تاریخ ۳۰ مهر ۱۳۹۸
شانهها یکی از متحرکترین مفاصل بدن انسان هستند. مفاصل شانه قادر به چرخش تقریباً در هر جهت و هر زاویه میباشند، انعطاف پذیری قابل توجه و قدرت را برای هر گونه استفادهٔ مناسب از بازو، از سختترین فعالیتها گرفته تا حرکات ظریف و ملایم فراهم میکنند. اما این تطبیق پذیری جهت ایجاد یک ساز و کار مهم است: استحکام و ثبات ساختاری.
به لحاظ ساختاری، شانه بیشتر برای انعطاف و حرکت، و نه جهت قدرت و ثبات بیشتر تحول یافته است. بازوهای ما به طور کلی نیازی به قدرت پاها برای تحمل وزن را ندارند؛ شانههای ما نیز نیازی به تحمل و حمایت کردن کل وزن سر و تنه را ندارند، بلکه رانها این عمل را انجام میدهند.
غلبهٔ آزادی حرکت بر ثبات، چیزی است که شانه را به در رفتگی بسیار حساس و آسیب پذیر میسازد. بیش از نیمی از تمام در رفتگیهای مفصلی که در سراسر کشور درمان میشوند در مورد شانه هستند.
پس از آسیب شانه حتماً به پزشک مراجعه کنید.
اگر به شدت مشکوک به در رفتگی شانه هستید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. انتظار به مدت چند ساعت قبل از انجام درمان میتواند منجر به ایجاد رنج غیر ضروری و آسیب بیشتر به تاندونها، عضلات، رگهای خونی و اعصاب شود.
پزشک پس از معاینهٔ بالینی و انجام عکس برداریهای لازم از مفصل و استخوان شانه، با روشهای درمانی موثری از جمله دارو، درمان دستی و استفاده از بریس های طبی به درمان بیماران مبتلا به دررفتگی شانه کمک بسیاری میکند.
انواع در رفتگیهای شانه
پزشکان در رفتگیهای شانه را به سه دسته تقسیم میکنند:
در رفتگی تروماتیک
در این نوع در رفتگی، شانه در معرض یک نیروی آسیب جدی قرار گرفته است، نیرویی به آن اندازه قدرتمند که بتواند شانه را از مفصل بیرون بیاورد. این نوع در رفتگی به طور کلی یک آسیب جدی را به دنبال خواهد داشت که جهت ترمیم نیاز به توانبخشی و عمل جراحی دارد.
در رفتگی آتروماتیک
در این نوع در رفتگی، شانه با نیروی کم، ناشی از فعالیتهای روزمره مانند برداشتن چیزی از بالای قفسه یا غلتیدن بر روی شانه از محل خود جا به جا میشود. این آسیب ممکن است به صورت مکرر دریک فرد مبتلا به لیگامنت های شل (“مفاصل دوگانه”) بدون درد و یا آسیب رخ دهد.
در رفتگی پوزیشنال غیر تروماتیک
عضلات شانهای برخی افراد از الگوهای غیر معمول پیروی میکنند و در نتیجه به آنها توانایی بیرون کشیدن شانه از مفصل را به آسانی، بدون درد و با ارادهٔ خود فرد میدهد. درمان فیزیکی یا عمل جراحی ممکن است برای اصلاح این مشکل در صورت وجود درد یا مسئله ساز بودن استفاده شود، اما اکثر افرادی که میتوانند این کار را انجام دهند، این مهارت را حفظ میکنند و از آن برای ترساندن فرزندان خود و یا تحت تأثیر قرار دادن دوستان خود استفاده میکنند.
در رفتگی شانه چگونه اتفاق می افتد؟
در رفتگی شانه معمولاً هنگامی رخ میدهد که سر توپ مانند بالایی استخوان بازو (هومروس) به طور جزئی یا به طور کامل از بخش کاسهای کم عمق و فنجانی شکل خود در تیغه شانه (اسکاپولا) در میرود. حلقهای از خطوط غضروفی سخت بخش کاسهای را پوشش میدهند و استخوانها توسط رباطهای کپسول مفصلی و تاندونهای کاف روتاتور به یکدیگر متصل میشوند و نوعی آستین محافظ که مفاصل را به یکدیگر نگه میدارد تشکیل میدهند.
کل ساختار، انعطاف پذیری قابل توجهی را به فشارهای ناشی از حرکات روزمره میبخشد. نیروی قابل توجهی برای بیرون کشیدن هومروس از بخش کاسهای خود و غلبه بر تواناییهای حمایتی و جذب شوک کپسول مفصلی لازم است. به همین دلیل است که اغلب در رفتگی باعث وارد آمدن آسیب به هر یک از بافتهای اطراف میشود و عوارض جانبی را علاوه بر آسیب دیدگی مانند پارگی رباطها، کشیدگی تاندونها، خونریزی داخلی، التهاب و غیره ایجاد میکند.
اغلب در رفتگی شانه زمانی رخ میدهد که شانه اجباراً به سمت بالا و عقب حرکت میکند – جهتی که شانه نمیتواند به آسانی به طرف آن بچرخد. با این حال، اگر فشار کافی به مفصل اعمال شود، بالای هومروس ممکن است در هر جهت یا زاویه از جای خود جا به جا شود.
پنج علت رایج در رفتگی شانه
در رفتگی شانه ممکن است در اثر پنج علت شایع آسیبهای ورزشی، آسیبهای فشاری، افتادن، آسیبهای مکرر فشاری (RSI ها) و “لیگامنت های شل” ایجاد گردد.
آسیبهای ورزشی
در رفتگی شانه معمولاً در طی ورزش و فعالیتهای ورزشی رخ میدهد، به ویژه تمریناتی که نیاز به تکرار و اعمال نیروی زیاد بر شانه دارند. علاوه بر این، هر ضربهای که شامل حرکت چرخشی است، احتمال ایجاد در رفتگی شانه را افزایش میدهد.
صدماتی که در همه ورزشهای زیر اتفاق می افتد اغلب منجر به در رفتگی شانه میشوند (فعالیتهای خاصی که میتوانند این نوع در رفتگی را ایجاد کنند، برای هر فعالیت به صورت جداگانه ذکر شدهاند):
- فوتبال: ضربه با سرعت بالا توسط دیگر بازیکنان؛ افتادن با سرعت زیاد روی چمن، پرتاب بیش از حد سخت؛ تلاش زیاد برای گرفتن ضربه یا توپ؛ کشیدگی زیاد؛ تکل سخت؛ تمرین بیش از حد
- هاکی: ضربه با سرعت بالا توسط دیگر بازیکنان، پوشیدن وسیله دفاعی سنگین؛ برخورد به دیوارها و موانع؛ افتادن روی یخ، ضربه خوردن با چوب هاکی.
- صخره نوردی: آویزان شدن روی یک بازو به مدت طولانی با وزن کامل بدن، لغزش و آویزان شدن سریع از یک محل؛ گرفتن تجهیزات سنگین در حال سقوط
- راگبی: ضربه با سرعت بالا توسط دیگر بازیکنان؛ افتادن روی چمن همراه با بازیکنان دیگر (به ویژه هنگامی که یک یا چند نفر روی یکدیگر می افتند)؛ تکل؛ افتادن
- سوکر: افتادن در حالی که سرعت دویدن زیاد است؛ تکل، ضربهٔ سخت توپ
- اسکی: افتادن با شدت و سرعت زیاد؛ سر خوردن طولانی روی یخ، برخورد با سطوح سخت یا یخی
- والیبال: افتادن؛ کشیدگی زیاد؛ برخورد با توپی که سرعت بالایی دارد
- ژیمناستیک: ضربه، به ویژه آنهایی که نیاز به قرار دادن وزن کامل فرد بر روی دست را دارند؛ افتادن از ارتفاع، برخورد با تجهیزات به طور مثال میلهٔ ژیمناستیک یا خرک
آسیب در اثر ضربه
آسیب در اثر ضربه میتواند به شرح زیر باشد:
- تصادفات اتومبیل: شانهها اغلب در طول تصادفات خودرو دچار ضربهٔ شدیدی میشوند.
- ضربههای سخت به شانه: ضربه خوردن توسط در طی دویدن، و یا وارد شدن ضربه به شانه در طول دعوا.
- تشنجهای خشن یا شوک: این حالت ممکن است باعث اسپاسم عضلانی شدید شود که موجب به وارد شدن آسیب به سراسر بدن میشود، از جمله در رفتگی شانه.
افتادن
خطر افتادن زمانی افزایش مییابد که:
- تلاش برای جلوگیری از افتادن: حمایل کردن دست شما در هنگام افتادن کاملاً غریزی است، اما این کار اغلب منجر به در رفتگی یک از شانهها و بدتر از آن آسیب دیدن ترقوه میشود.
- هر نوع سقوط: سقوطهای کمتر از ۴ تا ۵ پا ممکن است خطرناک باشد، چه از نردبان با شانهٔ خود بیفتید و چه به طور کامل روی زمین بیفتید. در هر صورت ممکن است در رفتگی شانه ایجاد شود.
- اثرات افتادن بر روی سطوح سخت: سقوط روی سطوح مانند پیاده روهای بتونی یا کفهای چوبی میتواند به اندازه کافی سخت باشد تا باعث ایجاد در رفتگی شود.
آسیب استرسی مکرر
آسیب استرسی مکرر میتواند به شرح زیر باشد:
- تمرین بیش از حد: آسیب استرسی مکرر اغلب ناشی از انجام تمرینات بیش از حد در حرکات مرتبط با ورزش خاص، به عنوان مثال تمرین گلف شنای بیش از حد؛ تمرین زیاد با توپهای تنیس یا والیبال؛ یا پرتابهای زیاد بیس بال، پاس دادن در فوتبال، و یا پرتاب کردن زیاد توپ در بسکتبال میباشد.
- فعالیتهای مربوط به کار: این حالت نیز ممکن است باعث در رفتگی شانه شود؛ برای مثال، اره کردن چوب، حمل کیسههای سنگین، یا حفر کردن.
شل شدن رباط ها
شل شدن رباطها به این معنی است که:
- شل شدن بافت همبند: بافت همبند در شانه که به طور معمول سر استخوان بالای بازو را در کاسهٔ شانه نگه میدارد ممکن است به دلیل آسیب، استفادهٔ بیش از حد، و یا در رفتگیهای قبلی شانه، “شل” شود. ممکن است چنین مفصل ناپایداری ممکن است دچار موجب بروز در رفتگیهای مکرر شود.
- بی ثباتی چند جهته: این یک نام فانتزی برای یک وضعیت ژنتیکی است که معمولاً به عنوان “اتصال دوگانه” شناخته میشود.
چطور میتوانید متوجه شوید که درد شما ناشی از در رفتگی شانه است؟
اگر دچار علائم زیر هستید، شانهٔ شما دچار در رفتگی شده است و باید به دنبال درمان آن باشید:
- درد در داخل و اطراف مفصل شانه.
- تورم در اطراف محل شانه.
- سفتی در مفصل شانه.
- ضعف در مفصل شانه.
- احساس بی حسی در شانه
- کبودی روی پوست منطقه شانه.
- بی ثباتی شانه.
عوامل خطر برای در رفتگی شانه؟
خطر بروز در رفتگی شانه با ورزشهایی از قبیل ورزشهای تماسی به ویژه فوتبال، کشتی و بسکتبال، افزایش مییابد. خطر در رفتگی شانه در صورت بروز موارد زیر افزایش مییابد:
- هر فعالیتی که شامل پرتاب کردن با نیروی زیاد، بلند کردن، ضربه زدن یا چرخاندن باشد.
- شکستگی شانه
- در رفتگی یا کشیدگی قبلی در شانه.
- آسیبهای مکرر به شانه از هر نوع.
- هر نوع آرتروز (روماتوئید، نقرس)
- وضعیت ضعیف عضلانی.
متخصصین چه آزمونها و آزمایشاتی برای تشخیص در رفتگی شانه استفاده میکنند؟
پس از اخذ تاریخچه (زمان آسیب، نحوه برخورد، مشکلات جدی سلامتی یا آسیبهای قبلی)، پزشک ممکن است یک ارزیابی جامع مختصر را انجام دهد و سپس یک آزمون دقیقتر از شانهٔ آسیب دیده به عمل آورد تا در رفتگی شانه را تشخیص دهد.
- در مقایسه با عضله سالم، عضله دلتوئید شانهٔ آسیب دیده (عضلهٔ دایرهای شکل که مفصل شانه را پوشش میدهد) ممکن است در مقایسه با شانهٔ سالم مسطحتر به نظر برسد. هر گونه حرکت بازو میتواند باعث بروز درد در شانه شود.
- پالس در مچ دست، احساس لمس، و حرکت دست معمولاً طبیعی هستند. (آسیب به اعصاب، رگهای خونی، رباطها، تاندونها و عضلات میتواند رخ دهد. تشخیص این آسیبها میتواند دشوار باشد زیرا درد در ناحیهٔ آسیب دیده زیاد است.)
- استفاده از یک ست از اشعه ایکس معمولاً در تشخیص در رفتگی شانه روشی استاندارد است. از اشعهٔ ایکس برای تعیین وجود در رفتگی و همچنین برای بررسی سایر آسیبها (مانند شکستگی هومروس بالا یا پارگی رباطها که کلاربون را به تیغه شانه متصل میکند) استفاده میشود.
درمانهای مؤثر برای در رفتگی شانه چیست؟
درمانهای احتمالی برای این آسیب دیدگی رایج به شرح زیر میباشند:
استفاده از داروهای ضد درد او تی سی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
این داروها میتوانند درد و ناراحتی شما را کنترل کنند. حتی اگر برای استفاده از داروها به نسخهٔ پزشک نیاز نداشته باشید، باید مراقب باشید که مطابق دستورالعملهای موجود در بسته دارو را مصرف نمایید، به طوری که دوز مناسب را استفادهکنید. همچنین، لطفاً توجه داشته باشید که داروهای او تی سی میتوانند با داروهای دیگری که استفاده میکنید، تداخل داشته باشند و مشکلات را برای افراد با بیماریهای مختلف ایجاد کنند. اگر یک بیماری پیچیده پزشکی دارید یا اگر باردار هستید یا سعی در باردار شدن دارید، یا اگر داروهایی مصرف کردهاید و علائم از بین نرفتهاند، لطفاً پزشک خود را مطلع کنید تا بتواند یک درمان جایگزین را پیشنهاد دهد.
استراحت
از بلند کردن اجسام سنگین و حرکاتی که بالا تنهٔ شما را درگیر میکنند، بپرهیزید. ممکن است مجبور باشید که حرکات خود را برای مدت هفتهها یا ماهها محدود سازید. این بستگی به شدت در رفتگی شانهٔ شما دارد. پزشکان میتوانند پیشرفت شما را ارزیابی کنند تا بتوانید فعالیتهای طبیعی خود را ادامه دهید.
بریس شانه
بریس شانه میتواند از طریق ایجاد فشرده سازی عضلانی، تثبیت و حمایت از مفصل، گرم کردن عضلات برای افزایش جریان خون و بهبود زخم، توزیع فشار و جذب ضربه، مانع از در رفتگی شانه شود. سطح داخلی بریس شانه به سطح شانه، عضلهٔ بایسپس، قفسهٔ سینه و قسمت بالایی پشت متصل میشود تا به جای تمرکز بر روی شانه فشار را در کل سطح شانه ایکه محافظتی ندارد و آسیب دیده است، گسترش دهد.
هنگامی که از بریس برای محافظت از در رفتگی شانه استفاده میشود، بریس شانه مفصل شانه را تثبیت و حمایت میکند، فشار را به طور مناسبی توزیع میکند، دمای عضلات را برای افزایش جریان خون و پیشرفت بهبود در بافتهای مفصلی و اطراف افزایش میدهد. بریس مفصل شانه را از سایر قسمتها جدا کرده و از آن حفاظت میکند.
جا انداختن
پزشکان درمان دستی استخوانهای در رفته را انجام میدهند تا آنها را به موقعیت طبیعی خود باز گردانند. درمان دستی باید در عرض ۶ ساعت پس از آسیب، در صورت امکان انجام شود. پس از آن، خونریزی داخلی و جابجایی مایعات بدن ممکن است منجر به شوک شود. همچنین، بسیاری از بافتها الاستیسیتهٔ خود را از دست میدهند و بازگشت به موقعیتهای عادی دشوار میشود. درمان جا انداختن شانه ممکن است نیاز به اعمال بیهوشی عمومی داشته باشد.
به عنوان یک مراقبت مداوم استفاده از یخ ۳ یا ۴ بار در روز به مدت ۲۰ دقیقه مفید خواهد بود. قطعات یخها یا مکعبها را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید. کیسه را درون یک حوله مرطوب بپیچید و آن را روی منطقه آسیب دیده قرار دهید. پس از ۷۲ ساعت اول، استفاده از حرارت موضعی باعث ایجاد بهبودی با افزایش گردش خون در ناحیهٔ آسیب میشود. از لامپهای گرم، حمام گرم، دوش، پدهای گرما یا روغنها و پمادهای گرم کننده استفاده کنید. در صورت دسترس بودن، درمانهای ویرل پول را انجام دهید.
تمام گروههای عضلانی را که در گچ یا اسلینگ ثابت نشدهاند ورزش دهید. انقباضات عضلانی بهبودی را تسریع میکنند. ماساژ آرام اغلب برای راحتی و کاهش تورم میتواند انجام شود.
تمرینات در رفتگی شانه
به محض این که پزشک اجازه داد، میتوانید تمرینات زیر را انجام دهید.
فلکشن ایزومتریک شانه
رو به دیوار بایستید در حالی که آرنج سمت آسیب دیدهٔ خود را ۹۰ درجه خم و به بدن خود نزدیک کردهاید. مشت خود را به سمت جلو و به دیوار فشار دهید. برای ۵ ثانیه در این حالت بمانید، سپس استراحت کنید. ۲ ست ۱۵ تایی از این حرکت را انجام دهید.
اکستنشن ایزومتریک شانه
رو به دیوار بایستید در حالی که آرنج سمت آسیب دیدهٔ شما دیوار را لمس میکند. پشت آرنج خود را به سمت عقب و به دیوار فشار دهید. برای ۵ ثانیه در این حالت بمانید، سپس استراحت کنید. ۲ ست ۱۵ تایی از این حرکت را انجام دهید.
ابداکشن ایزومتریک شانه
در حالی که آرنج سمت آسیب دیدهٔ خود را ۹۰ درجه خم کردهاید، کنار دیوار بایستید. کنار بازوی خود را به به دیوار فشار دهید طوری که میخواهید آن را بلند کنید. برای ۵ ثانیه در این حالت بمانید، سپس استراحت کنید. ۲ ست ۱۵ تایی از این حرکت را انجام دهید.
چقدر طول میکشد که در رفتگی شانه بهبود یابد؟
پس از درمان در رفتگی شانه، ممکن است ۲ تا ۸ هفته نیاز داشته باشید که برای بی حرکت کردن آن از گچ یا اسلینگ استفاده نمایید. بهبود کامل رباطهای آسیب دیده نیاز به حداقل ۶ هفته دارد. اگر درمان معمولی از عود مجدد جلوگیری نکرد، فعالیتهای ورزشی باید تغییر کنند تا زمانی که عمل جراحی انجام شود. عمل جراحی باید با توانبخشی انجام شود تا از بروز آسیب دیدگی مجدد جلوگیری شود.
