تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۹۸
تومورهای ستون فقرات میتوانند در استخوانها، اعصاب و سایر بافتهایی که ستون فقرات را به وجود میآورند تشکیل شوند. کمتر از ۱۰ درصد از تومورهای ستون فقرات در ستون فقرات به وجود میآیند و به آن تومورهایی که در این قسمت تشکیل میشوند تومورهای اولیه گفته میشود. این تومورها میتوانند زائدههای خوش خیم سرطانی یا تومورهای بدخیم سرطانی باشند که رشد آرامی دارند یا تومورهای بدخیمی که به سرعت و به حالت تهاجمی رشد میکنند. در اکثر مواقع تومورهای ستون فقرات متاستاز دهنده هستند یعنی از محل اصلی خود به سایر نقاط بدن انتشار پیدا میکنند و آنها را درگیر مینمایند.
انواع تومورهای ستون فقرات شامل چه مواردی است؟
انواع مختلفی از تومورهای ستون فقرات وجود دارد که بر اساس محل تشکیل و نوع سلولهایی که در آنها وجود دارد تشخیص داده میشوند و تحت درمان قرار میگیرند. اکثر تومورهایی که در ستون فقرات به وجود میآیند یا به سایر نقاط بدن منتشر میشوند جز تومورهای اپی دورال هستند. این تومورها درون استخوانهای ستون فقرات به وجود میآیند. هنگامی که این تومورها رشد میکنند به طناب نخاعی، ریشه اعصاب و مایع نخاعی فشار وارد میکنند. تومورهای اینترادورال یک نوع دیگر از تومورها هستند. این گروه شامل موارد زیر میباشند:
- تومورهایی که درون طناب نخاعی رشد میکنند.
- تومورهای که خارج از طناب نخاعی تشکیل میشود.
تومورهای شبکه عصبی تومورهایی هستند که در کنار ستون فقرات در شبکه عصبی شروع به رشد میکنند. این تومورها شامل تومورهای نوروفیبروما و گانگلیونوروما هستند. برخی از تومورهای ستون فقرات از قبیل آستروسیتوما بیشتر در کودکان و نوجوانان به وجود میآیند.
علائم و نشانههای تومورهای ستون فقرات چیست؟
هنگامی که تومور در ستون فقرات شروع به رشد میکند میتواند باعث ضعیف شدن استخوانها و فشرده شدن اعصاب و طناب نخاعی شود و در نتیجه باعث شکستگی ستون فقرات و آسیبهای نورولوژیکی شود. معمولاً درد اولین علامت تومورهای ستون فقرات است که به علت به وجود آمدن تغییرات در ستون فقرات احساس میشود. نوع دردی که شما احساس میکنید میتواند اطلاعات مهمی را درباره تومور در اختیار پزشک قرار دهد. تومورهای ستون فقرات به اعصاب اصلی بدن نزدیک هستند و میتوانند باعث اختلال در توانایی آنها برای ارسال پیام بین مغز و بدن شوند. این فرآیند میتواند باعث به وجود آمدن علائم و نشانههای عصبی از قبیل موارد زیر شود:
- ضعف، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در هر دو دست یا پا
- نداشتن تعادل و اختلال در راه رفتن
- بروز مشکل در حواس
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
تومورهای ستون فقرات چگونه تشکیل میشوند؟
از روشهای زیر برای تشخیص تومورهای ستون فقرات استفاده میشوند:
عکس برداری
پزشکان از فناوریهای پیشرفته برای تشخیص اندازه و محل دقیق تومور ایجاد شده استفاده میکنند. از عکس برداری برای مشاهده تاثیراتی که تومور بر ستون فقرات، سلامت و پایداری مهرهها گذاشته است استفاده میگردد.
اسکن ام آر آی
اسکن ام آر آی یک روش تشخیصی بسیار معتبر برای بررسی تومورهای ستون فقرات است. ام آر آی میتواند تحت فشار بودن طناب نخاعی را مشخص کند. حتی اگر شما دچار درد یا سایر علایم و نشانههای نورولوژیکی نشده باشید میتواند بین ضایعات خوش خیم و بدخیم تمایز قائل شود.
سی تی اسکن
در این عکس برداری از اشعه ایکس برای تعیین اندازه و محل تومور تشکیل شده و ارزیابی کیفیت استخوانهای ستون فقرات استفاده میشود. این نوع عکس برداری به تشخیص مرحله پیشرفت تومور و قابلیت متاستاز آن کمک مینماید.
عکس برداری توسط اشعه ایکس
عکس برداری توسط اشعه ایکس میتواند به تشخیص مهرههایی که تحت فشار قرار دارند بپردازد و میزان مطابقت ستون فقرات را ارزیابی کند. عکس برداری توسط اشعه ایکس میتواند در طول درمان به پزشک برای ارزیابی دقیق ستون فقرات کمک کند.
پت اسکن
پت اسکن به بررسی متاستاز تومورهای ستون فقرات میپردازد میتواند بین ضایعات خوش خیم و بدخیم استخوانی تمایز قائل شود. قبل از انجام این نوع اسکن قند رادیو اکتیو به درون یکی از رگهای بدن شما تزریق میشود زیرا سلولهای سرطانی در مقایسه با سلولهای عادی و سالم با سرعت بیشتری به جذب رادیو اکتیو میپردازد و این فرآیند به خوبی در اسکن مشخص خواهد بود.
میلوگرافی
متخصص رادیولوژی پس از تزریق ماده حاجب به درون مایع نخاعی به عکس برداری از موضع مورد نظر خواهد پرداخت. تصاویر ارائه شده یک نمای کلی از تومور را ارائه میدهند و به هدایت پرتوها در طول پرتو درمانی کمک مینمایند. از آنجایی که اسکن ام آر آی در تشخیص تومورهای ستون فقرات اثرگذاری بیشتری دارد معمولا در اکثر موارد از میلوگرافی برای طراحی برنامه درمان قبل از شروع پرتو درمانی با قدرت و دوز بالا استفاده میشود.
نمونه برداری از تومور
برای انجام نمونه برداری از تومور، متخصص تومورهای ستون فقرات از سی تی اسکن به همراه تزریق ماده حاجب یا بدون آن برای هدایت سوزن به درون تومور و برداشتن مقدار کمی از مایع یا بافت آن قسمت به منظور ارزیابی دقیق زیر میکروسکوپ استفاده میکند. متخصص آزمایشگاه به بررسی نمونه تهیه شده میپردازد تا به این نتیجه برسد که آیا محل اصلی تومور، خود ستون فقرات است یا آن که تومور از جای دیگر به ستون فقرات متاستاز داده است. در صورتی که تومور در خود ستون فقرات به وجود آمده باشد از نمونه تهیه شده برای تعیین خوش خیم یا بدخیم بودن آن استفاده میشود. در صورتی که تومور ستون فقرات از یک ناحیه دیگر متاستاز گرفته باشد نمونه تهیه شده از تومور میتواند محل تشکیل آن را نشان دهد.
از چه روشهایی برای درمان تومورهای ستون فقرات استفاده میشود؟
روشهای کم تهاجمی
شکستگی یا ایجاد ترک در مهره یکی از عوارض جانبی شایع و دردناک تومورهای ستون فقرات است. پزشک از روشهای کم تهاجمی برای پایدار کردن ستون فقرات و ترمیم شکستگی مهره قبل از انجام عمل جراحی یا پرتو درمانی استفاده میکند. این روشها میتوانند باعث تسکین درد ناشی از تومورهایی شوند که به پرتو درمانی پاسخ نمیدهند. در بخش زیر به برخی از روشهای کم تهاجمی رایج اشاره میکنیم:
- ورتبروپلاستی روشی است که در آن یک نوع سیمان مخصوص استخوان به طور مستقیم به درون محل مورد نظر تزریق میشود تا ستون فقرات پایدار شود. این اقدام قبل از عمل جراحی یا پرتو درمانی انجام میشود. این سیمان در افرادی که با پرتو درمانی هدایت تصویری درمان شده باشند به عنوان یک شاخص عمل میکند.
- کیفوپلاستیی روشی است که در آن یک بالن وارد مهره میشود و سپس منبسط میگردد تا فضایی را مهره برای تزریق سیمان استخوان به وجود بیاورد.
- در یک روش دیگر پزشک از پیچ مخصوص استخوان برای کاشت درون مهر استفاده میکند و برای این کار از عکس برداری توسط اشعه ایکس یا فلوئوروسکوپی استفاده خواهد کرد. این وسایل به پایداری بیشتر ستون فقرات کمک میکنند.
روشهای درمانی سیستمیک
گاهی اوقات پزشک علاوه بر انجام عمل جراحی و پرتو درمانی به تجویز داروهایی میپردازد که در تمام نقاط بدن گردش میکنند و به سلولهای سرطانی و محیطی که به رشد آنها کمک کرده است حمله مینمایند. به این روش، درمان سیستمیک گفته میشود. پزشکان در روشهای درمانی سیستمیک مختلفی را ارائه میدهند که برخی از آنها عبارتند از شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمانهای مخصوص مراقبت از استخوان و ایمونوتراپی. پرتو درمانی یک بخش متداول در برنامه درمان تومورهای ستون فقرات است. ممکن است تیم درمان به شما پرتو درمانی داخلی و خارجی را پیشنهاد بدهد که هر دوی آنها اثر گذاری بسیار بالایی دارند. برخی از مزایای پرتو درمانی به شرح زیر میباشند:
- از بین بردن تومورهای متاستاز دهنده ستون فقرات
- پیشگیری از عود مجدد تومورهای ستون فقرات
- کوچک کردن تومورها برای برداشتن بهتر و ساده تر آنها
- از بین بردن درد ناشی از تومورهای ستون فقرات
- درمان تومورهای ستون فقرات که به عمل جراحی نیاز ندارند.
پرتو درمانی خارجی
پرتو درمانی خارجی یک روش بسیار رایج برای هدایت پرتوها به سمت تومورهای ستون فقرات است. در این روش پزشک دو پرتو که قدرت پایینی دارند را به سمت تومور هدایت میکند. معمولاً این روش درمانی در چند جلسه انجام میشود و میتواند برای افرادی که دارای تومورهای متاستاز دهنده هستند یک انتخاب خوب باشد.
پرتو درمانی با شدت متعادل شده
در پرتو درمانی با شدت متعادل شده از پرتوهای پر قدرت استفاده میشود اما مدت زمان تماس آن با اعضای مجاور کم است. در این روش از یک نرم افزار پیشرفته و سی تی اسکن سه بعدی برای پرتو دهی بهتر استفاده میشود و پرتوهای پرقدرت آن به سمت تومور ارسال خواهد شد حتی اگر تومور در نزدیکی اعضای حیاتی و بسیار مهم بدن باشد. این روش برای بیماران مفید است که دارای تومورهایی هستند که به یک دوز بالا از پرتو درمانی نیاز دارند.
پرتو درمانی با هدایت تصویری
پرتو درمانی با هدایت تصویری از سی تی اسکن و پرتو درمانی با قدرت مدوله استفاده میکند. اعضای تیم درمان از عکس برداری توسط سی تی اسکن برای اطمینان از ارسال صحیح پرتوها استفاده میکنند. این روش درمانی برای بیمارانی مفید است که تومورهای آنها نسبت به پرتو درمانی با دوز استاندارد مقاوم است یا افرادی که قبلاً پرتو درمانی کردهاند.
رادیو سرجری
رادیو سرجری یک روش دقیق و با قدرت بالا از پرتو درمانی با هدایت تصویری است. در این روش از فناوری پیشرفته عکس برداری و هدایت توسط کامپیوتر برای ارسال دقیق پرتوها به سمت تومور استفاده میشود. این روش به اعضای تیم درمانی اجازه میدهد که در چند جلسه کوتاه از اعضای نزدیک تومور محافظت کنند. اگر تومورهای ستون فقرات نسبت به پرتو درمانی معمولی مقاوم باشند رادیوسرجری یک انتخاب بسیار عالی برای شما خواهد بود.
براکی تراپی
براکی تراپی یک نوع پرتو درمانی داخلی است که در این روش پزشک انرژی پرقدرت پرتویی را برای مدت کوتاهی درون تومور قرار میدهد. درمان تومور از داخل میتواند ریسک آسیب دیدگی بافتهای مجاور به علت پرتو درمانی را کاهش دهد. متخصص آنکولوژی از یک مجموعه روشهای براکی تراپی تخصصی برای درمان سرطان ستون فقرات استفاده میکند.
عمل جراحی تومورهای ستون فقرات
در صورتی که پزشک به این نتیجه برسد شما به عمل جراحی نیاز دارید تا جایی که امکان داشته باشد به تخلیه تومور میپردازد و سعی میکند تا حد امکان آسیب جدی به نخاع و اعصاب اصلی این ناحیه وارد نشود. پزشکان زمانی انجام عمل جراحی را پیشنهاد میکنند که ستون فقرات تحت فشار قرار گرفته باشد، تومور به پرتو درمانی پاسخ ندهد یا آنکه ستون فقرات دچار ناپایداری شده باشد و عمل جراحی کم تهاجمی نتواند به رفع این مشکل بپردازد.
جراحی تومور متاستاز دهنده ستون فقرات
اگر تومور شما از نوع متاستاز دهنده باشد و به سایر نقاط بدن منتشر شود پزشک از برخی روشهای جراحی برای پایدار کردن ستون فقرات، کاهش درد، افزایش دامنه حرکات بدن و جلوگیری از فلج شدن استفاده میکند. در بخش زیر به دو مورد از روشهای جراحی بسیار شایع برای درمان تومورهای متاستاز دهنده ستون فقرات اشاره میکنیم:
- رفع فشار از روی طناب نخاعی روشی است که هدف از انجام آن برطرف کردن فشار از روی نخاع و ریشه اعصاب است. در این روش فضای کافی ایجاد میشود تا پزشک بتواند بدون آنکه به این نخاع شما آسیب برساند برنامه پرتو درمانی را شروع کند.
- پزشک از پیچ و مهره مخصوص برای ثابت کردن ستون فقرات و توزیع فشار و تنظیم مجدد استخوان استفاده میکند. معمولا از این روش برای رفع فشار از روی طناب نخاعی، درمان افتادگی مهره یا درمان شکستگی آن استفاده میشود. در صورت امکان جراحی از پیچ مخصوص استفاده میکند که یک روش کم تهاجمی محسوب میشود.
