تاریخ ۱ آذر ۱۴۰۲
آناتومی
کف پا از پنج استخوان به شکل مداد تشکیل شده است که درست پشت انگشتان پا قرار دارند. این استخوان‌ها به ترتیب در کنار یکدیگر قرار گرفته و در جلو با استخوان‌های انگشتان پا و در عقب با استخوان‌های زیر مچ پا مفصل می‌شوند. در بعضی فعالیت‌ها مانند راه رفتن یا چرخاندن مچ پا، به این استخوان‌ها نیروهای زیادی وارد میشود.
هنگامی که این نیروها از حد تحمل استخوان فراتر می‌روند، شکستگی ایجاد میشود. در بین استخوان‌های متاتارس (استخوان‌های پشتی پا)، استخوان پنجم بیشتر از بقیه به شکستگی مبتلا میشود و سپس شکستگی در استخوان‌های متاتارس اول و دوم رایج‌تر از سوم و چهارم است. بسیاری از شکستگی‌های استخوان متاتارس همراه با شکستگی‌ها یا پیچ خوردگی‌های مچ پا و اندام تحتانی همراه میباشد. شکستگی‌های استخوان متاتارس از لحاظ موقعیت، شدت و ویژگی‌های دیگر با یکدیگر تفاوت دارند.
شکستگی متاتارس به چه عللی بوجود میاید
یکی از عواملی که میتواند به شکستگی متاتارس (استخوان‌های پشتی پا) منجر شود، پیچش شدید مچ پا به داخل و در حالتی است که نیروهای وزن بر پنجها اعمال میشود. علت دیگر، فرود نامناسب، به ویژه بر روی سطح ناهموار، به عنوان مثال وقتی که فرد پس از پریدن در حال فرود آمدن روی زمین است. همچنین، ضربه مستقیم مانند سقوط یک شیء سنگین هم میتواند منجر به شکستگی متاتارس شود.
در ورزش‌هایی مانند دویدن و پریدن، به ویژه در ورزش‌هایی که جهت حرکت مکرراً تغییر میکند مانند فوتبال، بسکتبال و والیبال، احتمال شکستگی متاتارس بالا است. نوع خاصی از شکستگی متاتارس به نام شکستگی استرسی نیز وجود دارد که در آن شکستگی ناشی از یک ضربه شدید واحد نیست، بلکه نتیجه ضربات متوسط و مکرر است. شکستگی‌های استرسی معمولاً در افرادی که فعالیت روزمره آنها شامل راه رفتن فراوان است، مانند سربازان که در رژه‌های مکرر شرکت می‌کنند، یا در ورزشکارانی که فعالیت بدنی زیادی انجام می‌دهند، رخ میدهد و بیشتر در متاتارس دوم و سوم پا اتفاق می‌افتد.
علائم شکستگی های متاتارس
- احساس درد شدید و ناگهانی در موقع ضربه اولیه
- گاهی اوقات بیمار صدای شکسته شدن استخوان را احساس میکند
- لنگش یا ناتوانی در راه رفتن به علت درد شدید
- تورم، خونمردگی در محل شکستگی
- فشار دادن محل شکسته شده با دست شدت درد را افزایش میدهد
- تغییر شکل محل شکسته شده
شکستگی متاتارس چگونه تشخیص داده میشود
پزشک معالج بعد از معاینه بیمار معمولا از رادیوگرافی ساده برای تایید تشخیص این شکستگی استفاده میکند. بندرت برای بررسی بیشتر محل شکسته شده نیاز به استفاده از سی تی اسکن پیدا میشود.
اقدامات اولیه درمانی برای شکستگی متاتارس
در لحظات اولیه بعد از شکستگی و قبل از رسیدن بیمار به پزشک میتوان اقدامات زیر را انجام داد :
- بیمار باید از گذاشتن کف پا بر روی زمین اجتناب کند
- دراز کشیده و پای خود را بالا نگه میدارد
- با استفاده از کیسه حاوی خرده های یخ محل ضربه را سرد میکند
- با یک باند کشی محل درد و تورم را میبندد
- برای کاهش موقت درد میتوان از استامینوفن یا یک داروی ضد التهاب مانند ناپروکسن استفاده کرد
درمان شکستگی استخوان های کف پا توسط پزشک
پزشک معالج برای درمان قطعی بیمار اقداماتی را انجام میدهد که بطور خلاصه عبارتند از :
- در شکستگی های بدون جابجایی درمان میتوان بصورت گچ گیری کف و مچ پا و ساق باشد و یا ممکن است پزشک معالج از آتل یا اسپلینت برای درمان استفاده کند.
- در شکستگی های جابجا شده پزشک معالج بعد از بیحسی یا بیهوش کردن بیمار ابتدا اقدام به جااندازی بسته شکستگی میکند. اگر جااندازی موفقیت آمیز باشد مرحله بعدی درمان استفاده از گچ گیری برای ممانعت از جابجایی مجدد است. پس از آن پای بیمار حدود 6-4 هفته در گچ باقی میماند تا شکستگی متاتارس جوش بخورد.
- اگر پزشک معالج نتواند با جااندازی بسته قطعات شکسته شده را در وضعیت مناسبی قرار دهد ممکن است نیاز به جااندازی باز یعنی عمل جراحی وجود داشته باشد. در این موارد به توسط عمل جراحی پوست شکافته شده و قطعات شکسته شده در زیر دید مستقیم جراح در موقعیت مناسب در کنار یکدیگر قرار میگیرند و سپس برای ممانعت از جابجایی مجدد از وسایلی مانند پین، پیچ، وایر یا پلاک استفاده میشود. بعد از جراحی معمولا برای محافظت بیشتر پا از یک آتل یا اسپلینت استفاده میشود.
- در مدتی که شکستگی هنوز جوش نخورده بیمار باید از وزن گذاشتن روی پا اجتناب کند تا قطعات شکسته شده متاتارس حرکت نکرده و فرصت داشته باشند تا به یکدیگر جوش بخورند. در این مدت بیمار معمولا برای راه رفتن از دو عصای زیر بغل استفاده میکند. بعد از جوش خوردن شکستگی بیمار میتواند بتدرج در عرض چند هفته به فعالیت های قبلی برگردد. بازگشت به فعالیت های ورزشی مستلزم بازپروری بیشتر و انجام تمریناتی برای افزایش دامنه حرکات به مفاصل کف و مچ پا و تقویت عضلات ناحیه میباشد.
- در صورتیکه شکستگی باز باشد بیمار باید هر چه زودتر مورد عمل جراحی قرار گیرد .
منبع : ایران ارتوپد
