بیرون زدگی دیسک کمر بعلت فشار زیاد بر دیسک و مهره: درمان دیسک

تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۲

دیسک‌های بین مهره‌ای شبیه بالشتک‌های نرمی هستند که بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته‌اند. با بالا رفتن سن ، این دیسک‌های بین مهره‌ای ممکن است به دلیل آسیب دیدگی یا وضعیت بدنی نادرست تحت فشار قرار بگیرند و در نتیجه ممکن است نقائصی پیدا کرده و یا تغییر شکل بدهند و در نتیجه شکل بر اعصاب کانال نخاعی فشار وارد کنند. بیرون زدگی دیسک ممکن است روی نخاع و اعصاب ستون فقرات فشار وارد کرده و منجر به علائم دردناکی از جمله بی حسی ، ضعف ، احساس سوزن سوزن شدن و سوزش شود – اگرچه گاهی ممکن است فرد هیچ گونه علامتی نداشته باشد.

فتق و یا بیرون زدگی دیسک کمر علت اولیه بسیاری از مشکلات ستون فقرات مانند تنگی کانال نخاع ، سیاتیک یا رادیکولوپاتی است. تمامی این مشکلات به تنگ شدن فضای داخلی کانال نخاع مربوط می‌شوند که ممکن است به خاطر آرتروز ستون فقرات ، رشد زوائد استخوانی یا فتق و بیرون زدگی دیسک ایجاد شده و در نتیجه نخاع یا اعصاب تحت فشار قرار بگیرند.

علت بیرون زدگی دیسک چیست؟ 

زمانی که یکی از دیسک‌های ستون فقرات به دلیل صدمه در گردن یا کمر آسیب ببیند، ممکن است ابتدا فرایند تخریب دژنراتیو را شروع کند و حلقه فیبری (آنولوس فیبروزوس) که قسمت بیرونی دیسک است، به تدریج ضعیف شده و ترک بخورد. فشارهایی که به دیسک وارد می‌شود ناشی از فعالیت‌های روزمره مانند حرکت، ایستادن و انجام کارهای روزمره می‌توانند باعث بیرون‌زدگی یا فتق قسمت داخلی دیسک (هسته دیسک یا نوکلئوس پالپوزوس) از بخش ترک خورده حلقه فیبری شوند. در بعضی موارد، پارگی یا فتق دیسک بدون نشانه‌ای رخ می‌دهد و بسیاری از افراد با وجود آن، زندگی روزمره خود را به طور معمول ادامه می‌دهند. اما اگر فرایند تخریب حلقه فیبری ادامه یابد و ترک بخورد، دیسک ممکن است فتق یا برجستگی داشته باشد و در بدترین حالت، بخشی از دیسک جدا شده و وارد کانال نخاعی شود.

علل دیگر 

موارد زیر از علت‌های دیگر بیرون زدگی دیسک کمر می‌باشند:

سن

هرچه سنمان بیشتر شود ، تغییرات بیشتری به واسطه بالا رفتن سن در ستون فقراتمان رخ میدهد. بسیاری از افراد با این که سنشان بالا رفته و پیر شده‌اند هیچ درد و مشکلی در ستون فقرات خود ندارند. اما بسیاری از افراد هم به دلیل تغییرات دژنراتیو دیسک‌ها و ستون ستون فقرات خود هر روز درد می‌کشند. در اشخاص مسن بیرون زدگی دیسک کمر  به دلیل تغییرات شیمیایی ایجاد می‌شود که باعث می‌شوند در یکپارچگی و خاصیت ضربه گیری دیسک اشکال ایجاد شده، دیسک رطوبت خود را از دست داده و حلقه محیطی خارجی دیسک، یعنی آنولوس فیبروزوس ، مثل یک اسفنج خشک و شکننده ‌شود. در نتیجه این تغییرات، دیسک ممکن است برجسته شده یا دچار فتق شود و ارتفاع خود را از دست بدهد که این مساله تاثیر بدی بر مهره‌ها داشته و باعث ایجاد مشکلات دیگری در ستون فقرات می‌شود. رباطهایی که مهره‌ها و ستون فقرات را نگه می‌دارند نیز ممکن است ضعیف شوند که این هم باز احتمال بیرون زدگی دیسک را افزایش می‌دهد.

خطرات شغلی

مشاغلی که مستلزم انجام کارهای سنگین ، حرکات تکراری ، بلند کردن اشیاء به نحوی که فشار زیادی به کمر وارد شود یا با  وضعیت بدنی ضعیف ممکن است منجر به فشارهای ناخواسته بر ستون فقرات شده و دیسک‌ها و مهره‌ها را تضعیف کند. این فشارهای مداوم و هر روزه که بر ستون فقرات در وضعیت نادرست وارد می‌شوند منجر به اثرات دژنراتیو در ستون فقرات می‌شود. در نتیجه احتمال بیرون زدگی دیسک کمر در کارگران و افرادی که مشاغلی از این دست دارند بیشتر خواهد بود.

صدمات تروماتیک 

این نوع صدمات و آسیبها ممکن است در اثر تصادف رانندگی ، فشارهای شدید ناشی از بلند کردن اشیاء سنگین یا برخوردهای بدنی شدید در ورزش اتفاق بیفتد. حرکت تکراری یا آسیب دیدگی در اثر حوادث و یا انجام نامناسب و نادرست حرکات ورزشی، می‌توانند باعث آسیب دیدگی دژنراتیو دیسک شده و به مرور به بیرون زدگی دیسک منجر شود. ترومای غیر نافذ ( ترومای کُند یا ترومای بلانت) حاصل از این صدمات میتواند باعث بروز صدمات و عوارضی در کمر یا گردن شود.

وضعیت بدنی نادرست و ناسالم

بیرون‌زدگی دیسک کمر ممکن است به دلیل وضعیت نادرست کمر و گردن در زمان استراحت، کار، ورزش یا بازی رخ دهد. اگر هنگام انجام کارها، انجام وظایف خانگی، ورزش یا بلند کردن اشیاء سنگین، به وضعیت بدنی خود توجه نکنید و عادت‌های ناسالم را دنبال کنید، در واقع خودتان را در معرض فشارهای نامناسب قرار می‌دهید که می‌تواند مستقیماً باعث ضعف دیسک‌ها شده و مشکلات دژنراتیو مرتبط با پیری دیسک را افزایش دهد. یک مثال خوب از وضعیت نادرست بدنی، زمانی است که هنگام بلند کردن اشیاء به جای نگه داشتن پشت صاف و استفاده از پاها برای بلند کردن، عمدتاً با فشار به بخش پایینی کمر این کار را انجام می‌دهید.

وراثت و سوابق خانوادگی

متأسفانه بعضی از افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماریهای‌ دژنراتیو یا دیگر مشکلات خاص دیسک‌های ستون فقرات هستند. خطرات وراثتی ابتلا به بیماری‌ دژنراتیو دیسک ، باعث می‌شود فرد خیلی بیشتر در معرض ابتلا به برجستگی یا فتق و همچنین بیمار‌های چند وجهی دیسک قرار داشته باشند.

بیرون زدگی دیسک کمر چه علایمی دارد

بیرون زدگی دیسک کمر معمولا باعث فشار آمدن بر اعصاب نخاعی می‌شود. نخاع حدودا در ابتدای مهره‌های کمری خاتمه یافته و به یک دسته‌ عصب تبدیل می‌شود. برجسته شدن دیسک باعث فشرده‌سازی اعصاب موجود در این ناحیه شده و ممکن است عصب سیاتیک ، یعنی عصبی که از لگن تا پایین هر دو پا کشیده می‌شود را نیز درگیر کند.

زمانی که برجستگی دیسک فشاری بر روی قسمتی از نخاع یا یکی از اعصابی که از نخاع خارج می‌شود، ایجاد می‌کند، علائم متناسب با شدت و محل برجستگی دیسک ممکن است شامل درد، بی‌حسی، گزگزی، ضعف در باسن، ران، ساق پا، کف و پشت پا، و یا انگشتان پا باشد. در برخی موارد، علائم ممکن است دو طرفه باشند و در هر دو پا ظاهر شوند، اما بیشتر موارد علائم فقط در یک طرف بروز می‌کنند. علائم سیاتیک به طور معمول یک طرفه هستند، اما در برخی افراد با تنگی نخاع شدید یا تنگی شدید در سوراخ بین مهره‌ای، ممکن است علائم در هر دو طرف بروز کنند.

نحوه تشخیص فتق دیسک

برای تشخیص، پزشک یا متخصص کایروپرکتیک ابتدا بیمار را معاینه بدنی کرده و در ادامه سؤالاتی در مورد محل و زمان شروع درد از او خواهد پرسید.

برای اطمینان از این که دیسک برجسته شده یا دچار فتق و بیرون زدگی است ، لازم است آزمایشات تصویربرداری انجام شود. تصویربرداری‎های معمول شامل ام آر آی ، عکسبرداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن می‌باشند.

ترکیب اطلاعاتی که  از تمام این بررسی‌ها به دست آمده به پزشک یا متخصص کایروپرکتیک کمک می‌کند تا علت اصلی کمردرد بیمار را تشخیص دهد.

درمان بیرون زدگی دیسک کمر 

متداول‌ترین و موثرترین درمان‌های بدون جراحی بیرون زدگی دیسک کمر :

گرما درمانی و سرما درمانی

برای تسکین درد موجود و جلوگیری از بروز درد ناشی از فتق دیسک در آینده در زندگی روزمره خود ، می‌توانید از گرما درمانی و سرما درمانی برای کاهش التهاب و کنترل درد خود استفاده کنید. برای شروع ابتدا چند روز روی ناحیه دردناک کمر خود بسته‌های سرد ( مثل یک بسته یخ که در یک حوله پیچیده شده) قرار دهید و سپس برای شل کردن عضلات خود به سرغ گرما درمانی بروید تا از هرگونه درد و ناراحتی که در این نواحی احساس می‌کنید رهایی یابد.

تغییر سبک زندگی

حفظ فعالیت بدنی بسیار مهم است. استراحت طولانی مدت در رختخواب می‌تواند باعث ضعف عضلات و مفاصل شده و در نتیجه مشکلات دردی ناشی از بیرون زدگی دیسک را تشدید کرده و توانایی بهبود طبیعی بدن را محدود کند. به جای استراحت طولانی، تلاش کنید حداقل ۳۰ دقیقه در روز پیاده‌روی کنید یا تمرینات هوازی کم فشار را انجام دهید تا عضلات شما کشش داشته باشند و توانایی بدنی و عضلانی خود را بهبود بخشید.

از پوشیدن کفش‌های با پاشنه بلند خودداری کنید و از خوابیدن روی شکم و ایستادن یا نشستن به مدت طولانی پرهیز کنید. هنگام بلند کردن اشیاء سنگین، پشت خود را صاف نگه دارید و به جای فشار آوردن به کمرتان، از زانوها و لگنتان برای کمک استفاده کنید. از خم شدن و خم کردن مکرر بدنتان پرهیز کنید. همچنین، سعی کنید در هر حالت، آیا ایستاده هستید، نشسته یا در هر حالت دیگر، وضعیت بدنی صحیح را حفظ کنید.

مصرف دارو

تا وقتی درد ناشی از بیرون زدگی دیسک در حد متوسط باشد ، مصرف یک داروی بدون نسخه هم  می‌تواند به تسکین التهاب و بهبود درد آن کمک کند. داروهایی مثل ایبوپروفن ، استامینوفن و ناپروکسن از محبوب‌ترین داروهای بدون نسخه برای تسکین درد هستند. از آنجا که این داروها فقط باعث تسکین موقتی درد می‌شوند، قبل از این که این داروها را به صورت روزانه و مداوم برای تسکین درد خود استفاده کنید حتما لازم است با یک پزشک مشورت کنید.

تزریق اپیدورال استروئید

در روش تزریق اپیدورال استروئید ، ترکیبی از یک داروی استروئیدی و یک ماده بی حسی مانند لیدوکائین از میان ستون فقرات ، به فضای اپیدورال، در ناحیه‌ای که اعصاب دچار تحریک و التهاب شده‌اند ، تزریق می‌شود. از روش تزریق اپیدورال استروئید برای درمان گردن درد و کمر درد استفاده میشود. استروئید التهاب و احساس سوزش را کاهش می‌دهد و لیدوکائین باعث تسکین درد و رفع اسپاسم می‌شود. با این روش دارو به دردناکترین سطوح ستون فقرات می‌رسد. انجام تزریق اپیدورال استروئید حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.

فیزیوتراپی 

در اکثر موارد، با مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپی یا متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و اجرای دستورات او، درد ناشی از بیرون زدگی دیسک ممکن است تسکین یابد و با انجام تمرینات بدنی، از ابتلا به درد کمر و گردن در آینده جلوگیری شود. در صورتی که میخواهید برای مشکلات دیسک خود به یک پزشک مراجعه کنید، به پزشکانی مراجعه کنید که با فیزیوتراپیست همکاری می‌کنند تا بتوانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهبودی را تجربه کنید.

پزشک شما ممکن است یکی و یا ترکیبی از درمان‌های زیر را برای بهبودی سریع‌تر بکار گیرد و یا شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد:

• یکی از بهترین روش‌ها برای متوقف کردن درد و التیام برجستگی یا بیرون زدگی دیسک ، روش‌های کایروپراکتیک است. متخصصان کایروپرکتیک نه تنها می‌توانند علت اصلی درد را تشخیص داده و متوجه شوند که فرد به برجستگی دیسک مبتلاست یا فتق دیسک، بلکه قادرند آن را درمان نیز بکنند. پس از تصویربرداری ، متخصص کایروپرکتیک بر اساس نیازهای دقیق بیمار یک برنامه درمانی مخصوص برای او طراحی و تنظیم می‌کند. از آنجا که شرایط افراد با هم متفاوت است، روند درمانی افراد مختلف با دیگران تفاوت خواهد داشت.
• اگر به دلیل برجستگی یا بیرون زدگی دیسک درد داشته باشید ، ممکن است ماساژ ایده چندان جالبی به نظرتان نرسد. اما حقیقت آن است که ماساژ اگر توسط یک متخصص کایروپراکتیک یا فیزیوتراپیست ، و یا تحت نظارت یک متخصص انجام شود ، ممکن است واقعا مفید باشد. فیزیوتراپیست یا متخصص درمانهای دستی یا ماسوری که تحت نظر آنها کار می‌کند میداند که کدام مناطق را و به چه شکل باید ماساژ دهد و از ماساژ کدام مناطق خودداری کند، همچنین مناسبترین ماساژ با توجه شرایط هر فرد را به او توصیه خواهند کرد. ماساژ اسپاسم‌های دردناک عضلانی را کاهش داده و با بهبود گردش خون باعث تسریع روند بهبودی می‌شود.
• اولتراسوندتراپی- این روش درمانی به کمکی دستگاهی انجام می‌شود که با استفاده از امواج صوتی گرمایی تولید می‌کند که به عمق بافتها نفوذ کرده ، اسپاسم عضلات را تسکین داده و باعث تحریک روند طبیعی بهبود در بدن می‌شود.
• لیزر درمانی با لیزر سرد در این روش، که گاهی اوقات آن را لیزر درمانی با لیزر کم توان نیز می‌نامند ، از یک لیزر بسیار کم توان برای بهبود گردش خون و تسریع روند بهبودی استفاده می‌کنند که به عمق بافت‌ها نفوذ کرده و و باعث افزایش گرما در آنها میشود. نتایج یکی از چندین پژوهش انجام شده در این زمینه نشان داده است که لیزر درمانی با لیزر سرد باعث تسریع روند ترمیم می‌شود.
• تحریک الکتریکی اعصاب از راه پوست . TENS در روش تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، از طریق دستگاه کوچکی که با باتری کار میکند جریان الکتریکی کوچکی به عضلات وارد می‌شود تا با تحریک بیش از حد اعصاب باعث تسکین درد شوند. وقتی اعصاب بیش از حد تحریک شوند ، دیگر پیامهای درد را ارسال نخواهند کرد و بدین شکل این دستگاه باعث می‌شود احساس درد تا ساعت‌ها تسکین پیدا کند.
• تقریباً هیچ کس دوست ندارد سوزنی به بدنش وارد شود، اما برای افرادی که مشکلات یا بیماریهای مزمنی، مثل تنگی نخاع یا بیماری دژنراتیو دیسک، دارند که منجر به برجستگی یا فتق دیسک در آنها شده‌اند، ، تزریقات اپیدورال و طب سوزنی می‌توانند به کنترل درد آنها کمک کنند. در طب سوزنی از سوزن‌های بسیار نازکی استفاده می‌شود که ترشح مسکن‌های طبیعی در بدن را تحریک کرده و همچنین باعث تسریع روند بهبودی و ایجاد حس سلامتی می‌شوند.
• یکی دیگر از درمان‌های موثر برای بیرون زدگی دیسک کمر، مگنت تراپی می‌باشد. اثرات درمانی مغناطیس تراپی و یا گذاشتن آهنرباهای درمانی بر روی نقاط کمر و ناحیه دیسک در بسیاری از بیماران نتایج مثبت و قابل توجه داشته است. انرژی‌های حاصل از این درمان منجر به افزایش جریان خون شده و در نتیجه اسپاسم ناشی از دیسک را کاهش می‌دهد.
• تراکشن بیرون زدگی دیسک: تراکشن همان کشش ستون فقرات است که به صورت مکانیکی و یا دستی جهت ستون فقرات و قسمت آسیب دیده را تغییر داده و از شدت درد می‌کاهد
• همچنین تمرینات ورزشی و کششی خاصی وجود دارند که انجام آنها به تسکین درد ناشی از فتق دیسک کمک میکند. متخصصین طب فیزیکی و یا فیزیوتراپیستها می‌توانند این تمرینات و نحوه صحیح انجام آنها را به بیماران آموزش دهند تا فشار وارده بر دیسکها کاهش یافته و فشار وارده بر ستون فقرات که باعث محدودیت یا ضعف حرکتی است کاهش یابد. تقویت عضلات اطراف ستون فقرات ، فشار وارده بر دیسکها را کم کرده و باعث کاهش درد میشود.
• مشاوره درباره مکملها و رژیم‌های غذایی ضد التهاب
  
• مشاوره در مورد ارگونومیک کردن میز و محیط کار

اینها تنها چند مورد از خدماتی است که متخصصین طب فیزیکی، و یا فیزیوتراپیست‌ها میتوانند به بیماران ارائه دهند. هرچه زودتر یک برنامه درمانی را تحت نظر پزشک شروع کنید، سریع‌تر به نتیجه میرسید و البته خیلی سریعتر از درد خلاص خواهید شد.

جراحی

گزینه جراحی فقط برای موارد بسیار وخیم در نظر گرفته می‌شود زیرا اکثر موارد فتق دیسک به خوبی با فیزیوتراپی و سایر روشهای محافظه کارانه قابل درمانند. البته بسیاری از روش‌های جراحی فتق دیسک هم کم تهاجمی بوده و نرخ موفقیت بالایی دارند، اما به بهر حال دوران نقاهت پس از آنها طولانی است. در صورت نیاز به جراحی ، پس از آن انجام فیزیوتراپی برای توانبخشی عضلات و بهبود عملکرد مفاصل ستون فقرات برای دستیابی به بهبودی کامل و جلوگیری از فتق دیسک‌ بیشتر، در نواحی بالایی یا پایینی ناحیه تحت عمل ضروری است.