تاریخ ۶ مهر ۱۳۹۹
درمان پوکی استخوان
درمان از دو جزء تشکیل شده است که شامل اقدامات کلی و غیر اختصاصی، همچنین درمان اختصاصی می باشد. درمان های غیراختصاصی در جدول ۲-۴ اشاره شده است و در اینجا به درمان های اختصاصی می پردازیم.
۱- استفاده از هورمون استروژن در درمان پوکی استخوان
بسیاری از خانم ها، تا صحبت از درمان با هورمون می شود، عقب نشینی کرده و در برابر تجویز آن، مقاومت می کنند. این مقاومت بر اساس شنیده هایی است که از دیگران یا وسایل ارتباط جمعی به آن ها منتقل شده است. تا صحبت از هورمون می شود، سرطان پستان یا رحم در ذهن آن ها نقش می بندد. اگر موارد مصرف هورمون (استروژن) مثل فشار خون بالای کنترل نشده، سابقه ی لخته شدن خون در بدن، سابقه ی سرطان پستان وجود نداشته باشد و بیمار برای بررسی از نظر سرطان پستان و رحم تحت آزمایشات و معاینات دوره ای و سالانه قرار گیرد، مصرف استروژن نه تنها بی ضرر است، بلکه بهترین دارو برای جلوگیری و درمان پوکی استخوان در خانم های یائسه می باشد.
استروژن علاوه بر نقشی که در درمان و جلوگیری از پوکی استخوان دارد می تواند در درمان اختلالات چربی خون، همچنین کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های قلب و عروق مؤثر می باشد. مطالعات نشان داده است که مصرف هورمون (استروژن) به مدت ۵ تا ۷ سال پس از یائسگی حدود ۵۰ درصد شکستگی های شایع مثل گردن، ران، ستون فقرات و… را کاهش می دهد. میزان مورد نیاز استروژن برای جلوگیری از پوکی استخوان، مصرف روزانه ۱ قرص ۶۲۵/۰ میلی گرمی از استروژن کونژوگه می باشد. اگر بیمار قادر به مصرف این میزان از استروژن نیست، می تواند یک دوم مقدار را مصرف کند که حتی این مقدار هم می تواند تا حدودی بیمار را در برابر پوکی استخوان محافظت کند و البته با عوارض جانبی کمتر. بیمارانی که رحم خود را خارج نکرده اند لازم است به طور دائم روزانه ۵ میلی گرم، مدروکسی پروژسترون استفاده کنند یا می توانند به طور دوره ای به میزان ۱۰ میلی گرم و به مدت ۱۰ روز در ماه (از روز ۱۲ تا روز ۲۲) مورد استفاده قرار دهند. احتیاط لازم به این صورت است که فشار خون بیمار باید کنترل شود، به علاوه به صورت سالیانه تست پاپ اسمیر و ماموگرافی انجام دهند.
۲- استفاده از داروهای خانواده ی رالوکسیفندر درمان پوکی استخوان
این گروه از داروها تأثیرات محیطی استروژن بر روی استخوان را تشدید کرده و مانع آزاد شدن کلسیم از روی استخوان می شوند. ارجحیت این داروها به خاطر این است که خطر بوجود آمدن سرطان پستان یا رحم را زیاد نمی کنند و گزارش شده است که می توانند به صورت حفاظت از پستان در برابر سرطان عمل کنند. عوارض این داروها به صورت گرگرفتگی یا گرفتگی عضلات پا در شب خود را نشان می دهد. به علاوه همانند استروژن خطر ایجاد لخته در عروق را افزایش می دهند. مشخص شده که مصرف رالوکسیفن به میزان ۶۰ میلی گرم در روز برای مدت ۳ سال، ۲ تا ۳ درصد تراکم استخوان های گردن، ران و ستون فقرات را افزایش داده و حدود ۳۰ درصد خطر شکستگی مهره ها را کاهش می دهد. در شکل ۲-۹ نمایی از ساختمان مولکولی رالوکسیفن را نشان می دهد.
۳- استفاده از داروهای خانواده ی الندرونات در درمان پوکی استخوان
این گروه از داروها، آزاد شدن کلسیم، از روی استخوان ها را به وسیله ی مهار فعالیت استئوکلاست ها، کاهش می دهند. افرادی که بیماری فعال مری، معده و دوازدهه مثل بیماری برگشت معده به مری دارند یا آن هایی که زخم و التهاب در معده یا دوازدهه دارند باید این داروها را با احتیاط مصرف کنند. مصرف این گروه از داروها (الندرونات و…) باید ناشتا و با شکم خالی، همراه با حداقل ۱ لیوان آب باشد، بیمار تا ۳۰ الی ۴۵ دقیقه ناشتا باقی بماند و تا یک ساعت پس از خوردن دارو، دراز نکشد. میزان مورد نیاز برای درمان پوکی استخوان ۱۰ میلی گرم در روز و برای جلوگیری از آن ۵ میلی گرم در روز برای مدت سه سال است. در حال حاضر قرص های ۷۰ میلی گرمی از این دارو وجود دارد که می توان هفته ای ۱ قرص از آن استفاده کرد. مصرف این میزان دارو، باعث می شود که حدود ۷ درصد به تراکم استخوان ستون فقرات و حدود ۳ درصد به میزان تراکم استخوان گردن ران اضافه شود که در مجموع میزان شکستگی در این استخوان ها را به نصف کاهش می دهد.
۴- کلسی تونین در درمان پوکی استخوان
همانطور که در مطالب فصل ۱ عنوان شد، این دارو اثرات ضد پاراتورمون دارد و باعث مهار آزاد شدن کلسیم از استخوان ها می شود. کلسی تونین به صورت اسپری داخل بینی همچنین فرم تزریقی زیرجلدی عرضه می شود. مصرف روزانه ۱ پاف اسپری داخل بینی برای مدت ۳ سال حدود ۱ درصد تراکم استخوان ها را افزایش داده و ۳۰ درصد از میزان شکستگی ها کم می کند. عارضه ی فرم اسپری داخل بینی خیلی کم و به صورت تحریک موضعی مخاط بینی می باشد.
۵- ویتامین Dدر درمان پوکی استخوان
مصرف روزانه ویتامین D به تنهایی در درمان پوکی استخوان به کار نمی رود، بلکه معمولاً در کنار سایر درمان ها از آن استفاده می شود. برای جلوگیری از پوکی استخوان، میزان نیاز روزانه عبارت است از:
تا سن ۵۰ سالگی روزانه ۲۰۰ واحد
بین ۵۰ تا ۷۰ سالگی روزانه ۴۰۰ واحد
برای افراد بالاتر از ۷۰ سال روزانه ۸۰۰ واحد.
۶- مصرف کلسیم در درمان پوکی استخوان
کلسیم باید به میزان روزانه ۱ گرم (۱۰۰۰ میلی گرم) همراه با ویتامین D مورد استفاده قرار گیرد. کلسیم به تنهایی در درمان پوکی استخوان نقش ندارد. بلکه به کمک استروژن و الندرونات آمده و اثرات آن ها را تشدید می کند. شکل ۲- ۱۰ خانم مسنی را نشان می دهد که در حال مصرف یک لیوان شیر (حدود ۳۰۰ میلی گرم کلسیم) می باشد.
