تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۲
مچ پا، یک ساختار پیچیده از استخوان‌ها، لیگامان‌ها، تاندون‌ها و عضلات است که قدرت کافی برای تحمل وزن بدن را دارد. با این حال، این قسمت نیز ممکن است در معرض آسیب و درد قرار گیرد. درد مچ پا ممکن است در داخل یا خارج از مچ پا یا در امتداد تاندون آشیل (که عضلات پایین ساق پا را به پاشنه پا متصل میکند) احساس شود. اگرچه درد خفیف مچ پا اغلب با درمان‌های ساده بهبود می‌یابد، اما بهبودی کامل ممکن است زمان‌بر باشد. در مواجهه با درد شدید مچ پا، ارزیابی توسط پزشک ارتوپد توصیه میشود تا بررسی شود آیا بیمار دچار پیچ خوردگی مچ پا است یا خیر.
علت درد مچ پا
- از علل شایع درد مچ پا آرتروز یا ساییدگی مفصل مچ پا است. این ساییدگی معمولا به دنبال آسیب های قبلی وارده به مچ پا ایجاد میشود. بطور مثال بدجوش خوردن شکستگی های داخل مفصلی مچ پا میتواند موجب بروز ساییدگی یا آرتروز مفصلی شود. این بیماری معمولا همراه با درد و محدودیت حرکتی و تورم در مچ پا است.
- استئوکندریت دیسکانت مچ پا بیماری است که در آن به قسمتی از استخوان در مفصل مچ پا خون نرسیده و این قسمت دچار نکروز میشود. استئوکندریت مچ پا میتواند موجب بروز درد و تورم در مچ پا شود.
- درد در جلو یا پشت مفصل مچ پا میتواند به علت ایمپینجمنت یا گیر مچ پا باشد. این بیماری به علت گیر کردن بافت نرم مچ پا در بین استخوان ها ایجاد میشود.
درد در اطراف قوزک میتواند به علل زیر ایجاد شود:
- در بیماری تارسال کوالیژن چند استخوان مچ پا به هم میچسبند این بیماری میتواند موجب درد در مچ پا همراه با محدودیت حرکتی در آن ناحیه شود.
- در سندروم سینوس تارس درد مبهمی در جلو قوزک خارجی مچ پا ایجاد میشود. درد با فشر دادن این ناحیه شدیدتر میشود.
- سندروم تونل تارس به علت فشار به عصب تیبیالیس خلفی در پشت قوزک داخلی ایجاد شده و موجب بروز درد و بیحسی در سطح داخلی مچ پا و کف پا میشود.
- تاندنیت فلکسورهای پا به علت التهاب در این تاندون ها ایجاد شده و موجب احساس درد در پشت قوزک داخلی و کف پا میشود.
- در تاندینوپاتی تیبیالیس خلفی تاندون در پشت قوزک داخلی ملتهب شده و موجب درد در آن ناحیه و در کف پا میگردد.
- یکی از علل درد مچ پا مشکلات تاندون پرونئال است.
تاندنیت پرونئال بیماری است که به علت التهاب تاندون پرونئال ایجاد میشود. این تاندون از پشت قوزک خارجی عبور میکند. این التهاب معمولا به علت کشش زیادی است که در حین فعالیت های ورزشی و یا حرکات ناجور به مچ پا وارد میشود. تاندنیت پرونئال موجب احساس درد در سمت خارج مچ پا و در پشت قوزک خارجی میشود. این درد میتواند با تورم در همان ناحیه همراه باشد.
- در نیمه دررفتگی تاندون پرونئال این تاندون در پشت قوزک خارجی بطور مکرر جابجا میشود. این جابجایی موجب درد و در مواردی تورم در پشت قوزک خارجی میشود.
- درد در پشت مچ پا میتواند به علت مشکلات تاندون آشیل ایجاد شود
- تاندنیت آشیل که به علت بروز التهاب تاندون آشیل در محل اتصال به استخوان پاشنه ایجاد میشود. در تاندنیت آشیل در در پشت مچ پا کمی بالاتر از استخوان پاشنه است.
- در بورسیت آشیل پشت استخوان پاشنه برجسته و دردناک میشود. این بیماری به علت التهاب بورس پشت استخوان پاشنه بوجود میاید.
- انواع بیماری های روماتیسمی، بعضی تومورهای استخوانی و تومورهای بافت نرم اطراف مچ پا و همچنین عفونت های مفصل و دیگر بافت های مچ پا هم میتواند موجب بروز در مچ پا گردد.
- درد حاد مچ پا میتواند بدنبال آسیب های وارد به آن ایجاد شود. این آسیب ها میتوانند موجب شکستگی در استخوان ها مچ پا، دررفتگی مفصل و یا آسیب به بافت نرم اطراف مچ پا (بطور مثال پیچ خوردن مچ پا و یا پارگی تاندون آشیل) ایجاد شود.
مراقبت های خانگی
- به درد مچ پا اهمیت دهید. در قدم اول می بایست به مفصل دردناک استراحت داده شود، لذا آن را حرکت ندهید.
- گاهی برای آسیب ندیدن مچ پا در اثر حرکت یا ایستادن، لازم است آن را آتل گرفت.
- در صورت وجود التهاب در مچ پا، دستور دارویی پزشک معالجتان را به دقت مراعات کنید.
- با کاهش درد مچ پا به تدریج فعالیت های خود را آغاز کنید.
- ورزش های مچ پا را روزی چند بار انجام دهید تا به آمادگی قبلی برسید. در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید
- درد مچ پا به دنبال ضربه یا تصادف بوجود آمده باشد.
- اگر دچار تب هستید و یا مچ پای شما گرم، قرمز و حساس است.
- اگر اصلاً قادر به ایستادن روی مچ پا نیستید.
- درد مچ پای شما بیشتر از سه روز طول کشیده است.
درمان درد مچ پا
درمان بدون جراحی
تشخیص نوع آسیب و شدت درد اهمیت زیادی در انتخاب درمان برای مشکلات مچ پا دارد. در موارد خفیف، روش RICE (استراحت، یخ، فشرده نگه داشتن، بالا نگه داشتن) توسط پزشک پیشنهاد میشود. این روش شامل استراحت، قرار دادن یخ به مدت ۲۰ دقیقه روی ناحیه مورد نظر، فشرده نگه داشتن (با استفاده از بانداژ) برای حمایت و کاهش تورم و کبودی، و بالا نگه داشتن مچ پا است.
در صورت ادامه درد، پزشک ممکن است مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن را توصیه کند. اگر درد شدیدتر باشد، ممکن است پزشک به بیمار بی حسی‌ها یا تزریق کورتیزون پیشنهاد دهد و همچنین توصیه به درمان‌های فیزیکی کند. در موارد نادری، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
دوره نقاهت درمان درد مچ پا ممکن است مدت زمانی روزها یا حتی ماه‌ها طول بکشد. عواملی مانند نوع و شدت درد تعیین‌کننده اصلی دوره بازیابی هستند. همچنین، فیزیوتراپی، استفاده از ارتز، مصرف NSAID، داروهای ضد التهاب موضعی (DMARDs)، و تغییرات در استفاده از کفش ممکن است به عنوان روش‌های تکمیلی مؤثر باشند که در بسیاری از موارد برای بهبود بهتر نیاز است.
فیزیوتراپی برای رفع علت درد ساق و مچ پا
علی‌رغم طیف گسترده‌ای از دلایل احتمالی درد پا و مچ پا، همانطور که در بالا ذکر شد، فیزیوتراپیست شما قادر خواهد بود شما را در مسیر بهبودی قرار دهد. رژیم درمان فیزیکی شما برای درد پا و مچ پا شامل برخی یا موارد زیر است:
- مدیریت درد: فیزیوتراپی روش‌های درمانی بسیاری برای کاهش درد و تورم در پاها و مچ پا دارد. این روش‌ها میتواند شامل یخ، گرما، بستن، ماساژ، سونوگرافی و تمرینات خاص باشد. درمانگر شما همچنین روش‌های جلوگیری یا اصلاح فعالیت‌های روزانه شما را برای سرعت بخشیدن به روند بهبودی به شما آموزش می‌دهد.
- بازگرداندن دامنه حرکتی: درمانگر شما برای بازگرداندن عملکرد صحیح مچ پا و پاهای شما، روش‌های درمانی خاصی را توصیه میکند. این روش‌های درمانی ممکن است با درمان‌های “غیرفعال” آغاز شود که در آن فیزیوتراپیست به راحتی و پا و مچ پا را برای شما حرکت می‌دهد و به سمت درمان‌های”فعال” که خود شما هنگام بهبودی انجام می‌دهید سوق می‌دهد.
- انعطاف‌پذیری، استحکام و استقامت: فیزیوتراپیست شما کشش‌های خاص، تمرینات قدرتی و تمرینات استقامتی را برای شما توصیه میکند تا به تدریج دامنه حرکت و قدرت شما را به ناحیه آسیب‌دیده بازگرداند.
- تمرینات تعادلی: درد پا و مچ پا میتواند بر تعادل شما تأثیر بگذارد و احتمال افتادن و صدمات بیشتر را افزایش دهد. فیزیوتراپیست شما برای کمک به شما در بازگرداندن تعادل برای پیشگیری از این کار تلاش خواهد کرد.
- برنامه در منزل: با بهبود شرایط و توانایی‌های خود، فیزیوتراپیست شما یک سیستم اختصاصی از تمرینات در خانه را برای شما طراحی میکند. این تمرینات بسته به شرایط شما میتواند شامل تمرینات کششی تا تمرینات قدرتی باشد.
- بازگشت به حالت طبیعی: این که آیا هدف نهایی شما بازگشت به یک کار یا فعالیت ورزشی خاص در پی آسیب‌دیدگی پا یا مچ پا است، فیزیوتراپیست شما در رسیدن به آن هدف به شما کمک میکند. کمک فیزیوتراپیست میتواند از ورزش ساده گرفته تا تمرینات بازآموزی یا حتی تمرین‌های مخصوص ورزش باشد.
فیزیوتراپی یکی از سریع‌ترین و ایمن‌ترین راه‌ها برای رهایی از درد پا و مچ پا محسوب میشود.
ورزش برای درمان درد مچ و ساق پا
برای مدیریت ناراحتی، سعی کرده‌اید استراحت، یخ، فشرده‌سازی، و بالا بردن پا را امتحان کنید. شما حتی یک بریس مچ پا خریداری کرده‌اید اما همچنان درد دارید. حالا چه باید کرد؟ تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد ترکیبی از فیزیوتراپی و ورزش از پیچ خوردن مجدد مچ پا جلوگیری کرده و در مدیریت بی‌ثباتی مزمن مچ پا موثر هستند.
لطفاً قبل از شروع این تمرین‌ها حتماً با فیزیوتراپیست خود تماس بگیرید و کاری را انجام ندهید که علائم یا درد شما را افزایش دهد! تحقیقات ثابت کرده است که افرادی که پس از آسیب سریعا برای درمان خود اقدام می‌کنند، دوره نقاهت کوتاه‌تری دارند و ۸ برابر کمتر از سایرین در معرض درد مزمن هستند.
الفبا
سعی کنید حروف الفبا را با مچ پای آسیب‌دیده خود بنویسید. انجام این کار دامنه حرکت مچ پا را افزایش می‌دهد و وقتی چند بار در روز انجام شود به بهبودی سریع کمک خواهد کرد!
کشش ساق پا
عضله ساق پای شما در قسمت عقب ساق پای شما قرار دارد. هرچه به سمت پایین بروید، این عضله به تاندون آشیل (تاندون واقع در قسمت پشت مچ پا) تبدیل میشود. بسته به آسیب مچ پا و مدت زمان بیحرکتی مفصل، این عضله کاملاً سفت میشود. برای کشیدن ساق پا و معکوس کردن اثرات آسیب، با پاشنه خود روی لبه پله بایستید. بگذارید نیروی گرانش و وزن بدن شما پاشنه پا را زیر لبه پله‌ها فرو رود. باید کشش پشت پا را احساس کنید. از طرف دیگر، با جلوی پای مصدوم خود روبه‌روی دیوار قرار بگیرید. به جلو خم شوید و کشش را در عضله ساق پای خود را احساس کنید. حداقل ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید و آن را ۳ بار تکرار کنید.
دورسی فلکشن
در حالی که نشسته‌اید، انگشتان پای خود را به سمت بالا بکشید، سپس پای خود را به سمت زمین پایین بیاورید. این تمرینات باعث تقویت عضلات در قسمت جلوی ساق پای شما میشود و میتواند به افزایش دامنه حرکتی شما کمک کند. برای افزایش دشواری این تمرین، از پای غیر مصدوم خود استفاده کنید تا جلوی بلند کردن پای مصدوم شما را بگیرد این تمرینات را ۲۰ بار انجام دهید.
لانگ با صندلی
این تمرین با هدف افزایش انعطاف‌پذیری در مچ پا انجام میشود. مچ پای آسیب‌دیده خود را روی یک صندلی قرار دهید. زانوی شما باید خم باشد و وزن بدن را به سمت جلو بکشید تا زانوی شما بالای انگشتان پا قرار گیرد. شما باید دامنه حرکتی موجود در مچ پای خود را احساس کنید، سپس سعی کنید کمی فشار وارد کنید تا زمانی که هیچ دردی نداشته باشد. محدوده انتهایی این حرکت را به مدت حدود ۳۰ ثانیه نگه داریدو آن را ۳ بار تکرار کنید.
تکیه بر روی یک پا
حفظ تعادل روی پای مصدوم به تقویت ثبات مچ پا و نیز به افزایش تحریک عصبی شما کمک میکند. تمام کاری که باید انجام دهید این است که دو بار در روز و هر بار به مدت ۲ دقیقه روی پای مصدوم خود بایستید و سعی کنید تعادل خئد را حفظ کنید. برای اینکه این تمرین را به صورت پیشرفته‌تر انجام دهید سعی کنید چشمان خود را ببندید، یا یک توپ را در هوا پرتاب کنید، یا روی یک بالش / سطح ناهموار بایستید.
بلند کردن ساق پا
این تمرین برای تقویت ماهیچه‌های پشت پا در زیر زانو است. پشت صندلی بایستید. به آرامی روی انگشتان پا بلند شوید، و سپس با پاهای صاف روی زمین، به حالت ایستاده پایین بیایید. این کار را ۲۰ بار تکرار کنید. برای افزایش دشواری این تمرین می‌توانید وزنه‌های سبک را نگه دارید، یک بار یک پا را بالا ببرید، یا تمرین را روی پله ها انجام دهید که پاشنه‌هایتان از لبه پله آویزان باشد (فقط نیمی از پا را روی پله بگذارید).
اورسیون مقاومتی
از یک حوله یا پارچه برای ایجاد مقاومت استفاده کنید. سعی کنید در برابر مقاومت ایجاد شده توسط حوله پای خود را به سمت خارج بچرخانید. به مدت ۱۵ ثانیه در این حالت بمانید و سپس استراحت کنید. ۱۰ بار این حرکت را تکرار کنید. این تمرین روی اورتورهای مچ پا کار میکند.
پلانتار فلکشن مقاومتی
یک قطعه لوله / بند را زیر جلوی پای مصدوم خود قرار دهید. با ادامه مقاومت، سعی کنید انگشتان پای خود را لمس کنید. سپس به حالت خنثی برگردید. این تمرین را ۱۲ بار در۳ ست انجام دهید.
اسکوات با استفاده از صفحه تعادل
برای افزایش تعادل، روی یک تخته تعادل بایستید و آن را به آرامی و کنترل شده بر روی زمین فشار دهید. سپس به حالت ایستاده برگردید. این کار را ۱۰ بار و در ۳ ست انجام دهید. اگر به تخته تعادل دسترسی ندارید، همین حرکت را روی بالش انجام دهید یا روی یک پا امتحان کنید.
خم شدن
روی پای مصدوم خود بایستید و در حالی که پای دیگر را در پشت خود قرار داده‌اید به آرامی به پایین بروید. باید باسن را به جلو بکشید و پشت زانو را کمی خم کنید. سپس به حالت ایستاده برگردید. این کار را ۱۰ بار برای هر پا انجام دهید. برای پیشرفت این تمرین، اشیاء را در کف زمین قرار دهید تا هنگام پایین آمدن آن‌ها را لمس کنید یا فقط چند ثانیه در آن حالت بمانید
جراحی
عمل جراحی یکی از گزینه‌های درمانی است که پس از عدم موفقیت در درمان‌های احتیاطی مدنظر قرار می‌گیرد. تکنیک‌های مختلفی مانند بونیونکتومی، که به منظور از بین بردن برجستگی‌های بونیون و اصلاح اختلالات شکلی پا و مچ پا استفاده میشود، ممکن است اجرا شود. از جمله تکنیک‌های جراحی دیگر، می‌توان به آرترودز (برداشتن فضاهای مفصلی و ادغام مفصل) در مواجهه با فرآیندهای التهابی، و جراحی‌های بازسازی (جراحی تهاجمی بر روی ساختارهای عصبی، عضلانی، و استخوانی) به منظور درمان اختلالات ظاهری دیگر اشاره کرد. همچنین، آرتروسکوپی مچ پا نیز یکی از روش‌های جراحی است که ممکن است به کار گرفته شود.
