تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۴۰۳
نکروز آوازکولر سر استخوان ران Avascular necrosis of the femoral head که به آن استئونکروز Osteonecrosis هم میگویند در زبان مردم به سیاه شدن سر استخوان ران یا مفصل لگن معروف است. در این بیماری به عللی خون رسانی به سر استخوان ران قطع شده و متعاقب آن این استخوان میمیرد. استخوان مرده سختی و قدرت خود را از دست میدهد و در نتیجه زیر فشار وزن تنه تغییر شکل میدهد. به این معنی که کم کم شکل کروی آن تغییر یافته و پهن میشود.
نکروز سر استخوان ران در بچه ها را بیماری پرتس میگویند.
آناتومی
مفصل ران در ناحیه لگن از دو قسمت تشکیل شده است. یک حفره عمیق بنام استابولوم که جرئی از لگن خاصره است و یک گوی کروی به نام سر استخوان ران که در درون حفره قرار گرفته است. سطح رویی سر استخوان ران و سطح داخلی حفره استابولوم پوشیده از بافتی بنام غضروف است که موجب تسهیل حرکت دو طرف مفصل بر روی هم میشود.
استخوان یک بافت زنده است و حاوی سلول های به نام استئوسیت بوده که موجب رشد و استحکام آن میشوند. سر استخوان ران هم یک استخوان زنده بوده و استحکام آن مدیون فعالیت مداوم سلول های آن است که با نشاندن دائم املاح کلسیم بر روی داربست استخوانی موجب حفظ استحکام آن میشوند.
استخوان مانند هر بافت دیگری برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن و مواد غذایی دارد و این مواد از طریق جریان خون به آن میرسند. رگ هایی که خون را به سر استخوان ران میرسانند عمدتا از داخل و اطراف گردن استخوان ران به آن وارد میشوند. متاسفانه سر استخوان ران فقط همین یک مسیر خونرسانی را دارد و در صورت اختلال انتقال خون از این مسیر راه جایگزین دیگری وجود ندارد.
مکانیسم ایجاد نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران
در بیماری نکروز آوازکولر یا سیاه شدن سر استخوان ران به عللی که دقیقا بر ما مشخص نیست عملکرد عروقی که خون را به سر استخوان ران میرسانند دچار اشکال شده و خون به اندازه کافی به سر استخوان ران نمیرسد. بدنبال کاهش یا قطع خونرسانی به سر استخوان ران، سلول های آن میمیرند. مرگ سلول ها موجب میشود بعد از مدتی استخوان سفتی و قوام خود را از دست داده و نرم شود.
سر استخوان ران در مفصل ران تحت فشار نیروهای بسیار قوی قرار دارد که عمدتا بر اثر وزن بالا تنه به آن وارد میشود. سر استخوان ران در حالت عادی به راحتی این نیروها را تحمل میکند ولی وقتی استخوان ضعیف و نرم شده باشد نمیتواند این فشار ها را تحمل کند. این نیروها و فشارها بتدریج موجب تغییر شکل سر استخوان ران میشوند. سطح بالایی سر استخوان که بیشترین نیروها به آن وارد میشود بتدریج صاف و تخت شده و حالت گرد و کروی خود را از دست میدهد.
بدنبال تغییر شکل استخوان، چون یکی بودن و هماهنگی انحنای سر استخوان ران (فمور) و حفره استابولوم تغییر کرده است، حرکت این دو در ناحیه مفصل به راحتی صورت نگرفته و سایش این دو سطح ناهماهنگ آرام آرام موجب سائیدگی مفصل میشود.
در روند نکروز و مردن سر استخوان ران معمولا غضروفی که سر استخوان ران را پوشانیده هم بدون حمایت استخوان زیرین بتدریج از بین میرود و این تخریب غضروفی روند ساییدگی را شدت میدهد.
منبع : ایران ارتوپد