صدا دادن و تق تق زانو: درمان و علت

تاریخ ۵ آذر ۱۴۰۲

بیشتر افراد در هنگام پایین رفتن از پله‌ها، بلند شدن از جا و حرکت دادن پا پس از مدت طولانی، صدای تق تق یا ترکیدن چیزی در زانو را احساس می‌کنند که برای آنها ناخوشایند است. این مشکل به نام تق تق زانو یا صدای زانو شناخته می‌شود. غالباً این صدا تنها به دلیل تحت فشار قرار گرفتن مایعی است که مفاصل شما را پوشانده و کاملاً بی‌خطر است. بنابراین صدا دادن زانو همیشه هم موجب نگرانی نیست. اما گاهی اوقات صدای زانو با درد مکرر همراه می‌شود. این شکل از صدا دادن زانو می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود مشکلی باشد.صدا دادن زانو به نام‌های “mechanical symptom” و “Crepitus” نیز شناخته می‌شود.

تق تق زانو (صدا دادن مکانیکی زانو)

وقتی علت صدای زانو به دلایل مکانیکی است ممکن است فرد احساس کند چیزی درون زانوی او گیر افتاده و باعث صدا دادن زانو در هنگام حرکت دادن آن به عقب و جلو  می شود.

قیژ قیژ کردن مفصل زانو (کرپیتوس)

کریپتوس به موقعیتی گفته می‌شود که فرد در هنگام خم کردن و راست کردن زانوی خود، احساس ساییدگی و صدای قیژ قیژ در مفصل دارد. به عکس از حالت قبلی که به عنوان تق تق کردن زانو شناخته می‌شود و شخص احساس می‌کند چیزی در زانوی او گیر کرده است، کریپتوس مشکلی پایدارتر و جدی‌تر است.

علت

تق تق و صدا دادن زانو می تواند بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود. معمولا علت صدا دادن زانو این است که یک قسمت از مفصل زانو به درستی در سر جای خود قرار نگرفته . در این حالت قسمت های مختلف پا ممکن است تحت فشار مضاعف قرار بگیرند و بیش از حد معمول به آن ها فشار بیاید.  به طور کلی در صورتی که عضلات متصل به مفصل زانو بیش از منقبض شده باشند یا در جای صحیح خود قرار نگرفته باشند می توانند موجب کج شدن کشکک زانو شوند. به مرور زمان این عدم تعادل در زانو موجب صدا دادن و تق تق زانو می شود.  در این حالت ممکن است غضروف زانو تحلیل برود و دچار ساییدگی شود و در نهایت موجب ابتلای زودهنگام به آرتروز یا دیگر مشکلات زانو شود.

صدا دادن زانو به سه دسته کلی تقسیم می شود :
–    صدا دادن زانو بدون احساس درد
–    صدا دادن ناگهانی زانو همراه با احساس درد و شنیدن صدا از زانو در هنگام آسیب دیدن زانو
–    صدا دادن مداوم و مکرر زانو به طور عادی که بر اثر حادثه یا آسیب ناگهانی ایجاد نشده است
در ادامه به بررسی علت‌های مختلف صدا دادن و درد زانو می‌پردازیم.

صدا دادن زانو بدون احساس درد

در صورتی که صدا دادن زانو با هیچ گونه دردی همراه نیست ، ممکن است بر اثر تشکیل حباب های گازی درون مفصل و یا سر خوردن تاندون ها و لیگامن ها از روی مفصل می باشد.

–    حباب گاز در مفصل : تغییر فشار داخلی در مفصل زانو میتواند موجب تشکیل حباب های بسیار ریز گازی درون مفصل شود . وقتی این حباب ها ناگهان بترکند موجب صدای تق تق در زانو می شوند. در اصطلاح به این حالت خلاءزایی گفته می شود. این موضوع برای زانو مساله ساز نیست و برخلاف تصور عامه موجب ابتلا به آرتروز زانو نمی شود.

–    صدای تاندون ها و رباط های زانو : رباط ها و تاندون ها قستی از بافت ها نرم بدن هستند که در اطراف تمامی مفاصل بدن وجود دارند . گاهی اوقات هنگامی که یک مفصل مانند زانو را حرکت می دهیم  ممکن است یک لیگامنت یا تاندون همراه با برآمدگی استخوانی مفصل که در حال حرکت است کمی کشیده شود و سپس یکباره و با ایجاد صدایی دوباره به جای قبلی خود بازگردد . در این حالت نیز مشکلی زانوی شما را تهدید نمی کند و حتی ایجاد این حالت شما را در معرض آسیب قرار نمی دهد.

صدا دادن ناگهانی زانو در هنگام آسیب دیدن

در صورتی که در اثر یک حادثه شدید، صدای بلندی از درون زانوی خود شنیده‌اید و باعث آسیب به زانو شده‌اید، احتمالاً دچار آسیب رباط زانو شده‌اید. دو رباط زانو که بیشتر در معرض آسیب قرار دارند و معمولاً باعث صدای دادن زانو می‌شوند، رباطهای ACL و MCL هستند.

صدا دادن مکرر و دائمی زانو همراه درد

گاهی اوقات صدا دان زانو به مرور زمان ایجاد می شود و به هیچ آسیب شدیدی مربوط نیست. تق تق و صدا دادن زانو که در اغلب مواقع و به صورت مکرر و با ورم زانو اتفاق می افتد می تواند بر اثر یکی از عوامل زیر باشد:

–    پارگی مینیسک زانو : منیسک نوعی غضروف است که در درون زانو وجود دارد . وقتی پارگی مینیسک اتفاق می افتد ممکن است تکه های کوچکی از بافت پاره شده درون زانو گیر بیافتد و در هنگام حرکت دادن زانو باعث ایجاد صدای زانو شود. در این حالت صدا دادن و درد زانو به صورت دوره ای است و مداوم نیست چرا که تکه های گیر افتاده درون مفصل به جاهای مختلف مفصل می روند و ممکن است گاهی ایجاد درد کنند  و گاهی هم خیر.

–    آرتروز: آرتروز بیماری ساییدگی و تحلیل رفتن غضروف زانو است. وقتی غضروف روی سطح استخوان تحلیل می رود و کم کم کنار می رود سطح مفصل خشن و زبر می شود و دو استخوان مفصل روی هم ساییده می شوند که باعث صدای قیژ قیژ در زانو می شود.  این بیماری به مرور زمان و بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال بروز می کند.  درد و صدا دادن زانو که بر اثر آرتروز زانو ایجاد می شود به صورت مدارم است.

–    نرمی غضروف کشکک زانو : این بیماری باعث تحریک و التهاب غضروف زیر کشکک زانو می شود. در این حالت سایش بین پشت استخوان کشکک و استخوان ران باعث درد و صدا دادن زانو می شود. این بیماری ممکن است در افراد سالم و رزشکار در سن بالا یا حتی در جئانان ایجاد شود. در این حالت صدای زانو از جلوی زانو شنیده می شوند و شخص با گذاشتن دست روی کشکک زانو صدا دادن و سایش زانو را حس می کند.

–    زانوی دوندگان( یا پتلو فمورال) : این آسیب موجب اختلال در نحوه حرکت گشگگ زانو می شوند و باعث ایجاد درد مبهمی در جلوی زانو می شود.  این آسیب هنگامی ایجاد صدا می کند که کشکک زانو روی استخوان ران می لغزد . درد این آسیب با فعالیت زیاد مانند ورزش یا کار طولانی مانند کار اداری شدید تر می شود.

درمان

در صورتی که زانوی شما بدون هیج دردی صدا می دهد جای هیچ نگرانی نیست و به احتمال زیاد قوی کردن عضلات چهر سر ران می تواند صدا دادن زانو را رفع کند.

برای این منظور می‌توان از تمرینات منظم ورزشی  بهره برد.

صدا دادن زانو همراه با درد یا اختلال در حرکت زانو نشانه‌ای از وجود آسیب دیدگی یا بیماری خاصی است و در این صورت توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید. پزشک زانوی شما را با دقت معاینه کرده و بررسی می‌کند تا دلایل احتمالی صدا دادن و درد زانو را تشخیص دهد و روش درمانی مناسب را تعیین کند. انتخاب نوع درمان بستگی به شدت آسیب، سن، وضعیت سلامتی و سطح فعالیت شما دارد و پزشک شما می‌تواند براساس این عوامل درمان مناسب را تعیین کند.

روش های درمانی غیر جراحی

بسیاری از آسیب‌ها و مشکلات زانو با استفاده از روش‌های درمانی ساده قابل حل هستند. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• بی‌حرکت کردن زانو: پزشک ممکن است برای محدود کردن حرکت زانو از بریس (گچ) یا آتل استفاده کند. در صورتی که شما دچار شکستگی استخوان شده‌اید، زانوی شما با استفاده از بریس یا آتل ثابت می‌شود و استفاده از عصا جهت عدم قرار دادن وزن بر روی پا به شما توصیه می‌شود.
• فیزیوتراپی: انجام تمرینات ویژه می‌تواند به بازگشت زانو به عملکرد طبیعی خود کمک کند و عضلات پا را قوی‌تر کند تا بهترین پشتیبانی و حفاظت را برای زانو ارائه دهد.
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی: داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن می‌توانند در کاهش درد و التهاب زانو موثر باشند.

به همین ترتیب، با مشاوره پزشک و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، بسیاری از مشکلات زانو بهبود یافته و کنترل شده می‌شوند.

روش های درمان جراحی

در بسیاری از آسیب ها و شکستگی های زانو پزشکان برای بازیابی عملکرد زانو نیازمند انجام عمل جراحی هستند – مانند پارگی رباط صلیبی ACL زانو.  جراحی ممکن است به روش آرتروسکوپی و با ابزار های باریک و کوچک و بدون ایجاد برش بزرگ روی زانو  انجام شود. برخی از آسیب های زانو نیازمند انجام جراحی باز هستند چرا که جراح نیازمند داشتن دیدی کامل و باز از زانوی آسیب دیده است.