درمان دارویی پوکی استخوان زنان یائسه

تاریخ ۳۰ آبان ۱۴۰۲

درمان دارویی پوکی استخوان از دو جزء تشکیل شده است که شامل اقدامات کلی و غیر اختصاصی، همچنین درمان اختصاصی می باشد. درمان های غیراختصاصی در جدول ۲-۴ اشاره شده است و در اینجا به درمان های اختصاصی پوکی استخوان زنان یائسه می پردازیم.

درمان دارویی پوکی استخوان زنان یائسه با هورمون استروژن

بسیاری از خانم ها، تا صحبت از درمان پوکی استخوان با هورمون می شود، عقب نشینی کرده و در برابر تجویز آن، مقاومت می کنند. این مقاومت بر اساس اطلاعاتی است که از دیگران یا وسایل ارتباط جمعی به آنها منتقل شده است. زمانی که درباره هورمون صحبت می‌شود، سرطان پستان یا رحم در ذهن آنها نقش دارد. اما اگر بیمار موارد استفاده از هورمون (استروژن) مانند کنترل نشده بودن فشار خون، سابقه لخته شدن خون در بدن و سابقه سرطان پستان را نداشته باشد و در معرض آزمایشات و معاینات دوره‌ای و سالانه برای بررسی سرطان پستان و رحم قرار گیرد، مصرف استروژن نه تنها ضرری ندارد، بلکه بهترین دارو برای جلوگیری و درمان پوکی استخوان خانم های یائسه می باشد.

استروژن علاوه بر نقشی که در درمان و جلوگیری از پوکی استخوان دارد می تواند در درمان اختلالات چربی خون، همچنین کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های قلب و عروق مؤثر می باشد. مطالعات نشان داده است که مصرف هورمون (استروژن) به مدت ۵ تا ۷ سال پس از یائسگی حدود ۵۰ درصد شکستگی های شایع مثل گردن، ران، ستون فقرات و… را کاهش می دهد. میزان مورد نیاز استروژن برای جلوگیری از پوکی استخوان، مصرف روزانه ۱ قرص ۶۲۵/۰ میلی گرمی از استروژن کونژوگه می باشد. اگر بیمار قادر به مصرف این میزان از استروژن نیست، می تواند یک دوم مقدار را مصرف کند که حتی این مقدار هم می تواند تا حدودی بیمار را در برابر پوکی استخوان محافظت کند و البته با عوارض جانبی کمتر. بیمارانی که رحم خود را خارج نکرده اند لازم است به طور دائم روزانه ۵ میلی گرم، مدروکسی پروژسترون استفاده کنند یا می توانند به طور دوره ای به میزان ۱۰ میلی گرم و به مدت ۱۰ روز در ماه (از روز ۱۲ تا روز ۲۲) مورد استفاده قرار دهند. احتیاط لازم به این صورت است که فشار خون بیمار باید کنترل شود، به علاوه به صورت سالیانه تست پاپ اسمیر و ماموگرافی انجام دهند.

• رالوکسیفن در درمان پوکی استخوان زنان یائسه

رالوکسیفن‌ها باعث تشدید تأثیرات محیطی استروژن بر روی استخوان می‌شوند و مانع آزاد شدن کلسیم از روی استخوان می‌شوند. این داروها ارجحیت دارند زیرا خطر بوجود آمدن سرطان پستان یا رحم را زیاد نمی‌کنند و گزارش شده است که می‌توانند به عنوان حفاظت از پستان در برابر سرطان عمل کنند. عوارض این داروها به صورت گرگرفتگی یا گرفتگی عضلات پا در شب خود را نشان می‌دهد. همچنین، مانند استروژن، خطر ایجاد لخته در عروق را افزایش می‌دهند. مشخص شده که مصرف رالوکسیفن به میزان ۶۰ میلی‌گرم در روز برای مدت ۳ سال، ۲ تا ۳ درصد تراکم استخوان‌های گردن، ران و ستون فقرات را افزایش داده و حدود ۳۰ درصد خطر شکستگی مهره‌ها را کاهش می‌دهد.

• الندرونات ها و درمان پوکی استخوان زنان یائسه

الندرونات ها، آزاد شدن کلسیم، از روی استخوان ها را به وسیله ی مهار فعالیت استئوکلاست ها، کاهش می دهند.

افرادی که از بیماری‌های فعال مری، معده و دوازدهه رنج می‌برند، مانند بیماری برگشت معده به مری، زخم و التهاب در معده یا دوازدهه، باید در مصرف این داروها احتیاط کنند. برای مصرف این گروه از داروها مانند الندرونات و سایر داروهای مشابه، باید ناشتا و با معده خالی مصرف شود. همچنین، بیمار باید حداقل یک لیوان آب همراه با مصرف دارو مصرف کند و پس از مصرف دارو، به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ناشتا بماند. همچنین، بعد از مصرف دارو، باید تا یک ساعت فاصله زمانی قبل از خوابیدن فراهم شود.

میزان مصرف دارو برای درمان پوکی استخوان، معمولاً ۱۰ میلی‌گرم در روز است و برای جلوگیری از بروز آن، ۵ میلی‌گرم در روز توصیه می‌شود. مدت زمان مصرف دارو معمولاً سه سال است.

در حال حاضر، قرص‌های ۷۰ میلی‌گرمی از این دارو در دسترس هستند و می‌توان هفته‌ای یک قرص از آنها را مصرف کرد. مصرف این میزان دارو باعث افزایش تراکم استخوان در ستون فقرات تا حدود ۷ درصد و در ران‌ها تا حدود ۳ درصد می‌شود، که در نتیجه باعث کاهش نصف شکستگی‌های استخوانی در این مناطق خواهد شد.

• درمان پوکی استخوان زنان یائسه و کلسی تونین

این دارو باعث کاهش آزادسازی کلسیم از استخوان‌ها می‌شود و اثرات ضد پاراتورمونی دارد. کلسیتونین در دو فرم اسپری داخلی بینی و تزریق زیرجلدی در دسترس است. مصرف روزانه یک پاف اسپری داخلی بینی به مدت ۳ سال، تقریباً ۱ درصد افزایش تراکم استخوان‌ها را ایجاد کرده و ۳۰ درصد از شکستگی‌ها را کاهش می‌دهد. عارضه‌های فرم اسپری داخلی بینی بسیار کم و به صورت تحریک موضعی مخاط بینی است.

• ویتامین D و درمان پوکی استخوان زنان یائسه

مصرف روزانه ویتامین D به تنهایی در درمان پوکی استخوان به کار نمی رود، بلکه معمولاً در کنار سایر درمان ها از آن استفاده می شود. برای جلوگیری از پوکی استخوان، میزان نیاز روزانه عبارت است از:
تا سن ۵۰ سالگی روزانه ۲۰۰ واحد
بین ۵۰ تا ۷۰ سالگی روزانه ۴۰۰ واحد
برای افراد بالاتر از ۷۰ سال روزانه ۸۰۰ واحد.

• مصرف کلسیم برای درمان پوکی استخوان زنان یائسه

کلسیم باید به میزان روزانه ۱ گرم (۱۰۰۰ میلی گرم) همراه با ویتامین D مورد استفاده قرار گیرد. کلسیم به تنهایی در درمان دارویی پوکی استخوان زنان یائسه نقش ندارد. بلکه به کمک استروژن و الندرونات آمده و اثرات آن ها را تشدید می کند. شکل ۲- ۱۰ خانم مسنی را نشان می دهد که در حال مصرف یک لیوان شیر (حدود ۳۰۰ میلی گرم کلسیم) می باشد.

برای آشنایی با ” درمان پوکی استخوان ” بر روی لینک کلیک کنید.

منبع: کتاب پوکی استخوان