تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۲
سندروم کمپارتمان: کاهش جریان خون و اکسیژن در عضلات بر اثر فشار
سندرم کمپارتمان یک مشکل جدی است و زمانی رخ می‌دهد که فشار زیادی در داخل محفظه عضله (کمپارتمان) وجود داشته باشد.
کمپارتمان‌ها گروهی از بافت‌های عضلانی، رگ‌های خونی و اعصاب در بازوها و پاها هستند که توسط یک غشاء بسیار قوی به نام فاسیا احاطه شده‌اند. فاسیا منبسط نمی‌شود، بنابراین تورم در کمپارتمان می‌تواند منجر به افزایش فشار داخل آن و آسیب به عضلات، رگ‌های خونی و اعصاب درون محفظه گردد.
افزایش فشار می‌تواند جریان خون به کمپارتمان را قطع کند که ممکن است منجر به از دست رفتن انتقال اکسیژن به بافت (ایسکمی) و مرگ سلولی (نکروز) شود.
انواع سندرم
سندرم کمپارتمان حاد
این نوع سندرم کمپارتمان معمولا پس از یک آسیب جدی رخ می‌دهد. اما در موارد نادر می تواند بعد از یک آسیب جزئی نیز ایجاد شود. به عنوان مثال، سندرم حاد ممکن است در شرایط زیر ایجاد شود:
- پس از شکستن
- پس از آسیب دیدگی که باعث شکستن بازو یا پا شود
- در نتیجه کبودی شدید ماهیچه‌ای
- در نتیجه گچ گرفتن یا بانداژ سفت و تنگ
- در اثز مصرف زیاد الکل یا مواد مخدر
سندرم کمپارتمان مزمن
انجام ورزش، به ویژه در صورتی که شامل حرکت‌های تکراری باشد، ممکن است منجر به ایجاد سندرم کمپارتمان شود. این سندرم عموماً در افراد زیر ۴۰ سال رخ می‌دهد، اما می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد.
ورزش‌هایی مانند شنا، تنیس یا دو، شما را در معرض خطر ابتلا به سندرم کمپارتمان مزمن قرار می‌دهند. همچنین، تمرینات شدید یا تکراری می‌توانند احتمال ابتلا به این سندرم را افزایش دهند. ارتباط دقیق بین ورزش و سندرم کمپارتمان مزمن هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
علل آسیب به بخش عضلانی
سندرم کمپارتمان زمانی ایجاد می‌شود که خونریزی یا تورم در یک کمپارتمان وجود داشته باشد. این اتفاق می‌تواند باعث افزایش فشار در محفظه شود و جریان خون را متوقف کند. اگر در صورت عدم درمان، آسیب دائمی ایجاد شود، عضلات و اعصاب نمی‌توانند مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند. عدم درمان این بیماری می تواند منجر به قطع عضو شود.
سندرم کمپارتمان حاد
سندرم کمپارتمان حاد معمولا باعث تورم و درد فوری در ناحیه می‌شود.
- آسیب شدید مانند تصادف ماشین
- شکستگی‌ها
- کبودی شدید عضله
- جراحات مربوط به شکستگی
- استفاده از استروئیدها
- پانسمان یا گچ‌گیری خیلی سفت
سندرم کمپارتمان مزمن
سندرم کمپارتمان مزمن یک حالت دردناک و تورم است که ناشی از حرکات ورزشی تکراری می‌شود. قسمت جلویی ساق پا به عنوان شایع‌ترین منطقه برای درد و تورم این سندرم شناخته می‌شود. عموماً ورزشکارانی که فعالیت‌های بسیاری انجام می‌دهند، به خصوص شناگران، دوچرخه‌سواران و سایر ورزشکارانی که حرکات خاصی را تکرار میکنند، با این سندرم مواجه می‌شوند. درد معمولاً با قطع تمرین و استراحت کاهش می‌یابد.
تشخیص علائم سندرم کمپارتمان
سندرم کمپارتمان حاد
شایع‌ترین علامت سندرم کمپارتمان حاد درد شدید است که پس از بالا نگه داشتن ناحیه آسیب‌دیده یا مصرف دارو بهبود نمی‌یابد. در صورتی که از عضله آسیب دیده در پاها یا بازوهایتان استفاده کنید یا آن را بکشید درد آن شدیدتر خواهد شد.
سایر علائم ممکن است شامل احساس سفتی در عضله یا احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش در پوست اطراف ناحیه آسیب دیده باشد.
علائم سندرم کمپارتمان حاد پیشرفته ممکن است بی‌حسی یا فلجی باشد که معمولا نشانه‌ای از آسیب دائمی است.
سندرم کمپارتمان مزمن
درد و / یا گرفتگی عضلانی هنگام ورزش، شایع‌ترین علامت سندرم کمپارتمان مزمن است. پس از اینکه ورزش را متوقف کردید، درد یا گرفتگی عضلانی معمولا ظرف ۳۰ دقیقه از بین می‌رود. اما اگر فعالیت خود را که باعث ایجاد این وضعیت شده است ادامه دهید، درد ممکن است به مدت طولانی‌تری باقی بماند.
سایر علائم این سندرم شامل موارد زیر است:
- مشکل در حرکت پا، بازو یا منطقه آسیب دیده
- بی‌حسی
- تورم قابل توجه در عضله آسیب‌دیده
عوارض طولانی مدت سندرم کمپارتمان
سندرم کمپارتمان حاد
سندرم کمپارتمان حاد نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارد تا فشار وارد آمده کاهش یابد. آسیب دائمی به عضلات و اعصاب شما ممکن است در عرض چند ساعت ایجاد شود. این سندرم نیاز به جراحی فوری دارد و اگر بلافاصله درمان نشود ممکن است منجر به قطع عضو شود.
سندرم کمپارتمان مزمن
سندرم کمپارتمان مزمن یک مشکل اورژانسی در نظر گرفته نمی‌شود، اما در صورتی که هرگونه علائمی از این سندرم را مشاهده کردید باید با پزشک خود درمیان بگذارید. سعی کنید زمانی که درد دارید ورزش نکنید زیرا ممکن است باعث ایجاد آسیب دائمی به عضلات، رگ‌های خونی و اعصاب شما بشود.
آزمایش و تشخیص سندرم کمپارتمان
اگر علائم سندرم در حین ورزش یا پس از آن ظاهر می‌شوند و آسیب و جراحتی اتفاق نیفتاده است، لازم نیست فورا به بیمارستان بروید. اما در هر صورت باید در اسرع وقت به پزشکتان مراجعه کنید. ممکن است پزشکتان از شما بخواهد که پس از ورزش و تمرین به ایشان مراجعه کنید تا بتواند عضلات شما را وقتی که علائم وجود دارند معاینه کند.
دکتر شما یک معاینه فیزیکی برای سندرم کمپارتمان مزمن اضطراری در مطب خود انجام می‌دهد. وی علائم حساسیت، تورم یا تنش را در منطقه تحت تاثیر بیماری بررسی می‌کند و ممکن است درباره زمانی که علائم ظاهر می‌شود و مدت زمانی که طول می‌کشد تا از بین برود از شما سوال کند.
آزمایش‌های تصویربرداری
متخصصان ارتوپدی برای اطمینان از اینکه بیماری‌های دیگری که علائم مشابه با این سندرم را دارند عامل این دردها نیستند، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را به شما توصیه کنند. اشعه ایکس یا MRI می‌تواند تصویر دقیقی از داخل بدن به ما بدهد و شکستگی‌ها یا بیماری تاندونیتیس را مشخص کند.
آزمایش فشار کمپارتمان
آزمایش فشار کمپارتمان مقدار فشار داخل محفظه ماهیچه را اندازه گیری می‌کند. برای انجام این آزمایش، پزشک ابتدا مقدار کمی ماده بیهوشی را به عضلات آسیب‌دیده تزریق می‌کند تا آنها را بی‌حس کند. سپس یک دستگاه دستی را که به یک سوزن متصل است به داخل محفظه ماهیچه وارد می‌کند تا مقدار فشار داخل محفظه را اندازه گیری کند.
پزشکان همچنین ممکن است از نوع خاصی از MRI برای تشخیص فشار بالا استفاده کنند. MRI از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر کامپیوتری و سه بعدی ساختارهای درون بدن استفاده می‌کند.
اگر دچار جراحت شدید و آزمایش فشار کمپارتمان نیز سندرم کمپارتمان شما را تایید کرده است باید بلافاصله عمل جراحی انجام دهید تا فشار درون محفظه را کاهش دهید.
اگر علائم، نشان دهنده سندرم کمپارتمان مزمن باشد، پزشک قبل و بعد از تمرین برای مقایسه مقدار فشار، آزمایش فشار کمپارتمان را انجام می‌دهد. اگر یک یا هر دو آزمایش نشان دهنده فشار بالا باشند، شما سندرم کمپارتمان مزمن دارید. در این صورت پزشک ممکن است درمان دارویی یا عمل جراحی را به شما توصیه کند.
روش‌های درمانی سندرم کمپارتمان
سندرم کمپارتمان حاد
جراحی تنها درمان برای این نوع سندرم است. این فرآیند شامل برش باز فاسیا است تا فشار داخل کمپارتمان کاهش یابد. در موارد شدید، برای بستن زخم جراحی پزشک باید صبر کند تا تورم فروکش کند. همچنین در بعضی موارد بستن زخم نیاز به پیوند پوست دارد.
اگر این سندرم در اثر پانسمان یا گچ‌گیری سفت و تنگ ایجاد شده باشد، باید این عوامل ایجادکننده برطرف شوند.
سندرم کمپارتمان مزمن
اصلاح فعالیت
پزشکان به افراد مبتلا به سندرم کمپارتمان مزمن توصیه میکنند که به عضلات آسیب‌دیده استراحت بدهند. اجتناب از فعالیت‌هایی که سبب ایجاد علائم بیماری می‌شوند می‌تواند باعث کاهش درد و تندرنس (ایجاد درد در نقطه‌ای از بدن به دنبال فشار دادن آن نقطه) شود و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. تمرین‌های روزانه سبک مانند شنا و دوچرخه‌سواری روش‌های موثر برای حفظ تناسب اندام بدون خطر افزایش فشار بر روی ماهیچه آسیب‌دیده هستند.
ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا علائم سندرم کمپارتمان مزمن به طور کامل از بین برود و زمان بهبودی بسته به شدت بیماری متفاوت خواهد بود. پس از بهبودی می‌توانید به تمرینات معمولی خود بازگردید، البته تا زمانی که علائم بیماری دوباره عود نکند.
دارو
پزشکان ممکن است داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی( NSAID )ها مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن را برای کاهش التهاب و تورم در بخش‌های عضلانی آسیب دیده و کاهش درد تجویز کنند. این داروها خوراکی هستند و می‌توانید آنها را بدون نسخه تهیه کنید.
ارتوپدی
کفش نامناسب می‌تواند سبب ایجاد یا تشدید سندرم کمپارتمان مزمن در پا شود. پزشکان توصیه میکنند هنگام ورزش از کفش یا کفی‌های طبی استفاده کنید.
ساختار کف پا یا مشکلات ساختاری دیگر می‌تواند بر توزیع وزن بدن بر روی پاها در طول فعالیت ورزشی تأثیرگذار باشد. این ناهماهنگی با گذشت زمان می‌تواند منجر به افزایش فشار بر گروه‌های عضلانی خاص و افزایش خطر سندرم کمپارتمان مزمن شود. متخصصان ارتوپدی یا فیزیوتراپی می‌توانند با استفاده از کفش‌ها یا کفی‌های طبی، این ناهماهنگی در پاها را بهبود بخشند. آنها می‌توانند توصیه‌هایی درباره استفاده از پشتیبان‌ها، تمرینات تقویتی یا تغییرات در روش‌های فعالیت بدهند تا توزیع وزن بدن بهبود یابد و خطر ابتلا به سندرم کمپارتمان مزمن کاهش یابد.
کفی‌های طبی نرم هستند و داخل کفش قرار می‌گیرند. وقتی این کفی‌ها درست در سر جای خود قرار بگیرند می‌توانند وضعیت غیرطبیعی پا را اصلاح کنند و درد ناشی از راه رفتن و دویدن را کاهش دهند. کفی‌های طبی برای کسانی که مبتلا به سندرم کمپارتمان مزمن هستند، می‌توانند وزن را در پاها به طور هماهنگ و متوازن تقسیم کنند، به طوری که بتوانید به راه رفتن یا دیگر فعالیت‌های خود بدون درد عضلانی ادامه دهید.
جراحی
اگر روش‌های مذکور موثر نباشند، ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشید. عمل جراحی به طور کلی مؤثرتر از روش‌های غیر جراحی برای درمان سندرم کمپارتمان مزمن است.
بهبودی و مراقبت هنگام ابتلا به سندرم کمپارتمان
ریکاوری و بهبودی از سندرم کمپارتمان بر بازسازی قدرت و انعطاف‌پذیری در عضلات آسیب‌دیده و تغییر فعالیت برای جلوگیری از تکرار بیماری متمرکز است. جراحان ارتوپدی، متخصصان فیزیوتراپی که در پزشکی توانبخشی تخصص دارند، و همچنین پزشکان فیزیوتراپی با یکدیگرهمکاری میکنند تا به شما کمک کنند احساس بهتری داشته باشید و هرچه سریع‌تر به فعالیت بدنی خود بازگردانید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی درمان مهمی در فرآیند بهبودی پس از عمل جراحی سندرم کمپارتمان است. پس از بهبود زخم جراحی، می‌توانید با شروع فیزیوتراپی، به فرآیند بازیابی خود بپردازید. متخصصان فیزیوتراپی و پزشکان شما تمرینات روزانه‌ای را طراحی میکنند که برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و محدودیت حرکت در پاهایتان مناسب هستند و بیشتر این تمرینات در خانه قابل انجام هستند.
در چند هفته اول فیزیوتراپی تمرکز بر تقویت و کشش عضلات بدون قرار دادن وزن در اندام آسیب دیده است. در طول این مدت، استفاده از یخ یا گرما دادن به عضلات و مصرف داروهای ضد التهاب ممکن است تورم و درد بعد از عمل را کاهش دهد. کاهش درد باعث می‌شود تمرینات به طور مکرر و کامل‌تر انجام شود که می‌تواند میزان جریان خون را به عضلات تعدیل کند و زمان بهبودی را کاهش دهد.
به تدریج، می‌توانید تمرینات وزنه برداری را به ورزش‌های معمول روزانه خود اضافه کنید، عضلات خود را تقویت کنید، و میزان حرکت خود را افزایش دهید. اگر تمرینات بدن‌سازی باعث درد در عضلات آسیب‌دیده نشوند، می‌توانید ورزش‌ها و تمرینات سنگین‌تر را نیز آغاز کنید. بهبودی کامل سندرم کمپارتمان به طور معمول ۳ الی ۴ ماه طول می‌کشد.
سوالات متداول
سندرم کمپارتمان حاد تا چه حد شایع است؟
سندرم کمپارتمان یک بیماری کاملا شناخته شده و مستند است و جراحان ارتوپدی و عروقی به طور مرتب با آن سروکار دارند. یکی از آمارهایی که من از آن اطلاع دارم این است که در حدود ۵ درصد سندرم کمپارتمان حاد در نتیجه شکستگی درشت‌نی اتفاق میفتد. این مشکل بیشتر در مراکز زخم‌ها، در طول جنگ، یا فجایع عظیم دیده می‌شود. همچنین این بیماری را می‌توانید در قربانیان مصرف بیش از اندازه مواد مخدر ببینید، وقتی که روی دست خود سقوط میکنند و چند ساعت در همان حالت باقی می‌مانند. در این موارد فشار در مرتبه اول زیاد نیست، اما با گذشت زمان یک فشار کوچک می‌تواند باعث بروز این سندرم شود.
چه کسی بیشتر در معرض خطر است؟
سندرم کمپارتمان حاد معمولا در مردان جوان و عضلانی رخ می‌دهد. در جوانان، فاسیا کاملا در اطراف عضله قرار می‌گیرد. فضای کمی برای تورم وجود دارد و عضلات در برابر بازگشت وریدی منقبض می‌شوند و خون را به قلب برمی‌گردانند. این یک سیستم کاملا متعادل است. همانطور که شما بزرگ‌تر می‌شوید، شروع به از دست دادن توده عضلانی می‌کنید و این سیستم ضعیف می‌شود.
کدام قسمت‌های بدن به طور معمول در معرض این سندرم قرار می‌گیرند؟
در پاها، بین زانو و مچ پا، چهار کمپارتمان وجود دارد که بیشتر در معرض این سندرم قرار دارند. احتمالا حداقل ۵۰ درصد از موارد سندرم کمپارتمان در این ناحیه بدن اتفاق می‌افتد. دیگر قسمت‌های رایج، ساعد و ران هستند.
شکستگی استخوان مچ پا: کاهش دوره نقاهت با دارو و فیزیوتراپی
