سندروم زانوی دونده(پتلوفمورال): درد و التهاب کشکک زانو و درمان

تاریخ ۵ مرداد ۱۳۹۸

سندروم زانوی دونده یک اختلال گسترده است که برای توصیف احساس درد در قسمت جلوی زانو و اطراف کشکک به کار می‌رود. درد و سفتی ناحیه در همه افراد به صورت یکسان حساس نمی‌شود اما می‌تواند آن قدر شدید باشد که باعث شود انجام دادن فعالیت‌های بسیار ساده روزمره مانند بلند شدن از رختخواب یا بالا رفتن از پله‌ها بسیار دشوار شود.

انواع زانوی دونده چیست؟

زانوی دونده انواع مختلفی دارد که می‌تواند شما را برای راه رفتن دچار مشکل کند. یک روش بسیار ساده برای تشخیص این اختلال مشخص کردن قسمتی ات که درد بسیار زیادی دارد. انواع زانوی دونده به شرح زیر می‌باشد:

سندروم درد کشککی (PFPS)

در سندروم درد کشککی، درد در قسمت بافت چربی، زیر کشکک، لایه داخلی بافت سینوویال، مفصل زانو و تاندون‌های اطراف احساس می‌‌‌شود. سندروم درد کشککی شایع‌ترین نوع زانوی دونده است که معمولاً در قسمت جلو و و اطراف و زیر کشکک احساس می‌شود. سندروم درد کشککی زانوی دونده در هنگام بالا رفتن از پله‌ها بدتر می‌شود اما این نوع درد معمولاً به آرامی پیشرفت می‌کند و می‌تواند طی مدت چند ماه یا چند سال بدتر شود. ممکن است شما متوجه شوید که نشستن در حالت خم کردن زانو باعث تشدید درد می‌شود اما هنگامی که بلند می‌شوید درد بدتر خواهد شد.

سندروم نوار ایلیوتیبیال (ITBS)

نوار ایلیوتیبیال یک ساختار تاندون مانند بزرگ است که از لگن تا ران و زانو امتداد پیدا می‌‌کند. در صورتی که این نوار دچار التهاب یا خشکی شود می‌تواند باعث احساس درد در اطراف زانو و بروز سندروم نوار ایلیوتیبیال شود. درد حاصل از این اختلال در هنگام پایین آمدن از پله‌ها بدتر می‌‌شود و معمولاً شدیدتر از درد حاصل از سندروم درد کشکک احساس خواهد شد. هنگامی که کشکک زانو با قدرت زیادی به درون زانو فشار داده می‌شود شما هیچ گونه حساسیت خاصی نخواهید داشت اما در قسمت کناری زانو یک درد شدیدی را احساس می‌کنید

کندرومالاسی کشکک

در برخی از موارد درد کشککی، اختلال کندرومالاسی کشکک نیز وجود دارد. غضروفی که زیر کشکک قرار دارد شروع به نرم شدن می‌کند و از بین می‌رود و این امر باعث تخریب این ساختار خواهد شد.

سندروم زانوی دونده چگونه به وجود می‌آید؟

به طور کلی سندروم زانوی دونده زمانی به وجود می‌‌آید که اعصاب زانو در بافت‌های نرم و استخوان اطراف کشکک درد را احساس کنند. هیچ کسی نمی‌داند که تعریف دقیق زانوی دونده چیست و یک تعریف واحد از این اختلال وجود ندارد تنها چیزی که به طور دقیق می‌‌دانیم این است که با افزایش حجم فعالیت ورزشی و تحریک ریسک بروز سندروم زانوی دونده افزایش پیدا خواهد کرد. در غضروف زیر زانو هیچ نوع عصبی وجود ندارد و این امر بدین معنا است که شما درد را به طور مستقیم در این قسمت احساس نمی‌کنید بلکه این اختلال می‌تواند باعث بروز التهاب سینوویوم و درد در استخوان شود. سعی کنید فهرستی از علائم و نشانه‌هایی که دارید را تهیه کنید تا بتوانید محل دقیق احساس درد را مشخص نمایید. بهترین کار این است که به یک متخصص مراجعه کنید تا بتواند علت اصلی درد شما را مشخص نماید و برنامه درمانی را تعیین کند تا بدانید که به طور دقیق با چه چیزی مواجه هستید. به خاطر داشته باشید که بی حسی و سوزن سوزن شدن از علائم و نشانه‌های سندروم زانوی دونده محسوب نمی‌شود در صورتی که دچار این علائم هستید باید به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی مشکلات شما مشخص شود.

علل شایع زانوی دونده چیست؟

پیاده روی، پریدن و دویدن
بالا رفتن از پله‌ها
انجام دادن حرکات اسکات
برخی از فعالیت‌های ورزشی مانند فوتبال و بسکتبال

به طور کلی هر نوع تمرین ورزشی که با حرکات مکرر خم کردن و چرخش زانو همراه باشد می‌تواند باعث التهاب در بافت نرم مجاور شود. ممکن است شما با مشکلات مرتبط با روش‌های نامناسب و ورزش کردن، استفاده نادرست از تجهیزات ورزشی، کفش جدید یا تغییر در سطح پیاده‌ روها مواجه شوید. سندروم زانوی دونده فقط مختص افراد ورزشکار نیست و برخلاف نامی ‌که برای این اختلال تعریف شده است علاوه بر ورزشکاران ممکن است سایر افراد نیز دچار این مشکل شوند. افرادی که مدت زیادی می‌نشینند نیز با خسته کردن مداوم زانوی خود در حالت نشسته زمینه بروز سندروم درد کشککی را فراهم می‌کنند. اگر زانوی شما در هنگام راه رفتن اغلب صدای ترق تروق می‌دهد باید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا به طور کامل ارزیابی شوید زیرا شنیدن صدای زانو در هنگام راه رفتن می‌تواند علائم آرتریت یا پارگی مینیسک باشد که هر دوی آنها در مقایسه با سندروم زانوی دونده یک اختلال بسیار حاد در نظر گرفته می‌شوند.

چگونه می‌توان سندروم زانوی دونده را درمان کرد؟

روش‌های خانگی برای درمان سندروم زانوی دونده

سندروم زانوی دونده یک اختلال ناتوان کننده است و در صورتی که فرد ورزشکار در حال آماده شدن برای مسابقات دو باشد به شدت باعث دلسردی او خواهد شد. اگر شما هم از این اختلال رنج می‌برید نگران نباشید چرا که اگرچه در اکثر موارد این اختلال به سرعت شعله ور می‌شود می‌توان به کمک روش‌های خانگی به درمان پرداخت. برخی از این روش‌ها به شرح زیر می‌باشند:

تقریباً همه ورزشکاران می‌‌دانند که استراحت کردن، استفاده از کمپرس گرم و باند فشاری و قرار دادن پا روی یک سطح بلند به تسریع فرایند بهبودی کمک می‌کند. باید تا حد امکان از قرار دادن اجسام سنگین روی زانوی دردناک خودداری کنید و زانوی خود را روی یک سطح بلند قرار دهید به نحوی که بالاتر از قلب شما باشد و به آن استراحت دهید و به صورت همزمان به مدت ۲۰ دقیقه کمپرس یخ را روزی چند بار روی زانوی خود بگذارید.
در صورتی که درد حاصل از زانوی دونده به علت سندروم نوار ایلیوتیبیال به وجود آمده باشد کشش زانو توسط رول فومی می‌تواند به تسکین درد شما کمک کند البته باید کاملا احتیاط کنید که کشش زانو باعث التهاب بیشتر آن نشود.
استفاده از چسب سفت و انعطاف پذیر مخصوص زانو تاثیر به سزایی در تسکین درد حاصل از سندروم درد کشککی دارد.
استفاده از بریس می‌‌تواند به خوبی از زانو محافظت کند و به بهبود آن کمک نماید.
مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب می‌‌تواند به کاهش تورم و تسکین درد ناشی از سندروم زانوی دونده کمک کند. اکثر داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ایبوپروفن و ناپروکسن نیازی به تهیه نسخه پزشک ندارند و با هزینه کمی قابل تهیه هستند اما باید در خصوص مصرف آن هم کاملاً دقت داشته باشید.

اقدامات پزشکی

گاهی اوقات روش‌های خانگی تاثیری در درمان آسیب دیدگی حاصل از سندروم زانوی دونده ندارند و شما به یک اقدام تهاجمی نیاز خواهید داشت. به خاطر داشته باشید که شما تنها نیستید و افراد زیادی دچار سندروم زانوی دونده هستند و بر اساس اطلاعات پزشکان این اختلال قابل درمان است. برخی از اقدامات پزشکی برای درمان این اختلال به شرح زیر می‌باشد:

در صورتی که شما بودجه لازم را دارید می‌توانید از متخصص بخواهید نحوه راه رفتن و دویدن شما را روی تردمیل و با استفاده از دوربین با سرعت بالا ارزیابی نماید. این کار می‌‌تواند به شما و پزشک برای شناسایی و اصلاح بد شکلی‌های بدن که فشار زیادی را به کشکک وارد می‌‌کنند کمک نماید.
استفاده از کفش طبی مخصوص یکی دیگر از اقدامات سودمند برای درمان درد ناشی از سندروم زانوی دونده است. برای تهیه این کفش باید به متخصص مراجعه کنید تا قالب پای شما را تهیه کند و کفش مخصوص شما را بسازد. اصلاح قوس پا توسط کفش مخصوص می‌تواند به برطرف کردن فشار از روی پا و زانو کمک کند. استفاده از این نوع کفش‌ها می‌توانند به اصلاح انحراف پا کمک کنند.
تزریق کورتیزون یک راه حل فوری برای کاهش درد و التهاب ناشی از زانوی دونده است. تزریق استروئید یک راه حل جالب برای این اختلالات است زیرا یک روش سریع و موثر محسوب می‌‌شود که تحت پوشش بیمه نیز قرار دارد و نتایج حاصل از آن به مدت شش هفته تا شش ماه باقی می‌ماند.

در خصوص تزریق استروئید برای درمان سندروم زانوی دونده احتیاط کنید زیرا اگر چه این روش درمانی در کوتاه مدت عالی است و شما فورا از درمان با آن نتیجه می‌گیرید باعث اصلاح اختلالات بیومکانیک، اختلال عضله و یا هر گونه مشکل دیگری نمی‌شود.

انجام عمل جراحی سندروم زانوی دونده

در صورتی که شما درد زانوی خود را جدی نگیرید راهی اتاق عمل خواهید شد. هنگامی که یک مشکل کوچک به یک اختلال بزرگ تبدیل شود به نحوی که نتوانید از رختخواب بیرون بیایید جراح می‌تواند به شما کمک کند. به ندرت انجام عمل جراحی برای درمان سندروم زانوی دونده پیشنهاد می‌‌شود اما اگر پزشک به این نتیجه برسد که انجام عمل جراحی برای شما ضروری است اقدامات لازم را انجام خواهد داد و به انجام جراحی آزاد سازی بخش کناری زانو خواهد پرداخت. جراح می‌تواند رباط جانبی کشکک را به منظور کاهش کشیدگی آن به سمت بیرون جدا کند تا زانوی شما در شرایط بهتری قرار بگیرد. جراحی زانوی دونده به معنای پایان بازی نیست اما به احتمال زیاد روبه بهبود خواهید رفت.

دوران بهبود در زانوی دونده

دوران بهبود در سندروم زانوی دونده در همه افراد یکسان نیست. متاسفانه درد آزاردهنده زانو می‌‌تواند در برخی از افراد باقی بماند و باعث شود که فرد تا مدت‌های بسیار زیادی دچار مشکل شود. به طور کلی نباید زمانی که زانوی شما دردناک است شروع به دویدن کنید. هنگامی که شما برای اولین بار شروع به دویدن می‌‌کنید سفتی مفاصل خود را احساس خواهید کرد اما مادامی که پای شما رو به بهبود برود به احتمال زیاد از میزان درد زانوی شما کاسته خواهد شد. نمی‌‌توان به طور دقیق پیش بینی کرد که چه مدت طول میکشد تا مشکل زانوی دونده شما برطرف شود زیرا ساختار بیومکانیک زانو بسیار پیچیده است. عکس روش‌های درمانی حدود ۴ تا ۶ هفته درمان را پیشنهاد می‌کنند که استفاده از تمرینات تقویتی باعث بهبود زانو می‌شود اما این مسئله به علت بروز درد زانو بستگی دارد. یک پزشک متخصص فیزیوتراپی معروف می‌‌تواند در دوران بهبود برای درمان سندروم زانوی دونده را ارزیابی نماید. همانند اکثر اختلالات پزشکی هر چه زودتر فرآیند درمان را شروع کنید زودتر بهبود پیدا خواهید کرد.

چگونه می‌توان از بروز سندروم زانوی دونده جلوگیری کرد؟

حتما شما هم شنیده‌اید که پیشگیری بهتر از درمان است. قبل از آن که دچار اختلال زانوی دونده شوید با یک پزشک مشورت نمایید تا به شما کمک کند از بروز سندروم درد کشککی پیشگیری نمایید. خاطرنشان می‌کنیم که زانوی دونده در میان زنان و نوجوانان بسیار شایع است و این مسئله به شکل لگن و زاویه انطباق عضلات چهار سر ران و زانو ارتباط دارد و همین دلیل آشنایی با نحوه پیشگیری از بروز اختلال زانوی دونده اهمیت بسیار زیادی دارد. اصلاح حالت بدن و تقویت عضلات محافظ شما بهترین روش برای پیشگیری از بروز زانوی دونده است. تقویت عضلات بدن علاوه بر آنکه از بروز آسیب دیدگی زانو جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود که بدن شما و ورزشکاری پیدا کند.

پیشگیری از بروز زانوی دونده به کمک تمرینات ورزشی

ضعیف بودن عضلات کف لگن باعث می‌شود که استخوان فمور به علت تحمل وزن بدن به سمت داخل بچرخد و به کشکک فشار زیادی وارد شود. با تقویت عضلات لگن شما می‌‌توانید به بدن خود یاد بدهید که در هنگام دویدن استخوان ران را در حالت مناسبی قرار دهد و به این ترتیب زانوی شما بهبود پیدا خواهد کرد.

تمرینات مخصوص تقویت ران

بلند کردن پا در یک طرف بدن
حرکت پل
حرکت پرنده سگ
جدا کردن ران از بدن
خم کردن بدن

توانایی حرکتی ران

چرخش پا
استفاده از رول فومی
لانج پایین
کشش عضلات چرخاننده ران
کشش بخش جانبی ران

تمرینات مخصوص تقویت عضلات چهار سر ران

بلند کردن پا در حالت صاف
اسکات یک پا
لانج بغل

هر نوع تمرین ورزشی یا کششی که عضلات مرکزی، پایین کمر، ران، چهار سر ران و تعادل مخصوص پایین بدن را هدف قرار می‌‌دهد علاوه بر آن که از بروز سندروم بانوی دونده جلوگیری می‌کند از بروز هر نوع آسیب دیدگی دیگری نیز پیشگیری خواهد کرد.

سوالات متداول درباره زانوی دونده

آیا سندروم زانوی دونده مانعی برای دویدن است؟

پاسخ این سوال منفی است اما باید به زانوی خود زمان لازم را بدهید تا ترمیم شود و یا اینکه مدت زمان و شدت دویدن را کاهش دهید. این مسئله به معنای کناره گیری از ورزش نیست. گاهی اوقات ورزش کردن باعث می‌‌شود که درد زانوی شما شعله ور شود به همین دلیل کار عاقلانه این است که از ورزش کردن خودداری کنید و اصلا تصور نکنید که ورزش به بهبود شما کمک می‌کند. اگرچه شما باید از انجام دادن هر نوع فعالیتی که باعث احساس درد می‌‌شود خودداری کنید نیازی به قطع کردن کامل تمرینات ورزشی ندارید. تمرینات ورزشی سبک از قبیل دوچرخه سواری یا شنا می‌توانند علاوه بر تقویت عضلاتی که در فرآیند بهبود نقش دارند به شما برای تحرک بهتر کمک کنند. اگر واقعا دوست دارید که بدوید بهتر است روی یک سطح صاف و نرم شروع به دویدن کنید تا به زانوی شما فشار وارد نشود.

آیا سندروم سندروم زانوی دونده باعث آسیب دیدگی دائمی زانو می‌شود؟

آیا روزی روزگاری به شما هشدار داده شده است که دویدن باعث تخریب زانو می‌شود؟ این مسئله به ندرت رخ می‌دهد اما امکان آسیب دیدگی دائمی غضروف در پی اختلال سندروم زانوی دونده وجود دارد. این اختلال فقط زمانی به وجود می‌‌آید که زانوی دونده درمان نشود و زمان کافی برای ترمیم زانو فراهم نشود و قبل از ترمیم آن شما شروع به انجام تمرینات ورزشی سنگین نمایید. برخی از افراد ادعا می‌‌کنند که به مدت ۶ هفته تحت درمان با تمرینات تقویت کننده زانو و ران قرار داشته‌اند و در طول هفته سه بار ورزش کرده‌اند و به این ترتیب درد زانو آن ها کاهش پیدا کرده است. پیوستگی در تمرین رمز موفقیت است. باید برنامه ریزی شما با تمرینات مخصوص گرم کردن و سرد کردن بدن همراه باشد یا آن که ده دقیقه زمان را به برنامه ورزشی خود در باشگاه اضافه کنید تا از بروز زانوی دونده پیشگیری شود.

فیزیروتراپی قبل و بعد از جراحی تعویض مفصل لگن(آرتروپلاستی)