تاریخ ۵ آذر ۱۴۰۲
هیپرکلسمی (افزایش کلسیم خون) چگونه بوجود می آید، چه علائمی دارد؟ چگونه تشخیص داده می شود و چگونه درمان می شود؟
برای حفظ سلامت استخوان و ادامه فعالیت زندگی، سطح خونی کلسیم در بیماران با پوکی استخوان باید در محدودهای خاص باقی بماند. تنظیم این سطح به عوامل مختلفی وابسته است که مهمترین آنها عبارتند از:
۱. هورمون پاراتیروئید یا پاراتورمون: این هورمون توسط غده پاراتیروئید ترشح میشود و نقش مهمی در تنظیم سطح کلسیم خون دارد. اگر سطح پاراتورمون بیش از حد بالا باشد، باعث افزایش جذب کلسیم از استخوان و کاهش افزایش کلسیم از رودهها و کلیهها میشود.
۲. ویتامین D فعال: ویتامین D فعال، که توسط پوست تحت تأثیر نور خورشید تولید میشود و همچنین از طریق مصرف مواد غذایی مانند ماهی و شیر به بدن وارد میشود، نقش مهمی در جذب و استفاده از کلسیم دارد. حضور ویتامین D فعال به میزان کافی در بدن، جذب کلسیم را افزایش و تخریب استخوان را کاهش میدهد.
۳. درگیری و اختلال در ارگانهایی که به طور مستقیم با متابولیسم کلسیم در ارتباط هستند: عواملی مانند پوکی استخوان، اختلالات رودهای، کمفعالیت کلیهها و سایر اختلالات در این ارگانها میتوانند به تخلیص کلسیم و تنظیم سطح آن در خون مشکل ایجاد کنند.
تنظیم صحیح سطح خونی کلسیم با همکاری این عوامل بهبود و حفظ سلامتی استخوانها را تضمین میکند و فرد را قادر میسازد تا به طور مستمر به فعالیتهای روزمره خود ادامه دهد.
جدول ۱ -۲ نشان دهنده ی خلاصه ای از علل هیپرکلسمی می باشد.
دو علت اصلی هیپرکلسمی که حدود ۹۰ درصد علل زیادی کلسیم را شامل می شوند عبارتند از:
۱- پرکاری غده ی تیروئید
۲- بدخیمی ها
|
جدول ۱- ۲: علل هیپرکلسمی یا زیاد شدن سطح کلسیم در خون |
|
|
۱- افزایش جدا شدن کلسیم از استخوان |
۱-افزایش اولیه پاراتورمون در اثر پرکاری پاراتیروئید ۲- بی حرکتی ۳- پرکاری تیروئید ۴- مسمومیت با ویتامین A ۵- بعضی از سرطان ها با تولید مواد شبیه پاراتورمون یا با متاستاز (دست اندازی) به استخوان ها |
|
۲- افزایش جذب کلسیم از روده ها |
۱-زیادی ویتامین D ۲- بعضی از سرطان ها با تولید موادی شبیه ویتامین D فعال ۳- سل و سارکوئیدوز با کمک تولید موادی مثل ویتامین D فعال |
|
۳- اختلال در دفع کلسیم از کلیه ها |
۱-نارسایی حاد کلیه ۲- یک نوع بیماری ارثی |
|
۴- هیپرکلسمی کاذب به علت تأثیر بعضی از مواد در اندازه گیری کلسیم |
۱- آلبومین زیاد خون ۲- افزایش چربی های خون ۳- زیادی گاماگلوبین در خون |
|
۵- بعضی از داروها |
۱- ادرار آورهای خانواده هیدروکلروتیازید ۲- ویتامین D و ویتامین A ۳- استروژن و ضد استروژن مثل تاموکسی فن ۴- هورمون های آندروژن مثل ناندرولون و تستوسترون ۵- آمینو فیلین و تئوفیلین ۶- لیتیوم |
پرکاری پاراتیروئید میتواند به دو صورت اولیه و ثانویه رخ دهد. در اولیه، علت آن وجود سلولهای تومورال در پاراتیروئید است. در صورتی که سلولهای تومورال در این غده شروع به رشد کنند، فعالیت زیاد پاراتیروئید و افزایش ترشح هورمون پاراتورمون را ایجاد میکنند.
در صورت پرکاری پاراتیروئید به صورت ثانویه، علت آن نارسایی مزمن کلیه است. در این حالت، کلیهها نمیتوانند به طور کافی کلسیم را تخلیص کنند و سطح کلسیم خون افزایش مییابد. این باعث تحریک پاراتیروئید میشود تا بیشترین تلاش خود را برای ترشح پاراتورمون انجام دهد و سطح کلسیم را در محدوده نرمال نگه دارد.
علاوه بر این، برخی از سلولهای سرطانی در نقاط دیگر بدن میتوانند موادی شبیه به هورمون پاراتورمون تولید کنند و آن را به خون رها کنند. این مواد هورمونی، که به طور مستقیم یا غیرمستقیم پاراتیروئید را تحریک میکنند، باعث ایجاد هیپرکلسمی شدید و خطرناک میشوند.
بنابراین، پرکاری پاراتیروئید میتواند به دو روش اولیه و ثانویه رخ دهد. در هر دو حالت، فعالیت زیاد پاراتیروئید و ترشح بیش از حد هورمون پاراتورمون باعث افزایش سطح کلسیم خون و بروز هیپرکلسمی شدید و خطرناک میشود.
آشنایی با نقش کلسیم در جلوگیری از پوکی استخوان (کلیک کنید)
منبع: کتاب پوکی استخوان
