تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۹۷
دیسک کمر بیماری است که با بالا رفتن سن شاید به سراغ هر فردی بیاید، چه بسا با رعایت نکردن بعضی اصول و حرکت های نادرست در جوانی این بیماری به سراغتان بیاید و آنجاست که حسرت سلامتی را میخورید ، این بیماری بسیار خفیف بوده و مشکلات بسیاری را برای فرد بیمار به وجود می آورد این بیماری همچون بیماری های دیگر نیاز به مراقبت و درمان دارد
علائم
چنانچه دیسک برجسته به عصب فشاری وارد نکند، احتمالاً تنها دردی خفیف در کمر احساس میشود یا شاید بیمار با هیچ یک ازعلائم دیسک کمر مواجه نشود. تنها تعدادی از بیماران مبتلا به فتق دیسک از علائم شدید یا دردسرآفرین رنج میبرند. اما در صورت فشار آوردن دیسک به عصب، علایم دیسک کمر زیر بروز مییابند:
دردی که از باسن و پایین پا میگذرد و در مچ یا پا به دلیل وارد شدن فشار بر عصب سیاتیک منتشر میشود. کمر درد ممکن است همراه با پا درد نیز باشد.
گز گز کردن (سوزن سوزن شدن و مور مور شدن) یا کرختی یک پا که معمولاً از باسن یا پشت زانو شروع میشود و به تدریج کشاله ران، مچ یا پا را نیز دربرمیگیرد.
ضعف عضلههای معینی در یک یا هر دو پ
درد جلوی کشاله را
درد عضلانی عمیق شدید و اسپاسمها و گرفتگیهای عضلانی
از علائم گونهی خاص و جدی فشردگی ریشه عصب ضعف پاها و از دست دادن کنترل مثانه و یا روده به شمار میروند. از این عارضه با اصطلاح سندرم کودا اکوینا (سندرم دم اسب یا سندرم انتهای نخاع) یاد میشود که خوشبختانه علیرغم وخیم بودنش نادر است. بنابراین با توجه به خطرناک بودن این سندرم، در صورت مواجه شدن با علائم یاد شده باید به سرعت به پزشک مراجعه نمود
علت ها و دلایل
فرسایش تدریجی دیسک یکی از دلایل اصلی ایجاد فتق دیسک کمر است. با بالا رفتن سن، دیسک های موجود در ناحیه کمر بخشی از مایع خود که قابلیت انعطاف پذیری به آنها می دهد را از دست می دهند. به این ترتیب لایه خارجی دیسک ها ممکن است دچار پارگی ها یا ترک های ریز شود. در نتیجه این شرایط ژل ضخیم داخل دیسک ممکن است با فشار از طریق این ترک ها و بریدگی ها خارج شده و باعث متورم شدن دیسک یا پاره شدن آن شود. این شرایط همچنین ممکن است در موارد آسیب دیدگی کمر نیز مشاهده شوند. معمولاً موارد آسیب دیدگی کمر در نتیجه شرایط زیر ایجاد می شوند:
یک کشیدگی یا فشار سنگین و ناگهانی وارد شده به ناحیه پایین کمر. گاهی اوقات یک حرکت چرخشی ناگهانی یا حتی عطسه کردن شدید نیز می تواند باعث ایجاد این مشکل شود
انجام فعالیت هایی که هر روز به صورت تکراری و مداوم انجام می شود نیز می تواند باعث وارد شدن فشار به ناحیه پایین کمر شود. برای مثال در این رابطه می توان از حرکت های مربوط به بلند کردن اجسام، قرار گرفتن طولانی در معرض لرزش، و آسیب دیدگی های ورزشی نام برد.
تشخیص
برای تشخیص دیسک کمر در ابتدا پزشک سابقه بیماری شما را مورد بررسی قرار داده و چند تست فیزیکی از جمله تست های زیر را برای تشخیص دیسک کمر انجام می دهد.
تست بالا بردن عمودی پا
برای تشخیص دیسک کمر شما می خوابید و پزشک پایی را که درد دارد بالا می آورد
تست بالا بردن پای مخالف
برای تشخیص دیسک کمر شما می خوابید و پزشک پایی را که درد ندارد بلند می کند
آزمایش عصبی
اگر تست های گفته شده همراه با کمردرد و پا درد باشد این آزمایش انجام می شود و تنیجه مثبت آن بیماری دیسک کمر را نشان می دهد.
آزمایش کامل شامل تست رفلکس، قدرت عضله، توانایی راه رفتن و وجود بی حسی است. همچنین امکان دارد که پزشک وجود بی حسی در ناحیه مقعد را نیز بررسی کند زیرا که این قسمت هم ممکن است تحت تاثیر فتق دیسک کمر قرار گیرد
آزمایشات دیگر
در بیشتر موارد تست های فیزیکی که در مورد آن ها توضیح داده شد برای تشخیص دیسک کمر کافی می باشد.
در صورتی که پزشک در مورد بیماری دیسک کمر تردید داشته باشد و یا اینکه بخواهد عصبی را که بر آن فشار وارد می شود شناسایی کند و یا اینکه پس از ۴ هفته درمان دیسک کمر بهبودی حاصل نشود ممکن است از تست های تشخیصی زیر نیز برای تشخیص بیماری دیسک کمر استفاده شود.
اسکن MRI
در این روش تشخیص دیسک کمر از میدان مغناطیسی برای عکس گرفتن از بدن استفاده می شود. با استفاده از این روش می توان به صورت قطعی محل بروز دیسک کمر و عصبی که بر آن فشار وارد می شود را شناسایی کرد.
سی تی اسکن
در این روش تشخیص دیسک کمر با استفاده از اشعه ایکس عکسی از مقطع ستون فقرات و اطراف آن تهیه می شود
میلوگرام
در این روش تشخیص و درمان دیسک کمر رنگی درون مایع نخاع تزریق شده و پس از آن اشعه ایکس به آن تابانده می شود.این آزمایش می تواند فشار بر روی نخاع و یا عصب به علت فتق دیسک کمر را نشان دهد
درمان
برای درمان دیسک کمر راه های مختلفی با توجه به شرایط بیمار وجود دارد که با تشخصی پزشک و نتایج آزمایشات مختلف برای وی در نظر گرفته خواهد شد
در ادامه روش های درمان دیسک کمر را مورد بررسی قرار می دهیم
درمان دیسک کمر به عوامل متعددی بستگی دارد:
• علائم تجربه شده از سوی بیمار
• سن بیمار
• میزان فعالیت بیمار
• وجود علائم تشدیدشونده
استراحت
گاه درد دیسک کمر به حدی شدید است که بیمار مبتلا به دیسک کمر فعالیتهای روزمره را حتماً با استفاده از ضد دردها، آرام بخشهاو بستن کمربندهای مخصوص تحمل می کند.
در چنین شرایطی باید بیمار مبتلا به علائم دیسک کمر را به بستر فرستاد. بخاطر داشته باشید که مفاصل آسیبدیده ستون فقرات ،وزن بدن را تحمل میکنند ، و تنها راهی که می تواند فشار را بردارد،استراحت در بستر است که می توان به عنوان یکی از راه های درمان غیر جراحی دیسک کمر محسوب کرد.
طبق بررسی های بعمل آمده مشخص شد که بیشترین کاهش فشار بر دیسک بین مهره ای در حالت خوابیدن روبه بالاست.چرخیدن بدن یا نشستن ، این اثر را کاهش می دهند.
دارو
داروهای ضدالتهاب: بسیاری از پزشکان داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) را برای تسکین درد ناشی از فتق دیسک تجویز میکنند. این داروها با کاهش التهاب فشار روی اعصاب فشرده شده را کم میکنند. توجه داشته باشید که داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب را حتماً باید تحت نظارت پزشک مصرف کرد.
داروهای خوراکی استروئیدی: داروهای خوراکی استروئیدی، مانند پردنیزون و مدرول، در پیشآمدهای منجر به فتق دیسک حاد (ناگهانی) بسیار مفید هستند. این داروها نیز مانند داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب، داروهای ضدالتهاب تأثیرگذاری هستند که با کاهش دادن التهاب پیرامون اعصاب فشرده شده، به برطرف شدن علائم کمک میکنند.
دیگر داروها:مسکنها و شل کنندههای عضلات داروهای دیگری هستند که برای درمان فتق دیسک کمر مصرف میشوند. داروهای ضد درد (مسکن ها) برای مدیریت درد کوتاه مدت و شدید سودمند هستند؛ متأسفانه این داروها اعتیادآور هستند و باعث خواب آلودگی میشوند. بنابراین نباید مدت طولانی از این مسکنها استفاده کرد. شل کنندههای عضلات برای درمان گرفتگی و اسپاسم عضلههای ستون فقرات همراه با فتق دیسک به کار برده میشوند. اسپاسم عضلانی غالباً از درد ناشی از فشار آوردن دیسک بر اعصاب شدیدتر و غیرقابل تحملتر است.
کمربند طبی
پزشک بستن کمربند طبی را برای حمایت از کمر، تسکین درد یا ثابت نگه داشتن ستون مهرهها در مواجهه با عارضههایی چون کیفوز در نوجوانان توصیه میکند. نوع کمربند بسته به تشخیص پزشک و برنامه درمانی تعیین میشود. از کمربند طبی میتوان در کنار درمانهای غیرجراحی دیگری چون مصرف داروهای شل کننده عضلات و فیزیوتراپی استفاده کرد. بستن کمربند طبی پس از انجام عمل جراحی دیسک کمر شامل خشک کردن مهرهها یا فیوژن جهت تسریع دوره بهبود ضروری است. پزشک دستورات لازم را در خصوص نحوه بستن کمربند، زمان استفاده از آن، مدت بستن کمربند در هر روز و طول دوره درمان ـ چند هفته یا چند ماه ـ ارائه میدهد؛ همچنین دلیل بستن کمربند و مزایای بالقوهی آن را در درمان دیسک کمر توضیح میدهد.
طب سوزنی
امروزه طب سوزنی به عنوان یکی ازدرمان های جایگزین برای درمان دیسک کمر استفاده می شود. این روش با قرار دادن سوزن های کوچکی در نقاط خاصی از بدن باعث ایجاد انرژی در بدن میشود. زمانیکه سوزن ها با موفقیت در محل های مورد نظر فرو برده شدند در درمان با طب سوزنی بیماران ممکن است با علائمی مانند سوزش، بی حسی و افزایش حرارت همراه با درد در نواحی از بدن که درمان صورت گرفته است مواجه شوند. متخصصان این روش، به شما خواهند گفت که این روش باعث تحریک اندروفین و منجر به کاهش درد و علائم مرتبط با بیرون زدگی دیسک کمر میشود. همچنین این متخصصان نواحی که عصب های خاص بدن قرار گرفته اند و تحت فشار هستند و باعث ایجاد درد شده اند را مشخص می کنند و سپس سوزن را به صورت صحیح در آن محل قرار میدهند. افرادی که تمایل به انجام درمان کمر درد با طب سوزنی دارند باید مطمئن باشند که این روش تحت نظر یک متخصص با مهارت با استفاده از سوزن های ضدعفونی شده و در مکان های مطمئن و معتبر انجام شود.
فیزیوتراپی
هدف کلی فیزیوتراپ این است که بیمار بتواند کماکان فعالیتهای روزانه، شغلی و اجتماعی خود را انجام دهد. فیزیوتراپی کمر و گردن بر مبنای نتایج معاینات و اهداف شخصی بیمار طرحریزی میشود. برنامه درمانی به احتمال زیاد ترکیبی از تمرینها، حرکتهای اصلاحی وورزش دیسک کمر و گردن را دربرمیگیرد
فیزیوتراپی یکی دیگر از روش های درمان دیسک کمر است که در آن با حرکات آهسته تر و محتاطانه تر مفاصل بصورت کنترل شده، سعی می شود بتدریج مقدار حرکت مفصل را افزایش داده و به محدوده طبیعی برسانیم برای این کار روش های مختلفی وجود دارد.
انجام تمرینات خاص فیزیوتراپی میتواند باعث استقامت ناحیه تحتانی مفصل کمر و شکم شود فیزیوتراپی دربهبود بیرون زدگی دیسک نقش مهمی را ایفا میکند این روش برای کاهش فوری درد انجام نمیشود بلکه به شما چگونگی جلوگیری از بروز آسیب درآینده را آموزش میدهد.
انواع مختلفی از روش های فیزیوتراپی برای درمان دیسک کمر بدون جراحی وجود دارد. درمان هایی که برای آرام کردن بدن شما وجود دارد شامل ماساژ عمیق بافت ها ی بدن ، درمان های گرم و سرد،شوک های الکتریکی مانند ماشین استانداردTENS (تحریکات الکتریکی عصب از راه پوست)و آب درمانی است.برنامه فیزیوتراپی معمولا با این درمان ها شروع میشود و زمانیکه بدنتان آرامش پیدا کرد و بهبود یافت تمرینات بعدی برای استقامت بدن و جلوگیری از دردهای بعدی آغاز میشود.
لیزر
لیزر درمانی سرد که به آن لیزر درمانی با لیزر کم توان هم گفته می شود از درمان های غیرتهاجمی کمر درد است که استفاده از نور متمرکز برای کمک به تحریک بافت سلول را شامل می شود. این نور توسط دستگاهی خاص که بر روی طول موج خاصی برای استفاده های درمانی تنظیم شده است کنترل می شود. از کشف این فناوری تنها چند دهه می گذرد و همین آن را در مقایسه با ماساژ و دیگر گزینه های متداول کنترل درد به یک گزینه نسبتا جدید در درمان کمر درد از جمله درمان کمر درد با لیزر تبدیل می کند
تزریق پری رادیکولار ( PRT)
در روش تزریق PRT، یک سوزن باریک نزدیک به ریشه عصب در ستون فقرات و تحت نظارت از طریق تصاویر سونوگرافی داخل بدن می شود. پس از تعیین محلی که دارو باید در آنجا تزریق شود، پزشک سوزن را در عمق مشخص فرو می کند تا داروها تا حد امکان به عصب مشکل ساز نزدیک شود. روش تزریق PRT یک روش درمانی رادیولوژیک برای درمان درد مزن ناشی از فرسایش ستون فقرات کمر، دیسک گردن، قفسه سینه یا فتق دیسک یا بیرون زدگی دیسک کمر است.
قبل از انجام این روش جراحی، ستون مهره ها و ریشه های عصب آسیب دیده باید به خوبی تشخیص داده شوند.از این رو انجام سی تی اسکن یا ام آر ای قبل از جراحی ضروری است. مهره ای که باید درمان شود توسط گاید سونو تحت کنترل قرار می گیرد و در یک تصویر ثبت می شود. این کار باعث تعیین و کنترل جهت و عمق ورود سوزن می شود. سوزن تزریقی سپس تا حد امکان با استفاده از یک پرتو لیزری به ریشه عصب نزدیک می شود و داروهای ضد التهابی ( معمولا بیهوشی موضی و کورتیزون) تزریق می شوند. نتایج درمان بر اساس ارسال داروهای ضد التهابی به ناحیه مورد نظر است.
هدف از این روش درمانی شکستن چرخه ی ناتمام وارد شدن فشار بر عصب و ورم کردن آن با فشار بیشتر است. این روش در درمان درد عصب سیاتیک و بیرون زدگی دیسک کمر و گردن موثر می باشد و منجر به کاهش کمر درد و گردن درد می شود.در ابتدا بیماران بر روی شکم خوابانده می شوند. محلی که باید درمان شود ضد عفونی می شود. سپس احتمالا با بیهوشی موضعی یک سوزن باریک به آرامی در ستون فقرات تحت کنترل دوربین قرار داده می شود. محل دقیق نوک سوزن در صورت نیاز با یک ماژیک مشخص می شود. در این سوزن یک داروی ضد التهاب بسیار قوی (معمولا کورتیزون) و داروهای بیهوشی موضعی تزریق می شود. درمان در عرض ۵ تا ۱۰ دقیقه صورت می گیرد.
عمل جراحی
درمان فتق دیسک معمولاً با اقدامهای سادهی فوق و سپس عمل بسته دیسک کمر آغاز میشود. بااین وجود، درمان جراحی فتق دیسک در صورت قابل ملاحظه بودن فشردگی عصب، بلافاصله پس از آسیب پیشنهاد میشود. علائم دامن زننده به ناهنجاریهای حسی و درد معمولاً به مداخلهی آنی نیاز ندارند، اما درمان جراحی فوری در صورتی ضرورت مییابد که بیمار دچار ضعف شدید، یا علائم خاص سندرم کودا اکوینا، باشد یا عارضه به سرعت درحال پیشروی باشد.اکثر اوقات چنانچه اقدامهای محافظهکارانه علائم را تسکین ندهند، جراحی پیشنهاد میشود. جراحی برای برداشتن دیسک آسیب دیده و آزاد کردن فضای اطراف عصب فشرده شده انجام میشود. جراحی با توجه به اندازه و موقعیت دیسک آسیب دیده و مسائلی چون تنگی کانال، آرتروز ستون فقرات و… به روشهای مختلف انجام میشود. در موارد بسیار آسان، برش میکروسکوپی یا آندوسکوپی دیسک کفایت میکند
چه موقع بیمار نیاز به جراحی دارد؟
اگر دیسک فقط درد داشته باشد، ابتدا باید درمان طبی شود.
اگر بیمار درد کمر و درد سیاتیکی دارد، ولی نقص عصبی بهوجود نیامده است، باز هم باید درمان طبی شود.
ممکن است فرد یک هفته بخوابد و ببیند ۸۰ درصد دردش از بین رفته، بعد از آن باید احتیاط کند که خم نشود و وسیله سنگین بلند نکند تا درد دوباره تشدید نشود.
سپس با ورزشی مثل شنا باید عضلات را تقویت کنند تا ستون فقرات را محکم نگه دارد.
اما زمانی که پارگی دیسک کمر باعث شود که در اندامهای تحتانی، گزگز و کرختی و بعد بیحسی ایجاد گردد و قدرت عضله کاهش پیدا کند، بیمار باید سریعا تحت عمل جراحی قرار بگیرد
خوشبختانه سلولهای دیسکی که باقی میمانند قدرت بازسازی دارند، در نتیجه اگر دیسک تخلیه شود و مقداری سلول باقی بماند، مقداری از دیسک را بازسازی میکند، ولی ارتفاع دیسک بازسازی شده کمتر از دیسکهای بالا و پایین خواهد شد.
پیشگیری
اگرچه پارگی و بیرون زدگی دیسک معمولاً پیآمد طبیعی بالا رفتن سن است، با این همه میتوان با ایجاد تغییراتی کوچک در سبک زندگی فردی احتمال ابتلا به این عارضه را تا حدی کاهش داد:
ورزن مناسب: تناسب اندام و نداشتن اضافه وزن، فشار کلی روی ستون فقرات را کاهش میدهد.
حفظ حالت اندامی مناسب: قرار گرفتن بخشهای مختلف بدن در وضعیت مناسب و همترازی آنها در سلامت ستون فقرات مؤثر است.
رعایت اصول مکانیک بدن: تغییر در شیوه انجام فعالیتها، به ویژه حرکتهایی که هر روز بارها انجام میدهید، احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر و گردن را کاهش میدهد. اگر مطمئن نیستید که چه تغییراتی را باید ایجاد کنید، در مورد شغل خود با فیزیوتراپیست صحبت کنید تا وی با بررسی وظایف شغلی شما بتواند راهنماییهای ارزشمندی را در خصوص روشهای پیشگیری از فتق دیسک و آسیب دیدن آن در اختیارتان قرار دهد.
توصیه کلی به افراد مبتلا به دیسک کمر
بهترین توصیه این است که پیش گیری بهتر از درمان می باشد.پس در مرحله اول باید سعی کنیم که اصلا مبتلا به این بیماری نشویم. می بایستی در این ارتباط تمام مواردی که باعث پیش گیری از ایجاد این بیماری می شود را رعایت کنیماز جمله ورزش کردن، کاهش وزن، عدم بلند کردن اجسام سنگین و هول دادن اجسامی مانند اتومبیل یا بلند کردن اتومبیل.ورزش ملایم روزانه داشته باشیم تا بدنمان همیشه در فرم ایده ال قرار گیرد و عضلات وضعیت طبیعی را حفظ نمایند و استخوان ها دچار پوکی نشوند.
