک کمر ضروری است. درمان‌گران به شما یاد می‌دهند چگونه به درستی اجسام را بلند کنید، لباس بپوشید، پیاده‌روی کنید، و دیگر فعالیت‌ها را انجام دهید. آنها به شما نشان می‌دهند چگونه عضلاتی که ستون فقرات شما را نگه می‌دارند را تقویت کنید، همچنین چگونه انعطاف‌پذیری ستون فقرات و پاهای خود را افزایش دهید.
تزریق‌ها
تزریق استروئیدها در کمر در قسمتی که دچار فتق دیسک شده است به کنترل درد به مدت چند ماه کمک می‌کند. این تزریق‌ها باعث کاهش تورم در اطراف عصب ستون فقرات و دیسک کمک کرده و بسیاری از علائم را تسکین می‌دهد. این تزریق‌ها باعث حل مشکلات زمینه‌ای نمی‌شود و درد شما ممکن است پس از چند هفته یا چند ماه دوباره بازگرد. تزریق‌های استروئید نیز به صورت سرپایی انجام می‌شوند.
عوارض جانبی فتق دیسک کمر
در موارد نادر ممکن است مشکلات زیر پیش آید:
- کمر درد یا پا درد مزمن
- بی‌حرکتی یا احساس درد پاها
- از دست دادن کنترل مثانه و روده
- آسیب‌دیدگی‌های دائمی نخاع (بسیار نادر)
پیشگیری
برای کمک به پیشگیری از آسیب‌دیدگی کمر می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- به کارگیری روش‌های درست بلند کردن اجسام
- حفظ وزن سالم بدن
- انجام تمرینات ورزشی به منظور تقویت عضلات شکم و کمر
پزشک ممکن است استفاده از کمربندهای طبی را برای کمک و نگهداری ستون فقرات به شما پیشنهاد بدهد. یک کمربند ممکن است به پیشگیری از آسیب‌دیدگی کمر افرادی که باید در محل کار خود اجسام سنگین بلند کنند کمک می‌کند اما استفاده زیاد از این کمربندها باعث ضعیف شدن عضلاتی می‌شود که ستون فقرات را نگه می‌دارند و در نتیجه مشکل شما تشدید می‌شود.
